Κενώσεις του παιδιού. Τι να ανησυχήσει τους γονείς;

Ένα καινούριο μέλος προστίθεται στην οικογένεια και πολλοί γονείς έρχονται για πρώτη φορά αντιμέτωποι με ένα καθημερινό μπελά, την πάνα του παιδιού τους. Όλοι οι γονείς έχουν προβληματιστεί τουλάχιστο μια φορά για το περιεχόμενο της πάνας. Είναι αυτό το χρώμα των κοπράνων φυσιολογικό; Έχει το παιδί μου υπερβολικά συχνές κενώσεις; Είναι φυσιολογικό να δυσκολεύεται τόσο πολύ το παιδί μου στην αφόδευση; Αυτά τα ερωτήματα τίθενται καθημερινά σε όλους τους παιδιάτρους. 

Είναι σημαντικό λοιπόν να γνωρίζουμε ποιες είναι οι φυσιολογικές κενώσεις στα παιδιά και ποια είναι τα καμπανάκια που πρέπει να μας ανησυχήσουν για να απευθυνθούμε στον ειδικό.

Φυσιολογικές κενώσεις

Οι κενώσεις των παιδιών διαφέρουν σε χρώμα, σύσταση, ρευστότητα, οσμή και συχνότητα ανάλογα με την ηλικία. Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος ως προς το τι θεωρείται φυσιολογικό.

Η πρώτη κένωση  του νεογνού συμβαίνει φυσιολογικά εντός των πρώτων 48 ωρών ζωής. Τα πρώτα κόπρανα έχουν φυσιολογικά σκούρο πράσινο ως μαύρο χρώμα και έντονα κολλώδη υφή, ενώ είναι σχετικά άοσμα. Τα κόπρανα αυτά ονομάζονται μηκώνιο και αποβάλλονται τις πρώτες 2-3 μέρες ζωής.

Αφού το νεογνό αρχίσει να σιτίζεται με μικρές ποσότητες γάλατος τα κόπρανα παίρνουν μια πιο κρεμώδη υφή και ανοιχτόχρωμο πράσινο χρώμα. Τα κόπρανα αυτά εκκρίνονται μετά την 3^η μέρα ζωής και είναι μεταβατικά.

Όταν πλέον ο θηλασμός εγκατασταθεί και το νεογνό τρέφεται με μεγαλύτερες ποσότητες γάλατος έχουμε πια τις κενώσεις θηλασμού. Τα κόπρανα γίνονται πιο ρευστά έως υδαρή και μπορεί να περιέχουν μικρά κομματάκια, σαν σποράκια. Οι κενώσεις έχουν κίτρινο, κιτρινοπράσινο ή πορτοκαλί χρώμα και μια ήπια οσμή.  Η συχνότητα των κενώσεων ενός θηλάζοντος βρέφους   διαφέρει σε μεγάλο βαθμό φυσιολογικά.  Δύναται να κυμαίνεται από μία κένωση κάθε 7 μέρες μέχρι να υπάρχει κένωση μετά από κάθε γεύμα, δηλαδή μέχρι και 8-10 κενώσεις το εικοσιτετράωρο. Τα βρέφη που τρέφονται με φόρμουλα έχουν κατά μέσο όρο 3  κενώσεις τη μέρα και πιο κρεμώδη σύσταση κοπράνων.

Μετά την εισαγωγή των στερεών τροφών, στην ηλικία των 5-6 μηνών, τα κόπρανα είναι πιο δύσοσμα και πιο συμπαγή. Το χρώμα των κοπράνων είναι κυρίως καφέ ενώ  παρουσιάζει μεταβολές ανάλογα με τις τροφές που λαμβάνει το παιδί. 

Τα νήπια και τα μεγαλύτερα παιδιά έχουν πιο συμπαγή και σχηματισμένα κόπρανα. Ο φυσιολογικός αριθμός των κενώσεων κυμαίνεται από μια κένωση κάθε 4 μέρες ως 4κενώσεις ανά μέρα.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πάντα ότι το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψη ποιές είναι οι συνήθειες του δικού μας παιδιού.

Τι να ανησυχήσει τους γονείς στο χρώμα των κοπράνων του παιδιού;

 Άσπρα κόπρανα. Τα κόπρανα γίνονται λευκά όταν δεν εκκρίνεται φυσιολογικά η χολή προς το έντερο.

Μαύρα κόπρανα τα οποία είναι πολύ δύσοσμα (μέλαινα) υποδηλώνουν αιμορραγία από το στομάχι ή ψηλά στο έντερο.

Κόπρανα σαν μαρμελάδα βατόμουρο παρουσιάζονται σε οξεία και μεγάλη αιμορραγία του εντέρου και χρειάζεται άμεση εξέταση από παιδίατρο.

Κάποιες τροφές μπορεί να μεταβάλουν σημαντικά το χρώμα των κοπράνων των παιδιών (πχ παντζάρια,  βατόμουρα, σοκολάτα, σπανάκι, κόκκινη γλυκόριζα) χωρίς όμως να προκαλούν κάποια βλάβη.  Επίσης η λήψη κάποιων φαρμάκων, όπως ο σίδηρος και ο άνθρακας κάνουν τα κόπρανα να φαίνονται πολύ σκούρα.

Τι να με ανησυχήσει στο περιεχόμενο των κοπράνων του παιδιού μου;

Βλέννα στα κόπρανα. Η βλέννα παράγεται φυσιολογικά από το έντερο και υπάρχει σε μικρές ποσότητες μέσα στα κόπρανα. Μεγάλες ποσότητες βλέννας στα κόπρανα υπάρχουν σε φλεγμονή του εντέρου.

Αίμα στα κόπρανα. Ζωηρό κόκκινο αίμα στην επιφάνεια των κοπράνων πιθανό να προέρχεται από το τελικό κομμάτι του εντέρου ή τον πρωκτό (ραγάδες, αιμορρόειδες κτλ). Αίμα ανάμικτο με βλέννα μέσα στα κόπρανα οφείλεται πιθανότερα σε φλεγμονή του εντέρου (πχ σε λοίμωξη - γαστρεντερίτιδα, αλλεργία, αυτοάνοσα νοσήματα)

Σκουλήκια στα κόπρανα. Κυρίως αφορά νήπια και παιδιά σχολικής ηλικίας. Το συχνότερο είδος είναι οι οξύουροι (μικρά λευκά σκουλήκια). Μεταδίδονται με εισπνοή ή κατάποση αυγών των σκουληκιών . Τα αυγά των σκουληκιών  αργότερα  εκκολάπτονται στο έντερο και αποβάλλονται στα κόπρανα. Τα σκουλήκια γεννούν τα αυγά τους στον πρωκτό προκαλώντας έντονη φαγούρα στην περιοχή. Σπανιότερα μπορεί να ανευρεθούν μεγαλύτερα σκουλήκια, ασκαρίδες, που μεταδίδονται επίσης με κατάποση αυγών των σκουληκιών. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα μέτρα υγιεινής όλης της οικογένειας.

Τι να προσέξω αν το παιδί μου έχει διάρροια;

Πατήστε εδώ για να διαβάσετε το σχετικό άρθρο

Τι να προσέξω αν το παιδί μου έχει δυσκοιλιότητα;

Δυσκοιλιότητα ορίζεται η μειωμένη συχνότητα κενώσεων με συνοδό άλγος κατά την αφόδευση και σκληρά κόπρανα.

Επίσημα δυσκοιλιότητα ορίζεται όταν ισχύουν τουλάχιστο 2 από τα παρακάτω

( ≥1φορά/μήνα σε παιδιά κάτω των 4 ετών, ≥2 μήνες σε παιδιά άνω των 4 ετών)

• 2 ή λιγότερες κενώσεις την εβδομάδα
• Τουλάχιστο ένα επεισόδιο ακράτειας κοπράνων την εβδομάδα
• Ιστορικό στάσης κατακράτησης ή υπερβολική κατακράτηση ογκωδών κοπράνων
• Ιστορικό επώδυνων ή σκληρών κενώσεων
• Παρουσία ευμεγέθων  κοπρανώδων μαζών στο ορθό
• Ιστορικό μεγάλης διαμέτρου κοπράνων που μπορεί να φράσσουν την τουαλέτα

Η δυσκοιλιότητα είναι ένα συχνό σύμπτωμα στα παιδιά. Μπορεί να είναι λειτουργική (χωρίς δηλαδή να υπάρχει κάποιο υποκείμενο νόσημα) ή οργανική. Λιγότερο από το 5% των περιπτώσεων δυσκοιλιότητας στα παιδία οφείλεται σε οργανικά αίτια.

Στα νεογνά και στα βρέφη κάτω των 6 μηνών μπορεί να παρατηρηθεί δυσχεσία των βρεφών που μοιάζει με δυσκοιλιότητα. Εμφανίζεται με έντονο κλάμα και στρες για τουλάχιστο 10 λεπτά πριν την επιτυχή αφόδευση μαλακών κοπράνων. Τα βρέφη αυτά είναι κατά τ’ άλλα υγιή. Η δυσχεσία των βρεφών οφείλεται σε αδυναμία χαλάρωσης των μυών της πυέλου κατά την διάρκεια της προσπάθειας της αφόδευσης. Υποχωρεί αυτόματα με την πάροδο του χρόνου.

Ανησυχητικά σημεία που υπονοούν οργανικά αίτια

• Απώλεια βάρους ή  ανεπαρκής πρόσληψη βάρους
• Καθυστέρηση αύξησης
• Ανορεξία
• Έναρξη δυσκοιλιότητας από την γέννηση ή νωρίς στη βρεφική ηλικία
• Καθυστερημένη αποβολή μηκωνίου(μετά τις 48 ώρες ζωής)
• Ακράτεια ούρων
• Αίμα στα κόπρανα
• Διάταση κοιλίας
• Έμετοι
• Υπερτονία ή υποτονία
• Δυσκολία στην κατάποση
• Συνύπαρξη σημείων ατοπίας (αλλεργική ρινίτιδα, έκζεμα, άσθμα)

Πότε είναι πιο πιθανό το παιδί μου να κάνει δυσκοιλιότητα

Υπάρχουν τρείς περίοδοι στη ζωή ενός παιδιού που είναι επιρρεπές στο να αναπτύξει λειτουργική δυσκοιλιότητα.

• Η πρώτη είναι κατά την εισαγωγή δημητριακών και στερεών τροφών στην διατροφή του βρέφους.
• Η δεύτερη όταν ξεκινά εκπαίδευση για την τουαλέτα.
• Η τρίτη όταν το παιδί ξεκινά το σχολείο.

Και στις τρείς αυτές περιπτώσεις συμβαίνουν σημαντικές αλλαγές στη διατροφή και στην καθημερινότητα του παιδιού που είτε υποσυνείδητα είτε συνειδητά να το οδηγήσουν σε δυσκοιλιότητα.

Θα ήταν καλό κατά την έναρξη των στερεών τροφών να φροντίσουμε το βρέφος να λαμβάνει ικανοποιητική ποσότητα φυτικών ινών και υγρών.

Προσοχή στα σημάδια ετοιμότητας του παιδιού να αρχίσει την εκπαίδευση στην τουαλέτα. Τυχών πίεση στο παιδί να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα πριν να είναι έτοιμο επηρεάζει ψυχολογικά και σωματικά το παιδί. Στην προσπάθεια αποφυγής της τουαλέτας το παιδί μπορεί να κάνει κατακράτηση κοπράνων και στη συνέχεια δυσκοιλιότητα. Μπαίνει έτσι σε φαύλο κύκλο αφού η δυσκοιλιότητα θα προκαλέσει άλγος κατά την αφόδευση και περαιτέρω κατακράτηση κοπράνων.

Σε μεγάλη αλλαγή της καθημερινότητας του παιδιού καλό είναι να έχουμε μεγαλύτερη ευαισθησία στις μεταβολές των κενώσεων του παιδιού για έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση.