Αρχέγονα κύτταρα αίματος ομφαλίου λώρου

Μαριλένα Πούλλου, Νοσηλεύτρια

Αρχέγονα κύτταρα αίματος ομφαλίου λώρου

Η μεταμόσχευση αρχέγονων κυττάρων του αίματος αποτελεί για πολλά κακοήθη νοσήματα αλλά και για μερικά χρόνια νοσήματα ο μοναδικός ίσως τρόπος αντιμετώπισης τους (Gratwohl A, et al).
Η πρώτη μεταμόσχευση αρχέγονων κυττάρων μυελού των οστών έγινε σε δύο παιδιά με ανοσοανεπάρκεια το 1968 (Gatti RA et al 1968).
Από τότε μέχρι σήμερα έχουν γίνει χιλιάδες μεταμοσχεύσεις τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά. Παρά το γεγονός ότι η μέθοδος αυτή έχει βελτιωθεί σημαντικά εντούτοις εξακολουθεί να έχει πολλά προβλήματα. Έχουν δημιουργηθεί παγκοσμίως πολλές τράπεζες δοτών μυελού των οστών αλλά δυστυχώς η εύρεση συμβατού δότη εξακολουθεί να είναι πάρα πολύ δύσκολη (Confer D 1997). Επίσης η απόρριψη του μοσχεύματος αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της μεθόδου αυτής.

Πρώτοι ο Nakahata et al παρατήρησαν ότι στο αίμα του ομφαλίου λώρου υπάρχουν πολυδύναμα κύτταρα που μπορούν να συμπεριφερθούν όπως τα αρχέγονα κύτταρα του μυελού των οστών (Nakahata T, Ogawa M.1982). Ακολούθησαν πολλές πειραματικές μελέτες και το 1988 έγινε η πρώτη μεταμόσχευση αρχέγονων κυττάρων αίματος ομφαλίου λώρου σε παιδί με αναιμία Fanconi (Gluckman E et al1989).
Στις περισσότερες χώρες του κόσμου υπάρχουν πια τράπεζες φύλαξης αίματος ομφαλίου λώρου. Υπολογίζεται ότι έχουν μέχρι σήμερα φυλαχτεί περισσότερες από 70 000 χιλιάδες μονάδες (Ballen K et al 2001) και έχουν γίνει περισσότερες από έξι χιλιάδες μεταμοσχεύσεις με αρχέγονα κύτταρα αίματος του ομφαλίου λώρου (Barker JN, Wagner JE 2002, Tse W, Laughlin MJ. 2005).

 

Το 1909 σε μια επιστημονική συνάντηση στο Βερολίνο ένας βιολόγος, ο Alexander Maximo, παρουσίασε μια μελέτη για ένα κύτταρο του περιφερικού αίματος που μπορούσε να “μεταμορφωθεί” και το ονόμασε πολυδύναμο κύτταρο (Maximow A.,1909). Πέρασαν πολλές δεκαετίες από τότε μέχρι που οι επιστήμονες να αναγνωρίσουν αυτό που σήμερα ξέρουμε όλοι σαν το αρχέγονο κύτταρο.

Τι είναι το αρχέγονο κύτταρο;
Αρχέγονο κύτταρο ονομάζεται το πολυδύναμο εκείνο αρχικό κύτταρο, το οποίο έχει την δυνατότητα να εξελιχθεί και να δημιουργήσει όλα τα κύτταρα του αίματος. Το αίμα περιλαμβάνει τα ακόλουθα κύτταρα:

i. Tα ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρουν οξυγόνο στον οργανισμό.

ii. Tα λευκά αιμοσφαίρια που είναι η άμυνα του οργανισμού στις ασθένειες.

iii. Tα αιμοπετάλια που βοηθούν στην πήξη του αίματος.

iv. Όλα τα άλλα κύτταρα που συνθέτουν το αίμα του οργανισμού.

Καθημερινά το ανθρώπινο σώμα παράγει δισεκατομμύρια κύτταρα του αίματος για να καλύψει τις καθημερινές του ανάγκες σε λευκά αιμοσφαίρια, ερυθρά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια. Οι ανάγκες αυτές αυξάνονται αν το άτομο αρρωστήσει (Λευκά αιμοσφαίρια) ή αιμορραγήσει (Ερυθρά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια).

Που βρίσκονται τα αρχέγονα κύτταρα;

Τα αρχέγονα κύτταρα βρίσκονται στο μυελό των οστών. Μικρός αριθμός τέτοιων κυττάρων κυκλοφορεί στο περιφερικό αίμα και πολύ πρόσφατα ανακαλύφθηκε ότι πλούσιο σε αρχέγονα κύτταρα είναι το αίμα του ομφαλίου λώρου (Nakahata T, Ogawa M.1982).

Πλεονεκτήματα μεταμόσχευσης κυττάρων αίματος ομφαλίου λώρου

Περισσότερες από έξι χιλιάδες μεταμοσχεύσεις με αρχέγονα κύτταρα αίματος του ομφαλίου λώρου έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα (Tse W, Laughlin MJ. 2005). Αυτό οφείλεται ουσιαστικά στα πολλά πλεονεκτήματα που έχει η μέθοδος αυτή σε σχέση με τη μεταμόσχευση μυελού των οστών. Μερικά από τα πλεονεκτήματα αυτά είναι τα ακόλουθα:

• Άμεση διαθεσιμότητα
Ένα σημαντικό πλεονέκτημα των αρχέγονων κυττάρων του αίματος του ομφάλιου λώρου και ιδιαίτερα των κυττάρων που είναι φυλαγμένα σε ιδιωτικές τράπεζες, είναι η άμεση διαθεσιμότητα τους χωρίς οποιαδήποτε ανάγκη για λήψη και διατήρηση του μυελού των οστών. Αυτό προσφέρει τη δυνατότητα να σώσει ένα μέλος της οικογένειας από
ταλαιπωρία, οδύνη, κίνδυνο και από το κόστος της λήψης και διατήρησης του μυελού των οστών, αν απαιτηθεί η χρήση των αρχέγονων κυττάρων. Σε μια μεταμόσχευση μυελού των οστών ο απαιτούμενος χρόνος για την εξασφάλιση του κατάλληλου δότη μπορεί να είναι περιοριστικός παράγοντας για ορισμένους ασθενείς με επιθετικές κακοήθεις νόσους. Ακόμα κι όταν έχει βρεθεί ο κατάλληλος δότης, μπορεί να απαιτηθούν οκτώ μέχρι δώδεκα βδομάδες για τη συμπλήρωση των εξετάσεων και την ετοιμασία της μεταμόσχευσης (Wiley, JW and Kuller, JA. 1997). Με τα αρχέγονα κύτταρα του ομφαλικού αίματος ο ασθενής θα μπορούσε να δεχθεί το μόσχευμα σε λίγες ημέρες, κάτι που βοηθά το λήπτη να τύχει θεραπείας όσο το δυνατό πιο γρήγορα και τελικά αυτό αποδίδει και την καλύτερη πρόγνωση.

• Κανένας κίνδυνος κατά τη συλλογή
Δεν απαιτείται πολλή προετοιμασία και μεγάλη επιδεξιότητα στη συλλογή του. Η συλλογή δεν είναι επεμβατική διαδικασία. Αντίθετα η συλλογή του μυελού των οστών, μπορεί να είναι επικίνδυνη και δυνατό να αποβεί βλαπτική για το δότη. Η συλλογή του αίματος του ομφάλιου λώρου είναι μια τεχνικά απλή διαδικασία, η οποία δεν προκαλεί οποιουσδήποτε κινδύνους για την υγεία της μητέρας ή του νεογνού και συνάδει με τη μαιευτική πρακτική (Harris, D 1997).

•Εύκολη μεταφορά
Το αίμα του ομφαλίου λώρου μεταφέρεται πολύ εύκολα στο τόπο του ασθενή που το χρειάζεται. Αντίθετα για την μεταμόσχευση μυελού των οστών χρειάζεται συντονισμός πολλών ανθρώπων έτσι ώστε ο δότης να είναι κοντά στο δέκτη.

• Μικρή πιθανότητα ιογενής επιμόλυνσης
Το αίμα του ομφαλίου λώρου συλλέγεται αμέσως μετά τον τοκετό. Αυτό σημαίνει πως η πιθανότητα επιμόλυνσης του με οποιοδήποτε ιό αλλά ιδιαίτερα με το κυταρομεγαλοϊό και τον ιό Epstein-Barr είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη. Είναι τεκμηριωμένο επιστημονικά ότι τα αρχέγονα κύτταρα, που δεν είναι μολυσμένα με ιούς, παρέχουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα για όλους τους ασθενείς που χρειάζονται μεταμόσχευση (Wiley, JW and Kuller, JA. 1997).

• Μικρότερη πιθανότητα GVHD
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος από την μεταμόσχευση αρχέγονων κυττάρων είναι η απόρριψη του μοσχεύματος, που είναι γνωστή σαν Νόσος Μοσχεύματος κατά Ξενιστή (GVHD). Το αίμα του ομφάλιου λώρου έχει λιγότερα λειτουργικά ώριμα Τ λεμφοκύτταρα με αποτέλεσμα να έχει και χαμηλότερη επίπτωση της GVHD, ιδιαίτερα σε συγγενικούς δέκτες και ταυτοποιημένους ως προς το HLA λήπτες (Gluckman, E. et al 1997).
Οι μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών από αδέλφια με ταυτοποιημένο HLA έχουν χαμηλότερη επίπτωση τόσο της οξείας όσο και της χρόνιας GVHD από ότι οι λήπτες μεταμοσχεύσεων μυελού των οστών από αδέλφια με ταυτοποιημένο HLA (6% έναντι 15%). Στην πραγματικότητα,
οι μεταμοσχεύσεις αίματος του ομφάλιου λώρου από συγγενικό δότη έχουν το διπλάσιο ποσοστό επιβίωσης σε σύγκριση με τα μη συγγενικά
μοσχεύματα αίματος του ομφάλιου λώρου. (Vanderson, R 2000). Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι μια μεταμόσχευση αρχέγονων κυττάρων του αίματος του ομφάλιου λώρου από συγγενή αδελφό δότη, που δεν είναι ταυτοποιημένο σε μια ή δύο θέσεις HLA, συνδέεται με μειωμένη
επίπτωση και σοβαρότητα της Νόσου Μοσχεύματος κατά Ξενιστή (GVHD) από ότι παρόμοια μη ταυτοποιημένα αρχέγονα κύτταρα αδελφών σε μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών (Vanderson, R 2000).

 

Μειονεκτήματα μεταμόσχευσης κυττάρων αίματος ομφαλίου λώρου

Μικρός συνολικός αριθμός
Παρά το γεγονός ότι το αίμα του ομφαλίου λώρου είναι πλούσιο σε αρχέγονα κύτταρα εντούτοις ο συνολικός αριθμός των αρχέγονων κυττάρων που θα συλλεχθούν είναι σχετικά μικρός γιατί το αίμα του ομφαλίου λώρου είναι περιορισμένο. Το πρόβλημα αυτό γίνεται μεγαλύτερο όταν η μεταμόσχευση θα αφορά ανήλικο που χρειάζεται μεγαλύτερη ποσότητα αρχέγονων κυττάρων.

Άγνωστη η υγεία του νεογνού.
Το νεογνό μπορεί να πάσχει από οποιαδήποτε κληρονομική ασθένεια που να εκδηλωθεί αργότερα στην ζωή του. Στο μεταξύ όμως μπορεί το αίμα του να μεταμοσχευθεί σε κάποιο άλλο άτομο και να μεταφέρει σε αυτό τη δική του νόσο.

Αδύνατη η επανασυλλογή
Σε περίπτωση που χρειαστεί επιπλέον ποσότητα αρχέγονων κυττάρων είναι αδύνατο να συλλεχθεί.

Τα μειονεκτήματα του μικρού συνολικού αριθμού αρχέγονων κυττάρων καθώς επίσης και της επανασυλλογής μπορεί στο μέλλον να λυθούν με μεθόδους πολλαπλασιασμού των αρχέγονων κυττάρων οι οποίες βρίσκονται ήδη σε πειραματικό επίπεδο.

Νοσήματα που μπορούν να θεραπευτούν

Το Αμερικάνικο ίδρυμα δοτών αίματος ομφαλίου λώρου (http://cordbloodrights.org/) αναφέρει ότι τα πιο κάτω νοσήματα μπορεί να θεραπευτούν με την μεταμόσχευση αίματος ομφαλίου λώρου.

Κακοήθεις Ασθένειες
Οξεία λεμφοκυτταρική λευχαιμία
Οξεία μυελογενής λευχαιμία
Χρονία μυελοκυτταρική λευχαιμία
Μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο
Nευροβλάστωμα
Non-Hodgkin Λέμφωμα

Αιμοσφαιρινοπάθειες/Διαταραχές αίματος
Aμεγακαρυοκυτταρική θρομβοκυτοπενία
Aπλαστική αναιμία
Αναιμία Blackfan-Diamond
Συγγενής κυτταροπενία
Σύνδρομο Evans
Αναιμία Fanconi
Σύνδρομο Kostmann
Δρεπανοκυτταρική αναιμία
Θαλασσαιμία

Κληρονομικές Μεταβολικές Ασθένειες
Aδρενολευκοδυστροφία
Σύνδρομο γυμνού λευκοκυττάρου
Συγγενής δυσκεράτωσις
Οικογενής ερυθροφαγοκυτταρική λεμφοϊστιοκυττάρωσις
Νόσος Gaucher
Νόσος Gunter
Σύνδρομο Hunter
Σύνδρομο Hurler
Κληρονομική νευρωνική κηροειδής λιποφυσκίνωση
Νόσος Krabbe
Ιστιοκυττάρωση κυττάρων Langerhans
Νόσος Lesch-Nyhan
Ανεπάρκεια της Προσκολλήσεως των Λευκοκυττάρων
Oστεοπέτρωσις

Ανοσοανεπάρκειες
Aνεπάρκεια αδενοσιναφαμινάσης
Βαρεία Μικτή Ανοσοανεπάρκεια
Σύνδρομο Wiskott-Aldrich
X-φυλοσύνδετη λεμφοϋπερπλαστική νόσος

Ποιο είναι το μέλλον
Τα αρχέγονα κύτταρα αποτελούν ένα ισχυρό ερευνητικό και κλινικό εργαλείο τόσο για τη γενετική όσο και για την κυτταρική θεραπεία. Το μέλλον της θεραπείας με αρχέγονα κύτταρα του αίματος του ομφάλιου λώρου εκτείνεται πέρα από τη συμβατική μεταμόσχευση. Αφού τα αρχέγονα κύτταρα μπορούν να καταστούν σημαντική πηγή για την αναγέννηση των ιστών και των οργάνων, μπορούν θεωρητικά τουλάχιστον, να χρησιμοποιηθούν στα πλαίσια της αναγεννητικής ιατρικής.

Πρόσφατα έχουν δημοσιευθεί πολλές μελέτες στο τομέα της έρευνας για τα αρχέγονα κύτταρα και τις καρδιοπάθειες. Εδώ και καιρό οι επιστήμονες εξετάζουν τη θεραπευτική αγγειογένεση σαν δυνητικό τρόπο θεραπείας των καρδιοπαθειών (Ma N et al 2005). Εμφανίζονται νέα δεδομένα, που υποδηλώνουν ότι τα αρχέγονα κύτταρα μπορεί να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο στην αποκατάσταση των βλαβών από καρδιοπάθεια και στη στήριξη της επαναγγείωσης. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν οι Ma N et al σε μελέτες που έκαναν σε ποντίκια και δημοσίευσαν το 2005 σε έγκυρο περιοδικό. Στην πραγματικότητα, τα προγονικά ενδοθηλιακά κύτταρα έχουν πρόσφατα απομονωθεί από το αίμα του ομφάλιου λώρου, υποδηλώνοντας ότι στο μέλλον τα αρχέγονα κύτταρα του αίματος του ομφάλιου λώρου είναι δυνατό να μπορέσουν να συμβάλουν στην αύξηση της ανάπτυξης των παραπλεύρων αγγείων στους ισχαιμικούς ιστούς και μπορεί ακόμη να βοηθήσουν στην αναγέννηση του νοσούντος καρδιακού μυός (Sahara, T., et al 1997, Hirata Y et al 2005).

H αυτόλογος μεταμόσχευση αρχέγονων κυττάρων μελετάται επίσης για τη θεραπεία των αυτόνοσων νοσημάτων, όπου τα αρχέγονα κύτταρα θα μπορεί να χρησιμοποιηθούν μετά την ολική ανοσοαφαίρεση, με σκοπό την επαναδημιουργία του αίματος και του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς με υγιή νέα κύτταρα. Τα αρχέγονα κύτταρα του αίματος του ομφάλιου λώρου μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την αναζωογόνηση του ανοσοποιητικού συστήματος σε ορισμένα νοσήματα όπως είναι o διαβήτης τύπου 1, η αρθρίτιδα, η ψωρίαση και η ελκώδης κολίτιδα (Jantuned E and Myllykangas-Luosujarvi R. 2000).

Τα αρχέγονα κύτταρα του ομφαλικού αίματος μπορεί επίσης να έχουν ορισμένες ενδιαφέρουσες μελλοντικές εφαρμογές και στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Πρόσφατες μελέτες έχουν ανακαλύψει ότι τα αρχέγονα κύτταρα του αίματος του ομφάλιου λώρου είναι ικανά να διαφοροποιηθούν σε νευρικά κύτταρα αλλάζοντας το φαινότυπο και εκφράζοντας ορισμένους νευρικούς και νευρογλοιακούς κυτταρικούς δείκτες (Sanchez-Ramos, JR et al 2001). Υπάρχουν θεραπευτικές δυνατότητες με τη χρησιμοποίηση των αρχέγονων κυττάρων του αίματος του ομφάλιου λώρου για την αντικατάσταση των νεύρων σε τραύματα και εγκεφαλικά επεισόδια ή για την παράδοση γονιδίων σε νευροεκφυλιστικές νόσους όπως είναι η νόσος του Πάρκινσον και του Αλτζχάϊμερ.

Τα αρχέγονα κύτταρα του ομφαλικού αίματος αποτελούν επίσης μοναδικό και ευαίσθητο στόχο για τη γενετική τροποποίηση. Υπάρχει σήμερα ενδιαφέρον και ερευνητική δραστηριότητα γύρω από τη χρήση των αρχέγονων κυττάρων του αίματος του ομφάλιου λώρου, σαν αποτελεσματικό στόχο για τη γονιδιακή θεραπεία (Kohn, DB and Robertson, P 1997).

 

Ηθικά διλήμματα

Η συλλογή του αίματος του ομφαλίου λώρου προκαλεί αρκετά ηθικά διλήμματα, μερικά από τα οποία θα γίνει προσπάθεια να ζητηθούν στις επόμενες παραγράφους.
Αν το αίμα του ομφαλίου λώρου θεωρηθεί σαν ένα όργανο, όπως είναι στην πραγματικότητα το αίμα του ανθρωπίνου σώματος τότε θα πρέπει να υπάρχει η συγκατάθεση του δότη. Ο δότης στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι το νεογνό το οποίο εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να δώσει την συγκατάθεση του. Άρα θα πρέπει να την δώσει η μητέρα. Πότε θα δώσει την συγκατάθεση; Πριν ή μετά τον τοκετό (Vawter ER, et al. 2002); Και γιατί να μην δώσει την συγκατάθεση του και ο πατέρας; Αν το αίμα αυτό ζητηθεί από κάποιο τρίτο για μεταμόσχευση όταν το παιδί είναι ανήλικο ποιος θα δώσει την συγκατάθεση του για να δοθεί; Λογικά ο πατέρας και η μητέρα. Αν όμως μετά από μερικά χρόνια χρειαστεί το αίμα το ίδιο το παιδί, τι θα γίνει. Τέτοιο περιστατικό έχει ήδη παρουσιαστεί στην δικαιοσύνη όπου οι γονείς συγκατατέθηκαν γραπτώς να δοθεί το αίμα του παιδιού τους και μερικά χρόνια αργότερα το ίδιο το παιδί προσβλήθηκε από καρκίνο και το χρειάστηκε. Κατέφυγε στην δικαιοσύνη μηνύοντας την τράπεζα φύλαξης.

Αν τώρα το αίμα του ομφαλίου λώρου θεωρηθεί σαν ένα προϊόν το οποίο πετάγεται τότε δεν χρειάζεται η συγκατάθεση κανενός. Το αίμα το οποίο φυλάγεται δεν ελέγχεται για πολλές κληρονομικές ασθένειες, οι οποίες μπορεί να εκδηλωθούν στο νεογνό πολύ αργότερα. Για παράδειγμα για δρεπανοκυτταρική αναιμία, για έλλειψη του ενζύμου G-6-PD. κτλ.

 

Βιβλιογραφία

Ballen K, Broxmeyer HE, McCullough J, Piaciabello W, Rebulla P, Verfaillie CM, Wagner JE. Current status of cord blood banking and transplantation in the United States and Europe. Biol Blood Marrow Transplant. 2001;7(12):635-45
Barker JN, Wagner JE. Umbilical cord blood transplantation: current state of the art. Curr Opin Oncol. 2002 Mar;14(2):160-4.
Confer DL. Unrelated marrow donor registries. Curr Opin Hematol. 1997 Nov;4(6):408-12.
Ecker JL, Greene MF. The case against private umbilical cord blood banking. Obstet. Gynecol. 2005;105:1282–1284
Gatti RA et al. Immunological reconstitution of sex-linked lymphopenic immunological deficiency. Lancet. 1968. Dec 28;2(7583):1366-9.
Gluckman E, Broxmeyer HA, Auerbach AD, Friedman HS, Douglas GW, Devergie A, Esperou H, Thierry D, Socie G, Lehn P, et al. Hematopoietic reconstitution in a patient with Fanconi's anemia by means of umbilical-cord blood from an HLA-identical sibling. N Engl J Med. 1989 Oct 26;321(17):1174-8.
Gluckman, E. Rocha, V. Boyer-Chammard, A. Locatelli, F, Arecese, W. Pasquini, R. Ortega, J. Souillet, G. Ferreira, E. Laporte, JP. Fernandez, M. Chastang, C. “Outcome of cord blood transplantation from related and unrelated donors.” NEJM 1997;337:378-381.
Gratwohl A, Hermans J, Baldomero H, et al. Indications for haemopoietic precursors cell transplant in Europe. Br J Haematol 1996; 92:35-43.
Harris, D. "Cord blood banking for transplantation", Canadian Journal of Clinical Medicine. 1997; 4:1-9.
Hirata Y, Sata M, Motomura N, Takanashi M, Suematsu Y, Ono M, Takamoto S. Human umbilical cord blood cells improve cardiac function after myocardial infarction. Biochem Biophys Res Commun. 2005 Feb 11;327(2):609-14.
Jantuned E and Myllykangas-Luosujarvi R. “Stem cell transplantation for treatment of severe autoimmune disease: current status and future perspectives.” Bone Marrow Trans. 2000; 25:351-356.
Kocher A.A., Schuster M.D., Szabolcs M.J., Takuma S., Burkhoff D., Wang J., Homma S., Edwards N.M., Itescu S., Neovascularization of ischemic myocardium by human bone-marrow derived angioblasts prevents cardiomyocyte apoptosis, reduces remodeling and improves cardiac function, Nature Medicine, 7: 430-436, 2001
Kohn, DB and Robertson, P. "Gene therapy for newborns", FASEB. 1997;11:635639.
Ma N, Stamm C, Kaminski A, Li W, Kleine HD, Muller-Hilke B, Zhang L, Ladilov Y, Egger D, Steinhoff G. Human cord blood cells induce angiogenesis following myocardial infarction in NOD/scid-mice. Cardiovasc Res. 2005 Apr 1;66(1):45-54. Epub 2005 Jan 19.
Maximow A., Der Lymphozyt als gemeinsame Stammzelle der verschiedene Blutelemente in der embryonalen Entwicklung und im postfetalen Leben der Saugetiere, Folia Haematol. (Leipzig), 8; 125-141, 1909
Nakahata T, Ogawa M. Hemopoietic colony-forming cells in umbilical cord blood with extensive capability to generate mono and multipotential hemopoietic progenitors. J Clin Invest 1982; 70:1324-8.
Petersen B.E., Bowen W.C., Patrene K.D., Mars W.M., Sullivan A.K., Murase N., Boggs S.S., Greenberger J.S., Goff J.P., Bone marrow as a potential source of hepatic oval cells, Science, 284:1168-1170, 1999
Sahara, T., Murohara, T., Sullivan, A., Silver, M., van der Zee, R., Li, T., Witsenbochler, B., Schatteman, G., Isner, J.M. “Isolation of putative progenitor endothelial cells for angiogenesis”, Science. 1997; 275:964-967
Sanchez-Ramos, JR, Song S, Kamath SG, Zigova T, Willing A, Cardozo-Pelaez, F, Stedeford, T, Chopp, M, Sanberg PR. “Expression of neural markers in human umbilical cord blood”. Exp Neurol. 2001; 171:109-115.
Tse W, Laughlin MJ. Umbilical cord blood transplantation: a new alternative option. Hematology (Am Soc Hematol Educ Program). 2005;:377-83.
Vanderson, R. "Graft v. Host Disease in children who have received a cord blood or bone marrow transplant from an HLA-Identical sibling.” NEJM. 2000; 342:1846-54.
Vawter ER, et al. A phased consent policy for cord blood donation. Transfusion. 2002;42:1268–1274
Wiley, JW and Kuller, JA. “Storage of newborn stem cells for future use.” Obstetrics and Gynecology. 1997,89:300-303.

Μείνετε ενημερωμένοι για την υγεία του παιδιού σας

Εισάγετε την ημερομηνία γέννησης του παιδιού σας

Μείνετε ενημερωμένοι για
το παιδί σας

Η ιστοσελίδα Paidiatros.com θέλει να σας προσφέρει την καλύτερη δυνατή εμπειρία κατά τη χρήση αυτού του ιστότοπου. Προς τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιεί cookies και άλλες τεχνολογίες για να κατανοήσει τα ενδιαφέροντά σας, να προσαρμόσει τον ιστότοπό της στις ανάγκες σας και να διαχειριστεί τις διαφημίσεις της. Πατώντας «Αποδοχή» δίνετε τη συγκατάθεσή σας για τη χρήση αυτή σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο εγχώριο δίκαιο και την Πολιτική μας για τα Cookies. Για να δείτε ολόκληρη τη λίστα των cookies και να μας πείτε αν μπορούν ή όχι να χρησιμοποιηθούν στη συσκευή σας, χρησιμοποιήστε το Εργαλείο Συγκατάθεσης για τα Cookies. Πολιτική Cookies της ιστοσελίδας μας