Προφυλακτικό – Αντισύλληψη και Προστασία

Μια λαϊκή ρήση λέει ότι «Η αγκαλιά μεταδίδει αγάπη, το προφυλακτικό ασφάλεια», κι’ αυτό είναι πραγματικότητα, καθώς το προφυλακτικό αποτελεί μια από τις μεθόδους αντισύλληψης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο από τον άντρα όσο και από την γυναίκα και τη μέθοδο που παρέχει προστασία από τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα.

Το προφυλακτικό (ή κοινώς καπότα) είναι ένα αντικείμενο που συνήθως φτιάχνεται από λάτεξ ή πολυουρεθάνη και χρησιμοποιείται κατά την σεξουαλική πράξη. Υπάρχουν τόσο αντρικά όσο και γυναικεία προφυλακτικά, αλλά τα πρώτα είναι πιο διαδεδομένα..

Τα αντρικά προφυλακτικά από λάτεξ τοποθετούνται στο ερεθισμένο πέος λίγο πριν τη σεξουαλική επαφή. Αντίθετα, το γυναικείο προφυλακτικό τοποθετείται μέσα στον κόλπο ακόμα και ώρες πριν την επαφή.

Οι κατασκευαστές τα τελευταία χρόνια έχουν προωθήσει στην αγορά πολλά είδη προφυλακτικών που διαφέρουν σε χρώμα, μέγεθος, πάχος ακόμα και γεύση. Σε μερικά χρησιμοποιείται και σπερματοκτόνο υγρό για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.

Παλιότεροι τύποι προφυλακτικών φτιαγμένοι από έντερα ζώων είναι ακόμα διαθέσιμοι στην αγορά. Χρησιμοποιούνται κυρίως από άτομα αλλεργικά στο λάτεξ, αλλά δεν είναι τόσο αποτελεσματικά στην προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Τα προφυλακτικά από πολυαιθυλένιο και πολυουρεθάνιο είναι αποτελεσματικά και συμβατά με λιπαντικά που βασίζονται στο λάδι και χρησιμοποιούνται και από άτομα αλλεργικά στο λατέξ.

Ως μέθοδος ελέγχου γεννήσεων τα προφυλακτικά έχουν το πλεονέκτημα της εύκολης χρήσης και των ελάχιστων παρενεργειών καθώς και την προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Τυπικά έχουν 85% επιτυχία, ποσοστό που μπορεί να φτάσει στο 98% με σωστή χρήση και συνδυασμό με σπερματοκτόνο υγρό ή φαρμακευτική αγωγή.

Υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια για το πώς το προφυλακτικό (condom) πήρε το όνομά του. Μπορεί να προέρχεται από το Condus, το δοχείο στα λατινικά, ή μπορεί να έχει πάρει το όνομά του από τον παθολόγο του Καρόλου ΙΙ της Αγγλίας, το Δρ Condom ή Quondam, ο οποίος έκανε για τον βασιλιά του, θήκες από ζωϊκό έντερο.
 

Το προφυλακτικό από την αρχαιότητα – Ιστορική αναδρομή

Το προφυλακτικό δεν είναι μια σύγχρονη καινοτομία. Η ιστορία του προφυλακτικού μπορεί να εντοπισθεί αρκετές χιλιετίες πίσω, στους χρόνους της Αρχαίας Αιγύπτου, όταν χρησιμοποιήθηκε για προφύλαξη εναντίων νόσων και λοιμώξεων, ακριβώς όπως και σήμερα.

Η παλιότερη απεικόνιση προφυλακτικών είναι 12,000 – 15,000 ετών και βρέθηκε σε σπηλιά στην Γαλλία. Μια άλλη εικόνα 3,000 ετών βρέθηκε στην Αίγυπτο .

Tο 2000 π.X. οι Aιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν ένα είδος προφυλακτικού φτιαγμένο από μεμβράνη που έπαιρναν από κροκόδειλους.

Η πρώτη χρήση προφυλακτικών εντοπίζεται πίσω στην αρχαία Αίγυπτο το 1220 π.Χ. και από τότε το προφυλακτικό προστατεύει τον άνθρωπο από ασθένειες και μολύνσεις.

Οι πιο παλιές ενδείξεις της χρήσης προφυλακτικών στην Ευρώπη είναι από εικόνες ζωγραφικής σπηλαίων στο Combarelles στη Γαλλία, και υπολογίζεται γύρω στο 100 με 200 μ.Χ.

Στα 1564 ο ο Ιταλός ανατόμος Gabrielle Fallopius σχεδίασε το πρώτο προφυλακτικό για προστασία από τη σύφιλη. Ήταν μια θήκη από λινό και λάστιχο, δεμένα στην άκρη με μια ροζ λωρίδα. Δοκίμασε την ιδέα του σε περισσότερους από 1.100 άντρες και, σύμφωνα με τα αποτελέσματά του, κανένας δεν κόλλησε σύφιλη.

Από το 1500 έως το 1840, τα δημοφιλή υλικά για την κατασκευή προφυλακτικών περιελάμβαναν την ταρταρούγα, το δέρμα (προτιμούνταν από τους αρχαίους Ιάπωνες) το λινάρι, το λαδόχαρτο, τις κύστες ψαριών και τα ζωικά έντερα.

Τα παλιότερα προφυλακτικά βρέθηκαν στην Αγγλία και κατασκευάστηκαν το 1640. Είναι φτιαγμένα από έντερα ζώων και μάλλον χρησιμοποιούνταν για προστασία από ασθένειες.

Λινά προφυλακτικά χρησιμοποιούσε ο Καζανόβας τον 18ον αιώνα. Δεν ήταν όμως ιδιαίτερα αποτελεσματικά.

Τα εξειδικευμένα μαγαζιά προφυλακτικών εμφανίστηκαν για πρώτη φορά το 1700 στο Αμστερνταμ και μέχρι τα μέσα του αιώνα η μόδα είχε περάσει και στο Λονδίνο, όπου τα πολυτελέστερα από αυτά πουλούσαν προφυλακτικά σχηματισμένα πάνω σε γυάλινα καλούπια και αρωματισμένα.

Προφυλακτικά κατασκευασμένα από έντερο ζωών βρίσκονταν σε χρήση από την Eυρωπαική αριστοκρατία κατά των 18ο αιώνα.

Η πρώτη διαφήμιση για τη «μηχανή που προστατεύει από τα τραύματα της αγάπης» εμφανίστηκε στο «Τάτλερ», στο τεύχος της 12ης Μαΐου 1709. Η πρώτη διαφήμιση για προφυλακτικά στην Αμερική εμφανίστηκε το 1861 στους «Νιου Γιορκ Τάιμς».

Μέχρι το 1840 τα προφυλακτικά κατασκευάζονταν από έντερο ζώων και κύστη ψαριών σε εργοστάσια όπου δούλευαν πάρα πολλά μικρά κορίτσια.

Το 1843, εφευρέθηκε η επαναστατική διαδικασία βουλκανισμού του λάτεξ από την Goodyear και την Ηancock. Ο βουλκανισμός είναι η μέθοδος ή η διαδικασία επεξεργασίας του ακατέργαστου λάτεξ με το θείο και η υποβολή του σε ισχυρή θερμότητα. Αυτή η διαδικασία μετατρέπει το το ακατέργαστο λάτεξ σε ισχυρό ελαστικό υλικό (καουτσούκ). Η μέθοδος αυτή κατέστησε δυνατή την μαζική παραγωγή περισσότερο αξιόπιστων και λιγότερο ακριβών προϊόντων συμπεριλαμβανομένων των προφυλακτικών. Η μαζική παραγωγή προφυλακτικών άρχισε το 1844.

Τη δεκαετία του 1930, αρχίζει η χρήση του υγρού λάτεξ, η οποία εκτοπίζει τα προφυλακτικά από λάστιχο γιατι ήταν ακριβά και δύσχρηστα. Το υγρό λάτεξ παραμένει μέχρι και σήμερα η βάση για την κατασκευή προφυλακτικών. Το προφυλακτικό από λάτεξ, μπορεί να επιμηκυνθεί κατά 800% και να χωρέσει τουλάχιστον 9 γαλόνια αέρα.

Όσον αφορά, τα προφυλαχτικά που είναι φτιαγμένα από έντερα ζώων, διατίθενται ακόμη και σήμερα και χρησιμοποιούνται από άτομα που είναι αλλεργικά στο λάτεξ.

Το 1994 παρουσιάστηκε στην Αμερική το πρώτο προφυλακτικό από πολυουρεθάνη, στοχεύοντας στους χρήστες που είναι αλλεργικοί στο λατέξ. Τα συμπτώματα της αλλεργίας μπορεί να είναι από φαγούρα μέχρι απώλεια αναπνοής, υπέρταση και σοκ.

Η πολυουρεθάνη είναι ένα μοναδικό υλικό, το οποίο είναι δύο φορές πιό ισχυρό από το λάτεξ, επιτρέποντας την δημιουργία μίας λεπτότερης, και πιό ευαίσθητης μεμβράνης.

Πρόσφατα μια κολομβιανή εταιρεία προφυλακτικών παρουσίασε το προφυλακτικό -εσώρουχο. Το εσώρουχο έχει μια λεπτή ρητινώδη μεμβράνη που επιμηκύνεται όπως το προφυλακτικό.
 

Α. Το ανδρικό προφυλακτικό

Το ανδρικό προφυλακτικό είναι μια λεπτή θήκη φτιαγμένη από latex, βινύλιο, ή φυσικά προϊόντα και  τοποθετείται στο πέος κατά τη στύση, ούτως ώστε την ώρα της συνουσίας το σπέρμα να συγκεντρώνεται μέσα στη θήκη, αποτρέποντας το να αποκτήσει πρόσβαση στο θηλυκό αναπαραγωγικό σύστημα και ταυτόχρονα εμποδίζεται η μετάδοση σεξουαλικών νοσημάτων.

Είναι ασφαλές σε ποσοστό 98%, με την προϋπόθεση βέβαια να γίνεται σωστή χρήση του. Πρέπει λοιπόν να φυλάσσεται μακριά από τον ήλιο και κατά την συνουσία να γίνεται καλή εφαρμογή. Πρέπει να αφαιρείται αμέσως μετά την ολοκλήρωση της σεξουαλικής πράξης με τη βοήθεια των δύο δακτύλων ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος να χυθεί ποσότητα σπέρματος στον κόλπο.

Το πάχος των προφυλακτικών κυμαίνεται μεταξύ των 0.02mm έως 0.085 mm. Τα προφυλακτικά που έχουν υποστεί προλίπανση με το σπερματοκτόνο nonoxynol-9 είναι πιο αποτελεσματικά από τα προφυλακτικά χωρίς σπερματοκτόνο. Ο κίνδυνος ρήξης του προφυλακτικού είναι γύρω στο 3% και πιστεύεται ότι συσχετίζεται με την τριβή και τη λάθος τοποθέτηση.

Εάν ταυτόχρονα με το προφυλακτικό γίνεται και χρήση κάποιου λιπαντικού, αυτό θα πρέπει να έχει σαν βάση το ύδωρ. Λιπαντικά με βάση λιποδιαλυτές ουσίες, όπως είναι τα ορυκτέλαια, η βαζελίνη, το βούτυρο, το baby oil, η μαργαρίνη, ή τα μαγειρικά έλαια, πρέπει να αποφεύγονται διότι μπορούν να προκαλέσουν ρήξη του προφυλακτικού.

Τα πλεονεκτήματα του προφυλακτικού σαν μέθοδος αντισύλληψης είναι πολλά:

- Προστατεύει από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
- Προστατεύει και από τα επακόλουθα των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων,

  ήτι την πυελική φλεγμονή, τον καρκίνο του τράχηλου της μήτρας κλπ.
- Είναι ασφαλής μέθοδος
- Είναι πλήρως αναστρέψιμη μέθοδος.
- Δεν έχει ορμονικές παρενέργειες.
- Είναι μέθοδος φτηνή και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άντρες οποιασδήποτε

  ηλικίας.
- Δεν απαιτεί την συχνή ιατρική παρακολούθηση.
- Είναι διαθέσιμο σχεδόν παντού.
- Έχει ευεργετική δράση στην περίπτωση της πρόωρης εκσπερμάτισης.

Τα μειονεκτήματα του προφυλακτικού είναι κυρίως τα ακόλουθα:

- Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όσους είναι αλλεργικοί στο latex.
- Ελαττώνει τη σεξουαλική ευχαρίστηση και την αίσθηση της ηδονής.
- Προϋποθέτει τη συνεργασία του άντρα στην αντισύλληψη.
- Απαιτείται προσοχή τόσο στη χρήση όσο και στη διατήρηση του πριν από αυτή.
- Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί με λιπαντικά που έχουν σαν βάση λιποδιαλυτες

  ουσίες.

Το ζευγάρι θα πρέπει να είναι ενημερωμένο και να έχει πρόσβαση στην επείγουσα αντισύλληψη για την περίπτωση ρήξης του προφυλακτικού, η οποία ευθύνεται για τη συντριπτική πλειοψηφία αποτυχίας της μεθόδου.

Β. Το γυναικείο προφυλακτικό

Το γυναικείο προφυλακτικό είναι μια λεπτή μαλακή πλαστική μεμβράνη κατασκευασμένη από πολυουρεθάνη, με δύο εύκαμπτους δακτύλιους στα δύο άκρα της, έναν κλειστό και έναν ανοικτό. Μετά την τοποθέτηση, ο ένας δακτύλιος μένει έξω από τον κόλπο, καλύπτοντας τα χείλη του αιδοίου και ο δεύτερος εισάγεται στο βάθος του κόλπου, εμποδίζοντας το σπέρμα να εισχωρήσει στο εσωτερικό του κόλπου και να

φτάσει στον τράχηλο. Αγκαλιάζει το εσωτερικό του κόλπου και καλύπτει τον τράχηλο σαν ένα αναποδογυρισμένο ανδρικό προφυλακτικό.

Τα γυναικεία προφυλακτικά είναι μεγαλύτερα και φαρδύτερα από τα αντρικά. Είναι πιο γνωστά στις αναπτυσσόμενες χώρες παρά στις αναπτυγμένες. Είναι πιο δύσκολα στην χρήση και πολύ ακριβότερα από τα αντρικά πράγμα που αποθαρρύνει την χρήση τους.

Το γυναικείο προφυλακτικό είναι κατασκευασμένο από πολυουρεθάνη, γι αυτό και δεν προκαλεί κανενός είδους αλλεργία.

Τα πλεονεκτήματα της χρήσης του γυναικείου προφυλακτικού είναι:
- Πρόκειται για μια αντισυλληπτική μέθοδο που ελέγχεται από τη γυναίκα.
- Αποτελεσματικό και στην πρόληψη σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων

- Δεν έχει συγκεκριμένες αντενδείξεις στη χρήση του
- Πολύ σπάνια δημιουργεί τοπική αλλεργική αντίδραση στη γυναίκα.
- Δεν χρειάζεται συνταγή

- Η γονημότητα επιστρέφει αμέσως μόλις σταματήσει η χρήση του

- Μπορεί να τοποθετηθεί οποιαδήποτε στιγμή, μέχρι 4 ώρες πριν την επαφή

- Ιατρικά ασφαλές

Μειονεκτήματα:

- Ελαττώνει την αισθαντικότητα του κόλπου

- Προεξέχει έξω από τον κόλπο πράγμα το οποίο μπορεί να είναι αντιαισθητικό για

  μερικά ζευγάρια

- Απαιτεί σωστή τοποθέτηση (Μπορεί να προκύψει δυσκολία στην εφαρμογή του)

- Μεγαλύτερο κόστος από το ανδρικό προφυλακτικό (σχετικά ακριβό στη χρήση του)

- Απαιτεί τη συγκατάθεση του συντρόφου

- Είναι μιας χρήσης

Αποτελεσματικότητα του γυναικείου προφυλακτικού:

Τα ποσοστά επιτυχίας της μεθόδου είναι τα ίδια με αυτά το ανδρικού προφυλακτικού.

Οι αρχικές μελέτες αποτελεσματικότητας στις ΗΠΑ έδειξαν ποσοστό αποτυχίας 15% σε 6 μήνες. Η εκ νέου ανάλυση έδειξε ότι με ορθή χρήση το ποσοστό αποτυχίας είναι μόνο 2,6%. Αυτό το ποσοστό είναι συγκρίσιμο με τα αντίστοιχα ποσοστά για το διάφραγμα και την τραχηλική  κάψα. Οι κολποσκοπικες μελέτες των γυναικών που χρησιμοποίησαν το γυναικείο προφυλακτικό δεν έδειξαν κανένα σημείο κάκωσης και η βακτηριακη χλωρίδα δεν είχε μεταβληθεί.

Άλλες μελέτες έδειξαν ποσοστά αποτυχίας γύρω στο 21%. Η προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα δεν έχει μελετηθεί εκτενώς.

Γενικά σχόλια για τα προφυλακτικά

Πολλά άτομα (γυναίκες και άνδρες) παραπονούνται ότι και το ανδρικό και το γυναικείο προφυλακτικό μειώνει την σεξουαλική ικανοποίηση αφού δεν υπάρχει η άμεση επαφή των σεξουαλικών οργάνων κατά την διείσδυση.

Διαφορές προφυλακτικών πολυουρεθάνης και λάτεξ

-  Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη μεταφέρουν τη θερμοκρασία καλύτερα.

-  Τα προφυλακτικά από λάτεξ έχουν μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας.

-  Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη μπορούν να χρησιμοποιηθούν με λιπαντικά.

-  Τα προφυλακτικά από λάτεξ είναι φτηνότερα.

-  Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη δεν προκαλούν αλλεργία.

-  Τα προφυλακτικά από λάτεξ είναι πιο αποτελεσματικά στην προστασία από τα

    σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

-  Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη δεν έχουν άρωμα όπως τα Λατέξ.

-  Τα προφυλακτικά από λάτεξ αλλοιώνονται στις μεγάλες θερμοκρασίες.

-  Τα προφυλακτικά από πολυουρεθάνη είναι πιο λεία.

Αποτελεσματικότητα των προφυλακτικών σαν μέθοδος  αντισύλληψης

Η αποτελεσματικότητα των προφυλακτικών, σαν μέθοδος ελέγχου γεννήσεων, μπορεί να υπολογιστεί με δύο τρόπους: αποτελεσματικότητα μεθόδου και πραγματική αποτελεσματικότητα. Η πρώτη μέθοδος δείχνει το ποσοστό ζευγαριών που χρησιμοποιούν την μέθοδο σωστά και με διάρκεια με τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η πραγματική είναι το ποσοστό των ζευγαριών που χρησιμοποιεί τα προφυλακτικά ως τη μόνη μέθοδο αντισύλληψης συμπεριλαμβάνοντας την λανθασμένη και την περιστασιακή μη χρήση τους.

Όπως είναι φανερό η πραγματική αποτελεσματικότητα είναι μικρότερη για τους εξής λόγους κυρίως:

- Λάθη στις οδηγίες που δίνονται από τους παρασκευαστές

- Λάθη στην χρήση

- Αστοχία του υλικού (σπάσιμο κατά τη χρήση)

Θεωρητικά η αποτελεσματικότητα της μεθόδου φτάνει το 98%. Τα πραγματικά ποσοστά εγκυμοσύνης ανάμεσα στους χρήστες προφυλακτικών αλλάζει ανάλογα του πληθυσμού που εξετάζεται με ετήσια ποσοστά 10-18% το χρόνο.

Λόγοι αποτυχίας

Οι λόγοι αποτυχίας είναι κυρίως οι εξής:

-  Καταστροφή-αλλοίωση:

-  Καταστροφή κατά το άνοιγμα της συσκευασίας

-  Αλλοίωση από μη κατάλληλη αποθήκευση (μεγάλη θερμοκρασία κ.τ.λ.)

-  Πέρασμα της ημερομηνίας λήξεως

-  Γλίστρημα του προφυλακτικού κατά την χρήση.

Χωρίς προφανή λόγο

-  Οι έμπειροι χρήστες έχουν λιγότερες πιθανότητες αποτυχίας και όσοι έχουν μια  

   αποτυχία είναι πιθανότερο να έχουν παρόμοια αποτυχία στο μέλλον.

-  Πιστεύεται πως η ενημέρωση γύρω από την σωστή χρήση μειώνει τις πιθανότητες  

   αποτυχίας.

Αποτελεσματικότητα πρόληψης σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων

Σύμφωνα με μια έρευνα του Ινστιτούτου Υγείας της Αμερικής η σωστή και συνεχής χρήσης προφυλακτικών οδηγεί σε:

(α) Μείωση του ρίσκου μετάδοσης AIDS κατά 85%

(β) Μείωση της απόκτησης γονόρροιας από τους άντρες κατά 71%

(γ) Σε μελέτη του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον φαίνεται ότι μειώνεται η μετάδοση του

      ιού των ανθρώπιων κονδυλωμάτων περίπου κατά 70%.

(δ) Άλλες μελέτες έδειξαν ότι η σωστή και συνεχής χρήση προφυλακτικών αποκλείει

      την μετάδοση του ιού του AIDS από ασθενή σε μη ασθενή.