Παιχνίδι, κοινωνικοποίηση και ο ρόλος των γονιών

Το παιχνίδι έχει άμεση σχέση με την κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού και γενικότερα με όλους τους τομείς της ανάπτυξής του. Μέσα από τα παιχνίδια τα παιδιά μαθαίνουν να συνεργάζονται, να παίζουν δίκαια και ισότιμα, να ακολουθούν κανόνες, να κάνουν φιλίες, να διαπραγματεύονται και να επικοινωνούν. Επίσης, αποκτούν και αναπτύσσουν κοινωνική επίγνωση και κοινωνική συνείδηση και μαθαίνουν τους κοινωνικούς κανόνες. Δεν είναι τυχαίο που το παιχνίδι χρησιμοποιείται ως μέσο διδασκαλίας και έκφρασης, εφόσον έχει αποδειχτεί ότι ακόμα και τα πιο ντροπαλά παιδιά κοινωνικοποιούνται πιο εύκολα μέσω του παιχνιδιού.

Από ποια ηλικία ένα παιδί μπορεί να ξεκινήσει το παιχνίδι;

Από την ημέρα γέννησης ξεκινά η κοινωνικοποίηση του παιδιού μέσα από το παιχνίδι. Αυτό που διαφοροποιείται είναι η μορφή του παιχνιδιού, ο τρόπος που παίζει δηλαδή, καθώς το παιδί μεγαλώνει. Για παράδειγμα σε ηλικία τριών κιόλας μηνών το παιδί παίζει με διάφορα αρκουδάκια, κουδουνίστρες και αυτό βοηθά στις κινητικές και αισθητηριακές δεξιότητες του παιδιού. Μεγαλώνοντας, στην ηλικία των δυο - τριών χρόνων αρχίζει να αναζητά την επαφή με άλλα παιδιά και η ανάγκη για  κοινωνική αλληλεπίδραση αρχίζει να μεγαλώνει και να γίνεται  πιο έντονη. Σε αυτήν την ηλικία το παιδί κάνει τους πρώτους του φίλους, είναι πιο αυτόνομο και  αλληλεπιδρά παραγωγικά.

Τα οφέλη του παιχνιδιού είναι πολλά. Το παιδί δρα ελεύθερο και αβίαστο όταν παίζει, έτσι μπορεί να εξωτερικεύσει συναισθήματα και ανησυχίες, να εκφράσει επιθυμίες, να απελευθερώσει το φόβο, το θυμό ή το άγχος του. Γονείς, εκπαιδευτικοί καθώς και θεραπευτές μπορούν να μάθουν περισσότερα για τους φόβους και τις ανησυχίες των παιδιών  παρατηρώντας το καθώς παίζει.

Το παιχνίδι συμβάλει σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης ενός παιδιού. Είναι ένα μέσο εξέλιξης και κοινωνικοποίησης. Παίζοντας, ένα παιδί αναπτύσσει όλες τις λειτουργίες και δεξιότητες του. Πιο συγκεκριμένα, το παιχνίδι οξύνει τη μνήμη, τη φαντασία και τη δημιουργικότητα. Μέσω του παιχνιδιού το παιδί εξερευνά τον κόσμο, καλείται να πειραματιστεί, να βρεί καινούργιους τρόπους, καινούργιες λύσεις και υποδύεται ρόλους. Αυτό αποτελεί μια πολύτιμη διαδικασία στην εξέλιξη της νοημοσύνης. Ακόμη, σε ένα ομαδικό παιχνίδι κάποιος κερδίζει και κάποιος χάνει, κάτι που είναι πολύ σημαντικό να αφομοιωθεί σε ένα παιδί σε ένα ασφαλές πλαίσιο, εφόσον η ζωή δεν είναι μόνο χαρές. Γενικά, το παιχνίδι αποτελεί πηγή ευχαρίστησης και είναι γνωστό ότι οι ευχάριστες εμπειρίες επηρεάζουν τη χημική ισορροπία και τη νευρολογική δομή του εγκεφάλου. Επομένως, ο χρόνος για παιχνίδι είναι πολύτιμος.

Παιχνίδι και κοινωνικοποίηση: Συμβουλές σε γονείς

Ο γονέας αποτελεί τον πρώτο φορέα κοινωνικοποίησης του παιδιού. Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντική η επίδραση του γονιού στην κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Μέσα από την έμπρακτη εκδήλωση της αγάπης, κτίζεται μια υγιής σχέση ανάμεσα στο παιδί και το γονιό. Το παιδί μαθαίνει να εκφράζεται και να επικοινωνεί. Αυτό συμβάλλει στην υγιή ανάπτυξη του παιδιού. Αργότερα, αυτή η συμπεριφορά γενικεύεται και σε άλλα πλαίσια ή με άλλα άτομα και έτσι είναι πιο ομαλή η κοινωνικοποίηση του παιδιού. Άρα, μέσω της έμπρακτης αγάπης, της ενθάρρυνσης για παιχνίδι και εμπλοκής σε διάφορες δραστηριότητες, την επιβράβευση και την αποδοχή, το παιδί μπορεί να κοινωνικοποιηθεί πιο εύκολα.

Γονείς, είναι σημαντικό να έχετε υπόψην σας τις πιο κάτω συμβουλές:

• Ενθαρρύνετε το παιδί να εμπλέκεται σε διάφορες δραστηριότητες με παιδιά της ηλικίας του.
• Επιβραβεύστε την προσπάθεια που κάνει το παιδί για κοινωνική συναναστροφή.
• Επιδιώξτε συναντήσεις με γονείς που έχουν παιδιά της ίδιας ηλικίας με τα παιδιά σας. 
• Προωθήστε την κοινωνικοποίηση του παιδιού σας πηγαίνοντας σε μια  παιχνιδούπολη.
• Εμπλακείτε κι εσείς οι ίδιοι ως γονείς σε κοινωνικές δραστηριότητες γενικότερα.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να παίρνει ρίσκα ακόμα και αν υπάρχει η πιθανότητα να αποτύχει.
• Βοηθήστε τα παιδιά σας να αποδέχονται την ήττα στο παιχνίδι.
• Να έχετε μια θετική στάση εσείς οι ίδιοι οι γονείς απέναντι στο παιχνίδι, να θεωρείτε δηλαδή το παιχνίδι ως ποιοτικός χρόνος.
• Μην προτρέπετε ή πιέζετε το παιδί να κάνει κάτι που δεν θέλει, ή που δεν νιώθει άνετα με στόχο να το βοηθήσετε, γιατί αυτό έχει αντίθετα αποτελέσματα. Το κάθε παιδί χρειάζεται το δικό του χρόνο για να νιώσει καλά.
• Μην επιλέγετε εσείς οι ίδιοι για το παιδί σας αυτό που θεωρείτε καλό ενώ μπορεί το ίδιο το παιδί να μην επιθυμεί τη συγκεκριμένη δραστηριότητα.
• Μη χρησιμοποιείτε αρνητικούς χαρακτηρισμούς δηλαδή «ταμπέλες» για το παιδί σας. Συγκρίνοντας το παιδί σας με άλλα παιδιά, έχει αρνητικό αντίκτυπο στην κοινωνικοποίηση του. Είναι καλό όταν το ίδιο το παιδί ταμπελώνει τον εαυτό του, να το σταματάτε και να το συζητάτε.
• Μην είστε υπερπροστατευτικοί, καθώς αυτό δεν βοηθά το παιδί να αυτονομηθεί, να παίξει και να κοινωνικοποιηθεί. Αφήστε το παιδί να πέσει κάτω, να είναι πιο ελεύθερο, να χτυπήσει και να μάθει  να σηκώνεται.
• Αφιερώστε λίγο χρόνο να παίξετε με το παιδί σας, όλοι έχουν ανάγκη από παιχνίδι.

Ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά χρειάζονται, όπως λέει  και ο Ντοστογιέφκι, το φως του ήλιου, τα παιχνίδια, το καλό παράδειγμα και λίγη αγάπη.