Τηλεόραση και παιδί

Μια από τις συνήθεις απορίες των σημερινών γονιών είναι το κατά πόσο και με πια συχνότητα μπορεί το βρέφος τους να "παρακολουθεί τηλεόραση". Έτσι καθημερινά υποβάλλουν την εξής ερώτηση στον παιδίατρό τους:.  «Γιατρέ πόση ώρα μπορεί να παρακολουθεί τηλεόραση το βρέφος μου;».  

Καταλαβαίνεται λοιπόν την επιρροή που μπορεί να έχει η τηλεόραση σε ένα παιδί όταν οι ίδιοι οι γονείς θέλουν το παιδί τους να παρακολουθεί ή διερωτούνται αν επιτρέπεται η παρακολούθηση τηλεόρασης από τη βρεφική ηλικία.

Μελέτες έχουν αποδείξει ότι τα βρέφη και τα μικρά παιδιά παρακολουθούν περίπου δύο ώρες την ημέρα τηλεόραση. Η Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής συστήνει όπως τα παιδιά ηλικίας μικρότερης των δύο χρονών να μην παρακολουθούν καθόλου τηλεόραση. Τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής είναι πολύ σημαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Η τηλεόραση μπορεί να κλέψει πολύτιμο χρόνο από τη συναναστροφή του παιδιού με τους γονείς του, με τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά και φυσικά από το ίδιο το παιχνίδι.  Τα παιδιά ηλικίας μεγαλύτερης των δύο χρονών μπορούν να παρακολουθούν κατά μέσο όρο 1-2 ώρες την ημέρα με την προϋπόθεση ότι παρακολουθούν ποιοτικά προγράμματα.

Αρνητικές επιδράσεις της τηλεόρασης στο παιδί

Βία

Μελέτες έχουν δείξει ότι ο μέσος Αμερικανός  θα παρακολουθήσει μέχρι την ηλικία των 18 χρονών 200 000 πράξεις βίας στην τηλεόραση. Τα μικρά παιδιά δεν μπορούν εύκολα να διακρίνουν τη φαντασία από την πραγματικότητα. Προβλήματα συμπεριφοράς, εφιάλτες και δυσκολία στον ύπνο μπορεί να είναι επακόλουθα της έκθεσής τους στις σκηνές βίας που παρακολουθούν στην τηλεόραση.

Πολλές πράξεις βίας διαπράττονται από τον πρωταγωνιστή που υποδύεται  το ρόλο του "καλού", τον οποίο τα παιδιά έχουν διδαχθεί να μιμηθούν! Ακόμα κι αν τα παιδιά διδάσκονται από τους γονείς τους ότι δεν είναι σωστό να χτυπήσουν άλλο παιδάκι, εντούτοις η τηλεόραση τους στέλνει αντίθετα μηνύματα με τις πράξεις των πρωταγωνιστών. Αυτό μπορεί να τους οδηγήσει σε σύγχυση, με αποτέλεσμα πολλές φορές να μην μπορούν να ξεχωρίσουν το σωστό από το λάθος.  

Επικίνδυνες συμπεριφορές

Τα παιδιά παρακολουθούν τηλεοπτικά προγράμματα που προβάλλουν  σκηνές βίας καιπεριλαμβάνουν σκηνές σεξ, υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ,  χρήσης ναρκωτικών ουσιών κ.τ.λ.

Οι μελέτες έχουν αποδείξει ότι αυτά επηρεάζονται από αυτές τις σκηνές. Παιδιά που παρακολουθούν σκηνές σεξ στην τηλεόραση έχουν σε πιο μικρή ηλικία την πρώτη τους σεξουαλική επαφή σε σχέση με τα παιδιά που δεν παρακολουθούν σκηνές σεξ στην τηλεόραση.  Ακόμη, επηρεάζονται και από τις διαφημίσεις που έχουν σχέση με το αλκοόλ ή από σειρές/ταινείεςστις οποίες προβάλλονται αρνητικά πρότυπα που παρουσιάζουν αλκοολικές συμπεριφορές.

Παρά το γεγονός ότι έχει απαγορευτεί η διαφήμιση τσιγάρων, εντούτοις τα παιδιά βλέπουν πολλές σκηνές με ανθρώπους να καπνίζουν. Μελέτη έδειξε ότι τα παιδιά που παρακολουθούν περισσότερο από 5 ώρες την ημέρα τηλεόραση έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αρχίσουν το κάπνισμα σε σχέση με αυτά που παρακολουθούν λιγότερο από δύο ώρες την ημέρα.

Παχυσαρκία

Είναι πια αποδεκτό από όλους και έχει αποδειχτεί σε διάφορες έρευνες ότι η τηλεόραση προκαλεί παχυσαρκία. Πρώτα από όλα το παιδί που παρακολουθεί τηλεόραση είναι ακίνητο στον καναπέ και δεύτερο τα παιδιά συνήθως καταναλώνουν σνακ κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης. Επιπλέον, βομβαρδίζονται συνεχώς από διαφημίσεις που προωθούν μη υγιεινές τροφές όπως είναι τα πατατάκια, τα γαριδάκια κ.τ.λ.

Επίδραση διαφημίσεων

Τα παιδιά εκτίθενται σε εκατοντάδες διαφημίσεις καθημερινά, όπως διαφημίσεις παιχνιδιών, φαγητών, ποτών κ.τ.λ. Τα παιδιά ηλικίας μικρότερης των έξι δεν μπορούν να ξεχωρίσουν ότι οι διαφημίσεις δεν είναι τηλεοπτικό πρόγραμμα, ειδικά αν τα προϊόντα διαφημίζονται από κάποιο αγαπημένο τους πρωταγωνιστή.

Γι’ αυτό πρέπει να αφιερώσετε χρόνο στο παιδί σας και να του εξηγήσετε το ρόλο και το σκοπό της διαφήμισης, που δεν είναι παρά μόνο να ωθήσει τον καθένα από εμάς να αγοράσετε το διαφημιζόμενο προϊόν ή υπηρεσία. 

Θετικές επιδράσεις της τηλεόρασης στο παιδί

Χωρίς αμφιβολία η τηλεόραση μπορεί να παίξει θετικό ρόλο στη ζωή ενός παιδιού, αφού αποτελεί ένα καλό εργαλείο εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας, αν γίνεται ορθολογιστική χρήση της. Μερικά παραδείγματα είναι τα εξής:

• Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να βοηθηθούν και να μάθουν το αλφάβητο.
• Μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα μπορούν να  εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους.
• Μπορούν να μάθουν για το φυσικό περιβάλλον, όπως για τη χλωρίδα και πανίδα, αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον, παρακολουθώντας  κοινωνικά αποδεχτά πρότυπα και υιοθετώντας σωστές και ηθικές στάσεις ζωής σύμφωνα με τις κοινωνικές συμβάσεις.

Για να αποκομίζετε όμως περισσότερα θετικά και λιγότερα αρνητικά από την τηλεόραση καλό είναι να ακολουθείτε τους πιο κάτω κανόνες:

1. Τα παιδιά να παρακολουθούν τηλεόραση μόνο στους κοινόχρηστους χώρους του σπιτιού (π.χ. καθιστικό).
2. Στο χώρο με την τηλεόραση καλό είναι να έχετε βιβλία και παιχνίδια, έτσι ώστε να μπουν στον πειρασμό να ασχοληθούν και με αυτά.
3. Απαγορεύεται τα παιδιά να έχουν τηλεόραση στο δωμάτιό τους.
4. Να είστε εσείς καλό παράδειγμα για το παιδί σας και να παρακολουθείτε όσο το δυνατό λιγότερα τηλεοπτικά προγράμματα.
5. Η τηλεόραση να είναι κλειστή την ώρα των γευμάτων.
6. Βάλτε όρια παρακολούθησης. Αποφασίστε από την αρχή της βδομάδας ποια προγράμματα θα δει το παιδί σας και να είστε έτοιμοι να το τηρήσετε.
7. Τα παιδιά δεν παρακολουθούν ποτέ τηλεόραση την ώρα που μελετούν.
8. Αν είναι δυνατό, να παρακολουθείτε μαζί με το παιδί σας τηλεόραση και να σχολιάζετε μαζί. Για παράδειγμα ρωτήστε: «Ποια είναι η γνώμη σου για τη συμπεριφορά του παιδιού στο τηλεοπτικό πρόγραμμα;».  Στη συνέχεια ανταλλάξτε απόψεις.
9. Αν δεν μπορείτε να παρακολουθήσετε τηλεόραση μαζί με το παιδί σας ελέγξτε ότι το πρόγραμμα που παρακολουθεί είναι κατάλληλο για την ηλικία του.
10. Αν μαγνητοσκοπήσετε ένα πρόγραμμα, τότε αφαιρέστε τις διαφημίσεις.
11. Πάρτε DVD που να είναι εκπαιδευτικά ανάλογα με την ηλικία του παιδιού σας.
12. Δώστε εναλλακτικές λύσεις ψυχαγωγίας στο παιδί σας.