Υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους

Δρ Ελισάβετ Ευσταθίου, Παιδίατρος

Υπέρταση στα παιδιά και τους εφήβους

Το παιδί μου έχει υπέρταση! «Που την βρήκε;» «Γίνεται ένα παιδί να έχει πίεση;»  Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γονείς προβληματίζονται γιατί το παιδί τους έχει υπέρταση.

 

Τα τελευταία χρόνια η συχνότητα της υπέρτασης στα παιδιά και τους εφήβους ολοένα και αυξάνεται.  Μέσα στα πλοκάμια του σύγχρονου τρόπου ζωής που χαρακτηρίζεται από τη μειωμένη άσκηση, την ανθυγιεινή διατροφή και την αύξηση της συχνότητας της παχυσαρκίας, την καθιστική ζωή με τα παιδιά να περνούν ώρες ολόκληρες μπροστά στην τηλεόραση και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές  η συχνότητα της υπέρτασης στα παιδιά αυξάνεται συνεχώς.   Βέβαια στα παιδιά η πρόκληση καρδιαγγειακών επιπλοκών από την υπέρταση είναι σπάνια γιατί χρειάζονται χρόνια να εμφανιστούν.  Δεδομένα όμως δείχνουν ότι η ιδιοπαθής υπέρταση (δηλαδή η υπέρταση που δεν βρίσκουμε κάποια αιτία) που εμφανίζεται κυρίως στους ενήλικες έχει τις ρίζες της στην παιδική ηλικία. Δικαίως λοιπόν όλες οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης σε όλα τα παιδιά άνω των 3 ετών σε κάθε επίσκεψή τους στον παιδίατρο

 

Ποια είναι η συχνότητα της υπέρτασης στα παιδιά; 

Η συχνότητα της αρτηριακής πίεσης στα παιδιά είναι περίπου 0.5 - 1%.

 

Ποιες είναι οι αιτίες της υπέρτασης στα παιδιά;

Στα παιδιά είναι συχνότερη η δευτεροπαθής υπέρταση (δηλαδή οφείλεται σε κάποια αρρώστια) που όταν αντιμετωπιστεί η αιτία η υπέρταση συνήθως υποχωρεί. Συνήθως τα παιδιά με δευτεροπαθή υπέρταση είναι κάτω των 10 ετών, έχουν σοβαρή υπέρταση και η υπέρταση εμφανίζεται ξαφνικά ενώ προηγουμένως η πίεση του παιδιού ήταν φυσιολογική.

Οι πιο συχνές αιτίες δευτεροπαθούς υπέρτασης στα παιδιά είναι:

  • Νεφρικές νόσοι
  • Παθήσεις της καρδιάς (όπως στένωση του ισθμού της αορτής)
  • Παθήσεις των ενδοκρινών αδένων (φαιοχρωμοκύτωμα, σύνδρομο Cushing)
  • Ορισμένα φάρμακα

Όταν δεν υπάρχει κάποια αιτία που προκαλεί την υπέρταση τότε ονομάζεται ιδιοπαθής ή πρωτοπαθής υπέρταση.  Η ιδιοπαθής υπέρταση εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά άνω των 10 ετών που έχουν οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης και συνήθως παρουσιάζουν αυξημένο σωματικό βάρος.  Η υπέρταση σε αυτές τις περιπτώσεις  συνήθως δεν είναι σοβαρή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως  την υπέρταση της «λευκής μπλούζας». Καμιά φορά το άγχος και η αγωνία των παιδιών κατά τη μέτρηση της πίεσης τους στο ιατρείο οδηγεί σε ψευδώς αύξηση της πίεσης.  Υπάρχει επίσης και η «συγκαλυμμένη υπέρταση» που σημαίνει ότι η πίεση ενός παιδιού είναι αυξημένη στο σπίτι ενώ στο ιατρείο είναι φυσιολογική.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα της υπέρτασης στα παιδιά;

Τα συμπτώματα της υπέρτασης στα παιδιά είναι ελάχιστα ή καθόλου.  Συνήθως προεξάρχουν τα συμπτώματα της αρρώστιας που προκαλεί την υπέρταση.  Μεγαλύτερα παιδιά και έφηβοι μπορεί να παραπονεθούν για ζάλη, κεφαλαλγία, διαταραχές στην όραση.

 

Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές της πίεσης σε ένα παιδί;

Στα παιδιά οι τιμές της συστολικής και διαστολικής πίεσης εμφανίζουν διακυμάνσεις ανάλογα με την ηλικία, το φύλο  και το ύψος του παιδιού. Υπάρχουν ειδικοί πίνακες που καθορίζουν τις φυσιολογικές τιμές αρτηριακής πίεσης στα παιδιά ανάλογα με την ηλικία και τα χαρακτηριστικά του κάθε παιδιού.

Η αρτηριακή πίεση σε ένα παιδί είναι φυσιολογική όταν η τιμή της διαστολικής και της συστολικής αρτηριακής πίεσης είναι κάτω από την 90η εκατοστιαία θέση.

 

Τι σημαίνει ότι η αρτηριακή πίεση σε ένα παιδί βρίσκεται κάτω από την 90 εκατοστιαία θέση;

Αυτό σημαίνει ότι αν πάρουμε 100 υγιή παιδιά στην ίδια ηλικία με το παιδί σας, τα 90 θα έχουν αρτηριακή πίεση μικρότερη από την αρτηριακή πίεση του παιδιού σας ενώ τα άλλα 10 θα έχουν αρτηριακή πίεση μεγαλύτερη.

 

Πότε ένα παιδί λέμε ότι έχει αυξημένη πίεση;

Προυπέρταση (οριακά αυξημένη πίεση) λέμε όταν η συστολική ή και η διαστολική πίεση είναι μεταξύ 90ης και 95ης εκατοστιαίας θέσης.  Στους εφήβους αρτηριακή πίεση  μεγαλύτερη από 120/80 mmHg θεωρείται προυπέρταση ακόμη και εάν είναι κάτω από την 90η θέση.

Υπέρταση σε ένα παιδί λέμε όταν η συστολική ή και η διαστολική πίεση είναι πάνω από την 95η εκατοστιαία θέση σε τρεις ή περισσότερες ξεχωριστές μετρήσεις.  Η υπέρταση διαχωρίζεται σε σταδίου 1 όταν κυμαίνεται μεταξύ 95ης και 99ης εκατοστιαίας θέσης συν  5 mmHg και σταδίου 2 όταν είναι πάνω από την 99η εκατοστιαία θέση συν 5 mmHg.

 

Πως γίνεται η διάγνωση της υπέρτασης στα παιδιά;

Η αξιολόγηση της αρτηριακής πίεσης σε ένα παιδί πρέπει να αποτελεί μέρος της κλινικής εξέτασης.  Η μέτρηση της πίεσης πρέπει να γίνεται με το κατάλληλο μέγεθος περιχειρίδας αναλόγως της ηλικίας και της σωματικής ανάπτυξης του παιδιού.  Προσπαθούμε το παιδί να είναι σε ήρεμη κατάσταση και χρειάζονται 2-3 επισκέψεις στον ιατρό με 2-3 μετρήσεις της πίεσης σε κάθε επίσκεψη.  Αρκετές φορές χρειάζεται να γίνουν μετρήσεις στο σπίτι και 24ωρη καταγραφή της πίεσης.

 

Ποιες εξετάσεις πρέπει να γίνουν σε ένα παιδί με υπέρταση;

Στα παιδιά με υπέρταση χρειάζεται να γίνουν οι κατάλληλες εξετάσεις για να αποκλειστεί κάποιο αίτιο που την προκαλεί.  Τέτοιες εξετάσεις περιλαμβάνουν: γενική εξέταση αίματος, κάλιο, νάτριο, ασβέστιο, ουρία, κρεατινίνη, σάκχαρο και λιπίδια ορού (ολική, HDL, LDL χοληστερόλη και τριγλυκερίδια), μικροσκοπική εξέταση ούρων για λεύκωμα, ακτινογραφία θώρακα, ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχογράφημα νεφρών και καρδιάς  και ορμονικός έλεγχος.

 

Ποια είναι η θεραπεία της υπέρτασης στα παιδιά;

Το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης στα παιδιά είναι η αντιμετώπιση της αιτίας εάν υπάρχει.

Όταν η υπέρταση είναι ιδιοπαθής δηλαδή δεν υπάρχει κάποια αιτία τότε η βασική αρχή στην αντιμετώπιση της υπέρτασης είναι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής.  Τα φάρμακα για την υπέρταση χρησιμοποιούνται σε επιλεγμένες περιπτώσεις.

Α. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

Η απώλεια βάρους σε ένα παχύσαρκο ή υπέρβαρο παιδί μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης.  Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί η καθοδήγηση διαιτολόγου.  Βέβαια ο συνδυασμός της απώλειας βάρους μαζί με την άσκηση επιτυγχάνουν πολύ καλύτερα αποτελέσματα στη μείωση της πίεσης. 

  • Άσκηση

Οι οδηγίες για άσκηση στα παιδιά περιλαμβάνουν 20 έως 30 λεπτά αερόβια άσκηση την ημέρα για τις περισσότερες μέρες τη βδομάδα. Η αερόβια άσκηση περιλαμβάνει το κολύμπι, το περπάτημα και την ποδηλασία.  Παράλληλα συστήνεται να περιορίζονται οι καθιστικές συνήθειες όπως η τηλεόραση, τα ηλεκτρονικά παιγνίδια σε λιγότερο από δύο ώρες την ημέρα.

  • Αλλαγές στον τρόπο διατροφής με μείωση του αλατιού στο φαγητό

Η μείωση του αλατιού στο φαγητό και η κατανάλωση άφθονων φρούτων και λαχανικών βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης στα παιδιά.  Καλό θα ήταν η υιοθέτηση των συνηθειών αυτών από όλη την οικογένεια για την καλύτερη συμμόρφωση και των παιδιών.

 

Β. Φαρμακευτική αγωγή

Φάρμακα για την υπέρταση στα παιδιά χορηγούνται στις ακόλουθες περιπτώσεις:

  • Υπέρταση που σχετίζεται με συμπτώματα όπως πονοκέφαλο και σπασμούς.
  • Υπέρταση σταδίου 2 (η υπέρταση αυτή ορίζεται όταν η αρτηριακή πίεση είναι κατά 5mmHg πάνω από την 99η εκατοστιαία θέση).
  • Υπέρταση σταδίου 1 που επιμένει 4 με 6 μήνες μετά την εφαρμογή των μη φαρμακευτικών μέτρων (απώλεια βάρους, άσκηση, μείωση της κατανάλωσης αλατιού).
  • Υπέρταση σταδίου 1 σε παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη ή ύπαρξη άλλων καταστάσεων που αυξάνουν το κίνδυνο καρδιακής νόσου όπως η υπερχοληστερολαιμία, η παχυσαρκία, η νεφρική νόσος.
  • Προυπέρταση σε παιδιά με περισσότερους από ένα παράγοντες κινδύνου για καρδιακή νόσο όπως η υπερχοληστερολαιμία, ο διαβήτης, η νεφρική νόσος.

Χρησιμοποιούνται διάφορες κατηγορίες φαρμάκων για την αντιμετώπιση της υπέρτασης στα παιδιά όπως τα θειαζιδικά διουρητικά (υδροχλωροθειαζίδη), αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, ανταγωνιστές υποδοχέων αγγειοτενσίνης, ανταγωνιστές ασβεστίου και αναστολείς των β υποδοχέων.

 

Πόσο θα διαρκέσει η θεραπεία;

Το πόσο χρονικό διάστημα πρέπει να πάρει θεραπεία ένα παιδί με υπέρταση δεν είναι σταθερό και καθορισμένο.  Ο χρόνος της θεραπείας εξαρτάται από τον τύπο της υπέρτασης (πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής) και την επιτυχία των μη φαρμακολογικών μέτρων.

 

Συμπερασματικά λοιπόν….

Η υπέρταση στα μικρά παιδιά οφείλεται συνήθως σε κάποιο αίτιο κυρίως προβλήματα από τους νεφρούς ή την καρδιά σε αντίθεση με τους ενήλικες και τους εφήβους που η υπέρταση είναι συνήθως ιδιοπαθής (δεν οφείλεται σε κάποια υποκείμενη ασθένεια).  Βέβαια τα τελευταία χρόνια παρατηρείται τάση αύξησης της πρωτοπαθούς υπέρτασης στα παιδιά και ειδικά τους εφήβους.  Αυτό αποδίδεται στην αύξηση της συχνότητας της παχυσαρκίας λόγω της υιοθέτησης του σύγχρονου τρόπου ζωής με την ανθυγιεινή διατροφή και τη μειωμένη άσκηση.  Οι γονείς λοιπόν καλούνται να γαλουχήσουν στα παιδιά τους σωστούς κανόνες διατροφής και «υγιεινούς τρόπους» ψυχαγωγίας μέσα από την άσκηση στη φύση και μακριά από τις οθόνες και τα ηλεκτρονικά παιγνίδια.  

Μείνετε ενημερωμένοι για την υγεία του παιδιού σας

Εισάγετε την ημερομηνία γέννησης του παιδιού σας

Μείνετε ενημερωμένοι για
το παιδί σας

Η ιστοσελίδα Paidiatros.com θέλει να σας προσφέρει την καλύτερη δυνατή εμπειρία κατά τη χρήση αυτού του ιστότοπου. Προς τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιεί cookies και άλλες τεχνολογίες για να κατανοήσει τα ενδιαφέροντά σας, να προσαρμόσει τον ιστότοπό της στις ανάγκες σας και να διαχειριστεί τις διαφημίσεις της. Πατώντας «Αποδοχή» δίνετε τη συγκατάθεσή σας για τη χρήση αυτή σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο εγχώριο δίκαιο και την Πολιτική μας για τα Cookies. Για να δείτε ολόκληρη τη λίστα των cookies και να μας πείτε αν μπορούν ή όχι να χρησιμοποιηθούν στη συσκευή σας, χρησιμοποιήστε το Εργαλείο Συγκατάθεσης για τα Cookies. Πολιτική Cookies της ιστοσελίδας μας