Χασμοδοντία: Αιτίες, θεραπεία

Η πρόσθια χασμοδοντία, είναι ένα από τα προβλήματα για τα οποία πολλοί ασθενείς έρχονται στο ιατρείο μας για ορθοδοντική θεραπεία. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να είναι σκελετικό, οδοντικό ή και τα δύο μαζί. Από άποψη αιτιολογίας, είναι ενδιαφέρον να δει κανείς τους πιθανούς λόγους, οι οποίοι οδήγησαν σε αυτό το πρόβλημα.

Η πρόσθια χασμοδοντία μπορεί να οφείλεται σε στοματική αναπνοή, θηλασμό δακτύλου ή πιπίλας ή και σε βρεφική κατάποση. Άτομα με μεγάλη γλώσσα μπορεί να εμφανίσουν πρόσθια χασμοδοντία π.χ. άτομα με σύνδρομο Down, Beckwith Wideman κ.α.. Η πρόσθια χασμοδοντία με σκελετικό υπόβαθρο σχετίζεται συνήθως με αυξημένο κάτω πρόσθιο ύψος προσώπου και αρκετές φορές με το χαρακτηριστικό αδενοειδές προσωπείο (π.χ.άτομα με στοματική αναπνοή). Αυτό μπορεί να είναι μια κληρονομούμενη δυσμορφία των γνάθων ή ακόμη μπορεί να είναι μια ανωμαλία η οποία να σχετίζεται με ένα σύνδρομο, (π.χ.το σύνδρομο Apert.

Η στοματική αναπνοή μπορεί να συμβαίνει λόγω υπερτροφικών αδενοειδών εκβλαστήσεων ή σκολίωσης του ρινικού διαφράγματος. Σκελετικά επακόλουθα της στοματικής αναπνοής, είναι εκτός της χασμοδοντίας και η στένωση της υπερώας και η επακόλουθη σταυροειδής σύγκλειση.

Πρόσθια χασμοδοντία προκαλείται και από θηλασμό δακτύλου, η πιπίλας. Ο θηλασμός του δακτύλου, ή της πιπίλας είναι μια κακή συνήθεια που πρέπει να διακόπτεται όσο πιο νωρίς γίνεται. Αν διακοπεί από νωρίς είναι πολύ πιθανόν η χασμοδοντία να διορθωθεί από μόνη της χωρίς την παρέμβαση του ορθοδοντικού.

Η βρεφική κατάποση, υπάρχει στην βρεφική ηλικία κυρίως. Η κατάποση γίνεται με τη γλώσσα να παρεμβάλλεται μεταξύ του άνω και του κάτω φατνιακού τμήματος. Ο τρόπος αυτός παραμένει αρκετές φορές και σε πιο μεγάλες ηλικίες προκαλώντας πρόσθια χασμοδοντία. Ένα θέμα που απασχόλησε αρκετά τους ερευνητές είναι το κατά πόσον η βρεφική κατάποση προκαλεί την χασμοδοντία ή η χασμοδοντία προϋπήρχε και έτσι αναγκαστικά δημιουργήθηκε η βρεφική κατάποση. Το σίγουρο, από κλινικής σκοπιάς, είναι ότι σε όλα τα περιστατικά με πρόσθια χασμοδοντία συνυπάρχει και η βρεφική κατάποση.

Σπουδαία σημασία επέχει ο έγκαιρος εντοπισμός και η ενημέρωση του ασθενή για τις επιπτώσεις, πέραν από το αισθητικό πρόβλημα. Πολλές φορές με την ορθοδοντική θεραπεία και μόνο, η γλώσσα από μόνη της αποκτά καινούργιες, ορθότερες συνήθειες στον τρόπο κατάποσης και ως εκ τούτου δε χρειάζεται να γίνει οποιαδήποτε άλλη θεραπεία.

Σε ένα ποσοστό όμως 20% των ασθενών, η χασμοδοντία έχει την τάση να υποτροπιάσει. Το ποσοστό αυτό δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο, ιδίως αν κάποιος αναλογιστεί ότι οι δύο (2) στους δέκα (10) ασθενείς θα υποτροπιάσουν. Μελέτες δείχνουν πως καταπίνουμε μέχρι τρεις χιλιάδες φορές την ημέρα. Η συχνότητα της λανθασμένης κατάποσης δημιουργεί διαταραχή στο ισοζύγιο των δυνάμεων που ασκούνται στα δόντια, με επακόλουθο η δύναμη της γλώσσας να υπερνικά τις δυνάμεις των χειλιών και των παρειών και έτσι να έχουμε υποτροπές στα ποσοστά που προαναφερθήκαμε. Σημαντική είναι και η θέση ανάπαυσης της γλώσσας δρώντας ρυθμιστικά στο ισοζύγιο δυνάμεων πάνω στον οδοντικό φραγμό. Στη διόρθωση του προβλήματος της βρεφικής κατάποσης και της θέσης της γλώσσας σε θέση ανάπαυσης σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι λογοπαθολόγοι, οι οποίοι με ειδικές θεραπείες, θα εκπαιδεύσουν τους ασθενείς μας πώς να καταπίνουν με τη γλώσσα στη σωστή θέση. Η σωστή θέση της γλώσσας είναι με τα δόντια σε μέγιστη συγγόμφωση και την κορυφή της γλώσσας να ακουμπά στην τομική θηλή πίσω από τους άνω κεντρικούς τομείς. Πολλές φορές στους ασθενείς με πρόσθια χασμοδοντία, συνυπάρχει και πρόβλημα στην ομιλία κυρίως στο “Σίγμα”, άρα το όφελος το οποίο θα αποκομίσουν οι ασθενείς μας από τη λογοθεραπεία είναι διπλό.

Εμείς, ως ειδικοί, οφείλουμε να εντοπίσουμε το πρόβλημα της πρόσθιας χασμοδοντίας από την πρώτη κλινική εξέταση και εφόσον γνωρίζουμε τις δυσκολίες αντιμετώπισής του, έχουμε υποχρέωση να ενημερώσουμε τους ασθενείς μας για τα μεγάλα ποσοστά υποτροπής και τις πιθανές άλλες θεραπευτικές λύσεις, οι οποίες είναι αναγκαίο να ακολουθηθούν.

Η σωστή ενημέρωση των ασθενών μας είναι πολύ σημαντική, γιατί με τον τρόπο αυτό καθορίζουμε και τις προσδοκίες τους. Η συνεργασία του ορθοδοντικού με τον γενικό οδοντίατρο, σε όλες τις φάσεις της θεραπείας είναι επιβεβλημένη. Η γνώση από τον γενικό οδοντίατρο, των πιο πολύπλοκων προβλημάτων, τα οποία αντιμετωπίζει ο ορθοδοντικός, βοηθά στην καλύτερη κατανόηση του σχεδίου θεραπείας και κατ’επέκταση στη καλύτερη θεραπεία των ασθενών μας.