Σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού - Shaken baby syndrome

Τι είναι το Shaken baby syndrome - Το σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού;

Το σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού είναι μια σοβαρή μορφή κακοποίησης που προκαλείται σε ένα βρέφος. Συνήθως συμβαίνει όταν ένας γονέας ή κάποιος που φροντίζει το μωρό κουνάει ένα μωρό από θυμό ή απογοήτευση, συχνά επειδή το μωρό δεν σταματά να κλαίει.

Τα μωρά έχουν πολύ αδύναμους μύες του λαιμού (ειδικά μωρά μικρότερα των 4 μηνών τα οποία πιθανό να μην στηρίζουν ακόμα το κεφάλι τους) που δεν μπορούν να υποστηρίξουν πλήρως το αναλογικά μεγάλο κεφάλι τους. Το έντονο κούνημα αναγκάζει το κεφάλι του μωρού να κινείται βίαια μπρος-πίσω, με αποτέλεσμα σοβαρές και μερικές φορές θανατηφόρες εγκεφαλικές βλάβες. Οι βλάβες θα είναι σαφώς μεγαλύτερες αν το κεφάλι του μωρού κατά την ανατάραξη προσκρούσει βίαια σε κάποια επιφάνεια.

Τι μπορεί να προκαλέσει αυτή η ανατάραξη του μωρού (είτε προσκρούσει το κεφάλι πάνω σε κάποια επιφάνεια είτε όχι);

• Υποσκληρίδιο αιμάτωμα.  Το υποσκληρίδιο αιμάτωμα είναι μια συλλογή αίματος μεταξύ της επιφάνειας του εγκεφάλου και της σκληρής μήνιγγας (η σκληρή, ινώδης εξωτερική μεμβράνη που περιβάλλει τον εγκέφαλο). Αυτό συμβαίνει όταν οι φλέβες που γεφυρώνουν τον εγκέφαλο με τη σκληρά μήνιγγα τεντώνονται πέρα από την ελαστικότητά τους, προκαλώντας ρήξεις και αιμορραγία.
• Υπαραχνοειδής αιμορραγία. Η υπαραχνοειδής αιμορραγία είναι αιμορραγία μεταξύ της αραχνοειδούς (δικτυωτή μεμβράνη που περιβάλλει τον εγκέφαλο και είναι γεμάτη με νωτιαίο υγρό) και του εγκεφάλου.
• Άμεσο τραύμα στην ίδια την εγκεφαλική ουσία. Το τραύμα αυτό προκαλείται όταν ο εγκέφαλος προσκρούει στις εσωτερικές επιφάνειες του κρανίου.
• Θλάση της εγκεφαλικής ουσίας τόσο στο φλοιό όσο και σε βαθύτερες στιβάδες.

Εάν το παιδί σταματήσει να αναπνέει κατά τη διάρκεια του κουνήματος τότε η έλλειψη του οξυγόνου μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω εγκεφαλικές βλάβες.

Μπορεί να προκαλέσει και βλάβες εκτός από αυτές που παρατηρούνται στον εγκέφαλο;

Μάλιστα! Μερικές από αυτές είναι οι εξής:

• Αιμορραγίες του αμφιβληστροειδούς που κυμαίνονται από λίγες διάσπαρτες αιμορραγίες έως εκτεταμένες αιμορραγίες που περιλαμβάνουν πολλαπλά στρώματα του αμφιβληστροειδούς.
• Κατάγματα κρανίου που προκύπτουν από πρόσκρουση όταν το μωρό πέφτει πάνω σε σκληρή ή μαλακή επιφάνεια.
• Κατάγματα σε άλλα οστά, συμπεριλαμβανομένων των πλευρών, της κλείδας και των άκρων- μώλωπες στο πρόσωπο, το κεφάλι και ολόκληρο το σώμα.

Πόσο συχνό είναι το σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού (Shaken baby syndrome);

Το σύνδρομο αυτό παρατηρείται κυρίως σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των δύο ετών, με την πλειονότητα των περιπτώσεων να εμφανίζεται πριν από τα πρώτα γενέθλια του μωρού. Τα περισσότερα περιστατικά αφορούν μωρά μεταξύ τριών και οκτώ μηνών. Ωστόσο, παιδιά ηλικίας έως και τεσσάρων ετών έχουν πέσει θύματα αυτής της κακοποίησης. Ο δράστης της κακοποίησης είναι συνήθως άτομα του περιβάλλοντος του παιδιού (ο πατέρας, ο φίλος της μητέρας, μπέιμπι σίτερ ή η ίδια η μητέρα). Οι γονείς που βιώνουν άγχος λόγω περιβαλλοντικών, κοινωνικών, βιολογικών ή οικονομικών καταστάσεων μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς σε παρορμητική και βίαιη συμπεριφορά. Όσοι εμπλέκονται με ενδοοικογενειακή βία ή/και κατάχρηση ουσιών μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να προκαλέσουν αυτή την κακοποίηση.

Το Εθνικό Κέντρο για το σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού εκτιμά ότι υπάρχουν 600 έως 1400 περιπτώσεις στις ΗΠΑ ετησίως. Η πραγματική συχνότητα είναι άγνωστη γιατί δεν υπάρχει αξιόπιστη μέθοδος συλλογής αυτών των στατιστικών στοιχείων. Το σύνδρομο αυτό είναι η πιο συχνή αιτία θανάτου και μακροχρόνιας αναπηρίας σε βρέφη και μικρά παιδιά που πέφτουν θύματα παιδικής κακοποίησης.

Ποια συμπτώματα και σημεία θα μας κάνουν να υποψιαστούμε το σύνδρομο της ανατάραξης του μωρού (Shaken baby syndrome);

Τις περισσότερες φορές δεν υπάρχουν εμφανείς εξωτερικές ενδείξεις τραυματισμού ή σωματικά σημάδια βίας, με αποτέλεσμα την υποδιάγνωση αυτού του συνδρόμου. Οι φροντιστές, αλλά ακόμη και οι γιατροί που δεν γνωρίζουν τι έχει συμβεί σε ένα μωρό, μπορεί να μην εντοπίσουν τραυματισμούς που είναι κυρίως εσωτερικοί, αποδίδοντας τη ανησυχία του μωρού σε κάποια άλλη αιτία (π.χ ίωση).

Τα συμπτώματα ποικίλλουν και οφείλονται κυρίως στις βλάβες του εγκεφάλου και μπορεί να είναι κάποιο/α από τα πιο κάτω:

• Μεταβαλλόμενο επίπεδο συνείδησης
• Υπνηλία συνοδευόμενη από ευερεθιστότητα
• Κώμα
• Σπασμοί
• Διασταλμένες κόρες που δεν ανταποκρίνονται στο φως
• Μειωμένη όρεξη
• Εμετός
• Οπισθότονος - Στάση κατά την οποία το κεφάλι είναι λυγισμένο προς τα πίσω και η πλάτη καμπυλωτή
• Ανωμαλίες στην αναπνοή, π.χ Ασυνήθιστα αργή και ρηχή αναπνοή
• Καρδιακή ανακοπή

Ο γιατρός που θα εξετάσει το μωρό μπορεί να δει ένα ή περισσότερα από τα πιο κάτω σημάδια:

• Αιμορραγίες αμφιβληστροειδούς
• Ραγάδες
• Μώλωπες στο πρόσωπο, το τριχωτό της κεφαλής, τα χέρια, την κοιλιά ή την πλάτη
• Οίδημα μαλακών μορίων που μπορεί να υποδηλώνει κάταγμα στο κρανίο ή σε άλλα οστά
• Τραυματισμοί στην κοιλιακή χώρα
• Τραυματισμοί στο στήθος
• Ασυνήθιστα χαμηλή αρτηριακή πίεση
• Πρόσθια πηγή (μαλακό σημείο του κρανίου) να προεξέχει/προβάλλει

Ποια είναι η πρόγνωση του συνδρόμου της ανατάραξης του μωρού - Shaken baby syndrome;

Η πρόγνωση για τα θύματα του συνδρόμου της ανατάραξης του μωρού ποικίλλει ανάλογα με τη σοβαρότητα του τραυματισμού, αλλά γενικά είναι κακή. Πολλές περιπτώσεις είναι θανατηφόρες ή οδηγούν σε σοβαρά νευρολογικά ελλείμματα. Ο θάνατος προκαλείται συνήθως από ανεξέλεγκτα αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση από εγκεφαλικό οίδημα, αιμορραγία εντός του εγκεφάλου ή ρήξεις στον εγκεφαλικό ιστό. Ωστόσο, ακόμη και μωρά με τραυματισμούς που φαίνονται ήπιοι μπορεί να παρουσιάσουν αναπτυξιακές δυσκολίες. Συνήθως, τα επιζώντα μωρά με αυτό το σύνδρομο μπορεί να αναπτύξουν κάποια από τις ακόλουθες αναπηρίες:

• Εγκεφαλική παράλυση
• Απώλεια όρασης ή τύφλωση
• Νοητική καθυστέρηση
• Επιληψία

Υπάρχει τρόπος να προλάβουμε τα περιστατικά της ανατάραξης του μωρού (Shaken baby syndrome);

Το σύνδρομο του κουνημένου μωρού μπορεί να προληφθεί πλήρως. Η φροντίδα ενός μωρού μπορεί να αποτελέσει πρόκληση, ιδίως για τους νέους γονείς. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι δεν είναι ποτέ αποδεκτό να κουνάτε, να πετάτε ή να χτυπάτε ένα μωρό. Οι παρακάτω συμβουλές μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της κακοποίησης:

• Πάρτε μια βαθιά ανάσα και μετρήστε μέχρι το 10
• Κάντε ένα διάλειμμα και αφήστε το μωρό να κλάψει μόνο του
• Ζητήστε βοήθεια για συναισθηματική υποστήριξη
• Καλέστε τον παιδίατρο. Μπορεί να υπάρχει ιατρικός λόγος για τον οποίο το μωρό κλαίει
• Ποτέ μην αφήνετε ένα μωρό με έναν φροντιστή, φίλο ή μέλος της οικογένειας στον οποίο δεν υπάρχει απόλυτη εμπιστοσύνη