Ηπατίτιδα B και παιδιά

Που οφείλεται η ηπατίτιδα Β;
Η ηπατίτιδα αυτή οφείλεται στον ιό της ηπατίτιδας Β. Η ηπατίτιδα Β αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα για τη δημόσια υγεία και ο εμβολιασμός έναντι της ηπατίτιδας Β είναι το όπλο που έχουμε στα χέρια μας για τη μείωση της συχνότητας της νόσου. Η μόλυνση με ηπατίτιδα Β μπορεί να δημιουργήσει πολλά προβλήματα στον άρρωστο ,για τα οποία πολλές φορές δεν υπάρχει ριζική θεραπεία. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, είναι η περίπτωση κατά την οποία ο άρρωστος δεν καταφέρνει να εξουδετερώσει τον ιό, οπότε παραμένει ο ιός στον οργανισμό του αρρώστου για όλη του τη ζωή. Ο άρρωστος τότε, λέγεται χρόνιος φορέας και μπορεί οποιαδήποτε στιγμή να μεταδίδει τον ιό σε άλλους ανθρώπους με τους τρόπους που θα εξηγήσουμε πιο κάτω. Η μετάπτωση σε χρονιότητα εξαρτάται από την ηλικία νόσησης, το φύλο (συχνότερα το άρρεν φύλο) , την κλινική έκφραση της νόσο (όταν παρουσιάσουν ίκτερο στην οξεία φάση της νόσου σπανιότερα μεταπίπτουν σε χρόνιους φορείς) και το γονότυπο του ιού. Όσον αφορά την ηλικία νόσησης σε χρόνιους φορείς μεταπίπτουν το 90-95% των νεογνών, το 30% των μεγαλύτερων παιδιών και το 3-5% των εφήβων και ενηλίκων που θα νοσήσουν. Ο χρόνιος φορέας έχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσει καρκίνο του συκωτιού καθώς επίσης και κίρρωση (καταστροφή του συκωτιού), σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Ποιος ο χρόνος επώασης ηπατίτιδας Β;
Ο χρόνος που χρειάζεται για να εκδηλώσει την αρρώστια ένα παιδί που ήρθε σε επαφή με τον ιό είναι 50-150 μέρες.

Πώς μεταδίδεται η ηπατίτιδα Β;
Η ηπατίτιδα Β μεταδίδεται με το αίμα, τα παράγωγα του αίματος , τη σεξουαλική επαφή και από τη μητέρα στο έμβρυο (κάθετη μετάδοση).

Πώς εκδηλώνεται (συμπτώματα) η ηπατίτιδα Β;
Τα περισσότερα παιδιά που μολύνονται από τον ιό της ηπατίτιδας Β δεν παρουσιάζουν κανένα απολύτως σύμπτωμα. Σε περίπτωση που παρουσιάσουν συμπτώματα, αυτά είναι τα ίδια με τις άλλες ιογενείς ηπατίτιδες αλλά μακρότερης διάρκειας και συχνότερα εμφανίζονται εκδηλώσεις από το δέρμα και τις αρθρώσεις. Ο ίκτερος εάν υπάρχει εμφανίζεται μία έως δύο βδομάδες μετά την έναρξη των γενικών συμπτωμάτων και μόλις εμφανιστεί αυτά τείνουν να υποχωρήσουν. Άλλες εκδηλώσεις που μπορεί να εμφανιστούν στα παιδιά με οξεία ηπατίτιδα Β και μάλιστα συνήθως προηγούνται του ικτέρου είναι: αρθρίτιδα (φούσκωμα και ερυθρότητα στις αρθρώσεις), αρθραλγίες (πόνο στις αρθρώσεις), κνιδωτικό εξάνθημα (το εξάνθημα της αλλεργίας) , οζώδες ερύθημα, απλαστική αναιμία, και βλατιδώδες ακροδερματίτιδα που ονομάζεται σύνδρομο Giannoti Crosti. Το σύνδρομο Giannoti Crosti μπορεί να είναι μοναδική κλινική εκδήλωση στα βρέφη και στα μικρά παιδιά και χαρακτηρίζεται από βλατίδες στα άκρα και τον κορμό σε συνδιασμό με λεμφαδενοπάθεια. Εντούτοις δεν εμφανίζεται μόνο στα πλαίσια οξείας ηπατίτιδας Β αλλά μπορεί να παρουσιαστεί και σε άλλες ιογενείς λοιμώξεις. Η εμφάνιση κεραυνοβόλου ηπατικής ανεπάρκειας είναι σπάνια (περίπου 1%).
Τα παιδιά που παραμένουν χρόνιοι φορείς είναι συνήθως ασυμπτωματικά και μεγαλώνουν φυσιολογικά. Μερικά από αυτά μπορεί να παρουσιάζουν πόνο στο δεξιό άνω τεταρτημόριο της κοιλιάς και αδυναμία. Μερικές φορές η χρόνια ηπατίτιδα στα παιδιά εκδηλώνεται με σπειραματονεφρίτιδα (φλεγμονή των νεφρών) και οζώδη πολυαρτιρίτιδα (επηρεάζονται τα αγγεία)

Πώς γίνεται η διάγνωση της ηπατίτιδας Β;
Η διάγνωση της οξείας ηπατίτιδας Β στηρίζεται στην ανεύρεση θετικού του αντιγόνου επιφανείας του ιού (HBsAg) και θετικών αντισωμάτων (IgM anti-HBc) σε εξέταση αίματος του πάσχοντα. Χρόνιος φορέας ονομάζεται αυτός που σε περίοδο έξι μηνών δεν καθαρίζει τον ιό από τον οργανισμό του.

Ποιες οι επιπλοκές της ηπατίτιδας Β;
• Κεραυνοβόλος ηπατίτιδα, που μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο είναι πιο συχνή στην ηπατίτιδα Β σε σχέση με τις άλλες ηπατίτιδες.
• Χρόνια ηπατίτιδα που θα οδηγήσει σταδιακά στην κίρρωση του ήπατος και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα.

Επηρεάζει την εγκυμοσύνη η ηπατίτιδα Β;
Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από τη μητέρα στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (ενδομήτρια) ή μπορεί το νεογέννητο να μολυνθεί κατά τη διάρκεια του τοκετού ή μετά τον τοκετό από μητέρα που είναι χρόνιος φορέας ή παρουσιάζει οξεία ηπατίτιδα Β κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή κοντά στον τοκετό.
Η μετάδοση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης από μητέρα που είναι χρόνιος φορέας υπολογίζεται γύρω στο 10 με 15% και συμβαίνει συχνότερα το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
Η μετάδοση γίνεται συνήθως κατά τον τοκετό και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το εάν το αντιγόνο HBeAg είναι θετικό ή όχι. Το αντιγόνο HBeAg αντανακλά το φορτίο του ιού στον οργανισμό και εάν είναι θετικό τότε ο κίνδυνος μετάδοσης στο νεογνό φτάνει το 90% ενώ εάν είναι αρνητικό κυμαίνεται στο 10%. Ο κίνδυνος μετάδοσης στο νεογνό μειώνεται στο 5% εάν μετά τον τοκετό χορηγηθεί το εμβόλιο και ειδική ανοσοσφαιρίνη (σε δόση 0,5ml) για την ηπατίτιδα Β (έτοιμα αντισώματα). Στη συνέχεια δίνεται δεύτερη δόση στην ηλικία του ενός ή δύο μηνών και τρίτη δόση στους 6 μήνες. Στην ηλικία των 9 με 18 μηνών ελέγχεται το παιδί εάν έχει τη νόσο.
Δεν έχει τεκμηριωθεί ότι η καισαρική τομή μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης της νόσου για αυτό δεν έχει ένδειξη σε μητέρες που είναι χρόνιοι φορείς.
Ο κίνδυνος μετάδοσης κατά την αμνιοκέντηση είναι πολύ μικρός ειδικά όταν χρησιμοποιείται η κατάλληλη βελόνα.
Ορολογικός έλεγχος για ηπατίτιδα Β συστήνεται να γίνεται σε όλες τις έγκυες στο πρώτο τρίμηνο και να επαναλαμβάνεται στο τρίτο τρίμηνο σε γυναίκες υψηλού κινδύνου για νόσηση από ηπατίτιδα Β με σκοπό να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για το νεογνό.

Μπορεί η μητέρα με ηπατίτιδα Β να θηλάσει;
Αν και ο ιός της ηπατίτιδας Β περνά το μητρικό γάλα εντούτοις μελέτες έχουν δείξει ότι δεν αυξάνει επιπλέον ο κίνδυνος μετάδοσης της ηπατίτιδας Β από τη μητέρα στο νεογνό εάν δοθεί το εμβόλιο και η ανοσοσφαιρίνη στο νεογνό. Μητέρες χρόνιοι φορείς πρέπει επίσης να φροντίζουν για την πρόληψη των ραγάδων στις θηλές.
 

Προφύλαξη μετά από έκθεση σε δυνητικά μολυσμένο αίμα με τον ιό

1. Άτομα που είναι εμβολιασμένα και έχουν τεκμηριωμένη ανοσία (δηλαδή προστασία από τη νόσο) δεν χρειάζεται να γίνει καμία παρέμβαση.
2. Στα μη εμβολιασμένα άτομα συνίσταται η χορήγηση της πρώτης δόσης εμβολίου εντός 12 ωρών από την έκθεση και να συνεχιστεί ο εμβολιασμός με βάση το προκαθορισμένο σχήμα.  Εάν το αίμα είναι μολυσμένο με τον ιό τότε συνίσταται και η χορήγηση ειδικής ανασοσφαιρίνης για ηπατίτιδα Β.
3.  Άτομα που έχουν εμβολιαστεί αλλά δεν έχουν ελεγχθεί εάν έχουν προστατευτικά αντισώματα χρειάζεται να αρχίσουν δεύτερο σχήμα εμβολιασμού εκτός και εάν μπορούν άμεσα να ελέξουν εάν έχουν προστατευτικά αντισώματα.
4. Άτομα που έχουν εμβολιαστεί αλλά δεν κατάφεραν να αναπτύξουν προστατευτικά αντισώματα πρέπει να κάνουν δύο δόσεις ειδικής ανασοσφαιρίνης σε μεσοδιάστημα ενός μηνός.   

Υπάρχει τρόπος προφύλαξης για το παιδί;
Υπάρχει κατάλληλο εμβόλιο. Ο εμβολιασμός με το εμβόλιο αυτό είναι υποχρεωτικός και γίνεται σε τρεις δόσεις.  Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου ανέρχεται στο 95% στα παιδιά και στο 90% στους ενήλικες.

Υπάρχει θεραπεία;
Η θεραπεία της οξείας ηπατίτιδας Β είναι υποστηρικτική. Αντιμετωπίζονται δηλαδή τα συμπτώματα του αρρώστου.  Για τη χρόνια ηπατίτιδα Β στα παιδιά δίνεται θεραπεία με ιντερφερόνη α σε ορισμένες περιπτώσεις και εναλλακτικά λαμιβουδίνη.   Ο περιοδικός έλεγχος με υπερηχογράφημα κοιλιάς και μέτρηση της α-φεττοπρωτείνης γίνεται για την έγκαιρη διάγνωση του ηπατοκυτταρικού καρκίνου.

Ποιοι πρέπει να ελεγχθούν για ηπατίτιδα Β;

 Έλεγχος για ηπατίτιδα Β πρέπει να γίνεται στις πιο κάτω κατηγορίες ατόμων:

1. Σε όλα τα υιοθετημένα παιδιά
2. Χρήστες ναρκωτικών ουσιών, ομοφυλόφιλοι και αυτοί που παρουσιάζουν σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
3. Μετανάστες από χώρες με αυξημένη συχνότητα της νόσου.  Σε αυτές περιλαμβάνονται η Αφρική, η Ασία, Ανατολική Ευρώπη και Μεσόγειος, Καραϊβική και ορισμένες περιοχές της Νοτίου Αμερικής.
4. Άτομο που έχουν στο οικογενειακό τους περιβάλλον άτομο που πάσχει από τη νόσο
5. Παιδιά που ζουν σε κοινότητες που η συχνότητα της νόσου είναι αυξημένη (συμπεριλαμβανομένου και αυτούς που γεννήθηκαν από μετανάστες γονείς προερχόμενους από ενδημικές περιοχές).
6. Παιδιά που γεννήθηκαν από μητέρες με χρόνια ηπατίτιδα Β και έλαβαν το εμβόλιο και ανοσοσφαιρίνη.  Ελέγχονται για το αντιγόνο επιφανείας (HBsAg) και εάν έχουν αναπτύξει προστατευτικά αντισώματα στην ηλικία των 9 με 18 μηνών.