Τοξικές ουσίες και Υγεία του Παιδιού

Εθνική Επιτροπή Περιβάλλον και Υγεία του Παιδιού,

Τοξικές ουσίες και Υγεία του Παιδιού

Τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από την έκθεση σε τοξικές ουσίες σε σχέση με τους ενήλικες.

Έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι το έμβρυο και το παιδί μέχρι και την εφηβεία του, κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες από συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η έκθεση των παιδιών σε ουσίες ή παράγοντες όπως για παράδειγμα τα πολυχλωριομένα διφαινύλια (PCBs), o μόλυβδος, o υδράργυρος, οι φθαλικοί εστέρες, οι διοξίνες, τα φυτοφάρμακα, το παθητικό κάπνισμα, η ιονίζουσα ακτινοβολία, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία τους. Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι άμεσες (άσθμα ή αλλεργίες), αλλά και μακροπρόθεσμες (να εκδηλωθούν δηλαδή αργότερα στην ενήλικη ζωή του παιδιού) όπως π.χ. νευρολογικές ή αναπτυξιακές ανωμαλίες, διαταραχές του ανοσοποιητικού, του ενδοκρινικού και του αναπαραγωγικού συστήματος, πνευματική υστέρηση και καρκίνος.

Γιατί όμως το έμβρυο και το παιδί είναι πιο ευάλωτα;
• Ο οργανισμός του παιδιού αναπτύσσεται συνεχώς. Γι΄ αυτό και έχει πολλαπλάσιες ανάγκες σε τροφή, αέρα και νερό ανά κιλό βάρους του σε σχέση με τον ενήλικα. Αυτό οδηγεί σε διπλάσια μέχρι και πενταπλάσια λήψη τοξικών ουσιών που μπορεί να υπάρχουν στον αέρα, το νερό και τα τρόφιμα. Ακριβώς επειδή ο οργανισμός του αναπτύσσεται, απορροφά σε μεγαλύτερο ποσοστό τα τοξικά συστατικά όπως ακριβώς και τα ωφέλιμα. Επιπρόσθετα, το παιδί είναι αθώο και περίεργο, αγνοεί τους κινδύνους και συχνά βάζει το καθετί στο στόμα του.
• Οι μηχανισμοί άμυνας του οργανισμού του όπως και οι μηχανισμοί αποβολής των τοξικών ουσιών είναι ασθενείς ή ατελείς.
• Υπάρχουν χρονικές περίοδοι, που είναι σταθμοί στην ανάπτυξη του εμβρύου και του παιδιού, τα λεγόμενα «παράθυρα ευπάθειας». Για παράδειγμα την 2η-10η εβδομάδα της κύησης που αρχίζει η δημιουργία των οργάνων, η έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές λειτουργικές ανωμαλίες και ανεπάρκειες. Τα πρώτα 3-4 χρόνια του παιδιού είναι καθοριστικά στην ανάπτυξη της νοημοσύνης, της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς. Η ανάπτυξη του εγκεφάλου είναι ταχύτατη και πολύ ευάλωτη στις χημικές ουσίες. Εάν επιδράσουν χημικές ουσίες, ιδίως αυτές που μπορούν να αποδιοργανώσουν το ενδοκρινικό σύστημα, σ’ αυτές ή και άλλες περιόδους «ευπάθειας», μπορεί ν’ ανατραπεί η φυσιολογική πορεία της ανάπτυξης και το παιδί να υποστεί σοβαρές βλάβες στην πνευματική και σωματική ανάπτυξη, στην αναπαραγωγική και στη μαθησιακή ικανότητα. Τέτοιες ουσίες μπορεί να υπάρχουν σε υλικά και χημικά παρασκευάσματα καθημερινής χρήσης όπως τα βερνίκια , τα σπρέι, οι μπογιές, τα εντομοκτόνα, τα διαλυτικά, ο καπνός κ.ά.
• Το παιδί έχει μπροστά του μια ολόκληρη ζωή και έτσι μακρόχρονες στην εξέλιξή τους ασθένειες όπως ο καρκίνος , νευρολογικές ή αναπτυξιακές ανωμαλίες έχουν το χρόνο να αναπτυχθούν και να εκδηλωθούν.

Πότε ξεκινά η προφύλαξη;
Η προφύλαξη πρέπει ν΄άρχίζει νωρίς πριν τη σύλληψη του εμβρύου και να συνεχίζει κατά την εγκυμοσύνη μέχρι και την ενηλικίωση του παιδιού.
Η υγεία των γονιών πριν τη σύλληψη μπορεί να είναι καθοριστική για το έμβρυο αλλά και στη μετέπειτα ζωή του παιδιού καθώς πολλές τοξικές ουσίες συσσωρεύονται στο ανθρώπινο οργανισμό ή μπορεί να επιδράσουν στο σπέρμα και στα ωάρια. Αν η μητέρα στο στάδιο της εγκυμοσύνης ή και προηγουμένως, έχει εκτεθεί σε τοξικές ουσίες, είναι δυνατόν να τις μεταφέρει μέσω του πλακούντα στο έμβρυο, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη και ευαίσθητη περίοδο της ανάπτυξής του. Ο εγκέφαλος του εμβρύου και πολλά άλλα συστήματα όπως το αναπαραγωγικό, αρχίζουν ν’ αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της κύησης π.χ. το απόθεμα των ωαρίων της γυναίκας που θα απελευθερωθούν στη διάρκεια της ζωής της δημιουργούνται όταν αυτή είναι ακόμη έμβρυο. Ο πλακούντας δεν μπορεί πάντα να προστατέψει το έμβρυο. Πολλές ουσίες όπως φάρμακα, αλκοόλ, ναρκωτικά ουσίες του καπνού και άλλα δηλητήρια τον διαπερνούν. Ο θηλασμός είναι δώρο ζωής για το παιδί. Προετοιμάστε το σώμα σας ώστε να του δώσετε ό,τι καλύτερο.

Μέτρα πρόληψης και προφύλαξης
* Μην καπνίζετε και απαιτήστε από τους άλλους να μην καπνίζουν στο σπίτι, το αυτοκίνητο ή το χώρο εργασίας σας. Απομακρύνετε αμέσως τα παιδιά από χώρους καπνιστών. Ο καπνός περιέχει περίπου 4.000 τοξικές ουσίες.
* Αν είστε έγκυος, μην ασχοληθείτε με βαψίματα ή ανακαινίσεις, μη χρησιμοποιείτε φυτοφάρμακα και αποφύγετε χώρους όπου έγιναν πρόσφατα ψεκασμοί. Χρησιμοποιήστε, όπου είναι δυνατόν άλλες μη τοξικές μεθόδους αποφυγής των εντόμων π.χ. χρησιμοποιήστε δίκτυα. Επίσης, αποφύγετε κατά το δυνατόν τις ακτινογραφίες και τις αντικαταστάσεις οδοντικών σφραγισμάτων που περιέχουν υδράργυρο.
* Περιορίστε τη λήψη ζωικού λίπους και πολύ λιπαρών ψαριών. Μερικές τοξικές ουσίες συσσωρεύονται στο ζωικό λίπος, στα ψάρια και αργότερα στο σώμα της μητέρας.
* Ψήνετε καλά το φαγητό. Το καλό ψήσιμο είναι δυνατόν να απομακρύνει μέχρι και το 50% των PCBs και διοξινών, Κατά το ψήσιμο με αντικολλητικά σκεύη αποφύγετε την παρατεταμένη προθέρμανσή τους όταν είναι κενά.
* Καταναλώνετε φρούτα και λαχανικά σε αφθονία και ποικιλία, αυξάνοντας έτσι την άμυνα του οργανισμού σας και μειώνοντας τον κίνδυνο συσσώρευσης επικίνδυνων ουσιών από την ίδια πηγή. Επιλέξτε όπου είναι δυνατόν τρόφιμα βιολογικής καλλιέργειας, αξιόπιστης προέλευσης.
* Γονείς, τηρείτε σχολαστικά τους κανόνες ασφαλείας στην εργασία. Η έκθεση του πατέρα σε τοξικές ουσίες πριν τη σύλληψη μπορεί επίσης, να επηρεάσει το έμβρυο. Εφαρμόστε τις πιο πάνω πρακτικές ήδη από την εφηβεία και μειώστε έτσι το απόθεμα τοξικών ουσιών στο σώμα σας.

Περιορίστε τη ρύπανση και την έκθεση των παιδιών στις τοξικές ουσίες μέσα στο σπίτι
Τα παιδιά περνούν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους στο σπίτι, όπου οι τοξικές ουσίες μπορούν να μεταφερθούν από τον εξωτερικό χώρο αλλά και από πηγές μέσα στο ίδιο το σπίτι. Τελικά, όλες καταλήγουν στον αέρα του σπιτιού και την οικιακή σκόνη και διασκορπίζονται παντού στα έπιπλα, στα χαλιά, στα παιχνίδια κτλ. Πηγές ρύπανσης μέσα στο σπίτι είναι το κάπνισμα, οι καύσεις από το τζάκι, τις θερμάστρες και τις κουζίνες υγραερίου, τα υλικά καθαρισμού, τα αντισηπτικά, τα εντομοκτόνα, τα πάσης φύσεως σπρέι, οι αρωματικές και κολλητικές ουσίες, οι λάκες, οι εκπομπές από έπιπλα, χαλιά, συντηρητικά ξυλείας, βαφές κτλ. Επιπρόσθετα, τα παιδιά εκτίθενται σε τοξικές ουσίες που μπορεί να μεταναστεύσουν από τα υλικά συσκευασίας ή από τα παιχνίδια και άλλα αντικείμενα που βάζουν στο στόμα.

* Εξαερίζετε το σπίτι συχνά. Όταν χρησιμοποιείτε γόμες ή διαλυτικά ή σπρέι ανοίξτε τα παράθυρα .
* Μην επιτρέπετε σε κανένα να καπνίζει μέσα στο σπίτι.
* Προσοχή στα καινούργια χαλιά και τα φρεσκοβαμμένα έπιπλα. Μπορεί να περιέχουν ιδιαίτερα τοξικές ουσίες. Ποτέ μην τα τοποθετείτε αμέσως στο υπνοδωμάτιο του παιδιού ή της εγκύου ή στους χώρους που κινείται ή παίζει το παιδί, ιδίως όσο η οσμή είναι αντιληπτή. Αφήστε τα για όσο χρειαστεί σε εξωτερικό χώρο καλά αεριζόμενο. Το ίδιο ισχύει και για άλλα συνθετικά υλικά όπως είναι οι ταπετσαρίες.
* Καθαρίζετε συχνά τα χαλιά χρησιμοποιώντας σκούπα κενού, τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα αν υπάρχουν βρέφη και νήπια. Επίσης, καθαρίζετε συχνά τις κουρτίνες και τις ταπετσαρίες. Καθαρίζετε τη σκόνη με υγρό ύφασμα ή με σκούπα κενού για να μην τη διασκορπίζετε!!
* Προσοχή στα παιχνίδια και άλλα αντικείμενα όπως είναι η γραφική ύλη που αγοράζετε για τα παιδιά σας. Προτιμάτε προϊόντα αξιόπιστης προέλευσης π.χ. από την Ευρωπαϊκή Ένωση όπου τα παιχνίδια ελέγχονται αυστηρά. Διαβάζετε πάντα τη σήμανση.
* Αποθαρρύνετε τα παιδιά από το να χρησιμοποιούν βερνίκια νυχιών, βαφές ή άλλες χρωστικές μαλλιών, και καλλυντικά.
* Προτιμάτε τα γυάλινα σκεύη ιδίως αν θα τοποθετήσετε ζεστά τρόφιμα ή αν θα τα θερμάνετε σε φούρνο μικροκυμάτων.
* Χρησιμοποιήστε τα χημικά παρασκευάσματα οικιακής χρήσης μόνο όπου υπάρχει απόλυτη ανάγκη, στην ελάχιστη δυνατή ποσότητα και αγοράζετέ τα σε περιορισμένες ποσότητες. Ελέγχετε προσεκτικά τις ετικέτες, επιλέγοντας τα λιγότερο τοξικά προϊόντα. Προτιμάτε τα οικολογικά όπου είναι δυνατόν .
* Ακολουθείτε αυστηρά τις οδηγίες χρήσης/ αποθήκευσης και ασφαλούς απόρριψης των παρασκευασμάτων αυτών. Διατηρήστε τα σε ασφαλείς, καλά αεριζόμενους και μη προσιτούς στα παιδιά χώρους. Διαβάστε προσεκτικά τις ετικέτες για να γνωρίζετε τους κινδύνους και να υιοθετήστε όλα τα μέτρα πρόληψης και ασφάλειας που προτείνονται .
* Χρησιμοποιήστε λιγότερο τοξικά παρασκευάσματα όπως είναι το ξύδι και το οινόπνευμα καθώς και φυσικά υλικά όπως τα λουλούδια και η λεβάντα για να αρωματίσετε τους χώρους σας, τηρώντας ταυτόχρονα όλους τους κανόνες υγιεινής και καθαριότητας όπως είναι το συχνό πλύσιμο των χεριών.
* Προσοχή στα παλιά βαμμένα αντικείμενα. Οι βαφές ιδίως οι παλιές, μπορεί να περιέχουν μόλυβδο.
* Ποτέ μην καίτε, και ιδίως στο τζάκι, βαμμένα ή βερνικωμένα ξύλα ή συμπιεσμένα υποκατάστατα ξύλου ή άλλα συνθετικά υλικά.
* Αν ανακαινίζετε ή βάφετε το σπίτι σας απομονώστε όσο το δυνατόν καλύτερα το χώρο όπου διεξάγονται οι εργασίες και οπωσδήποτε αποφύγετε τέτοιες εργασίες όταν στο σπίτι ζουν βρέφη, παιδιά ή έγκυες γυναίκες.
* Μη χρησιμοποιείτε υδραργυρικά θερμόμετρα. Είναι πολύ επικίνδυνα όταν σπάσουν. Αντικαταστήστε τα με ηλεκτρονικά.
* Αν ασχολείστε με τοξικές ουσίες π.χ. φυτοφάρμακα, βαφές, βερνίκια, ποτέ μην επιστρέφετε στο σπίτι φορώντας τα ρούχα εργασίας. Αν είναι δυνατόν μην τα μεταφέρετε στο σπίτι ή στην ανάγκη, μεταφέρετέ τα σε καλά κλειστές σακούλες και πλύνετέ τα ξεχωριστά.
* Προσέξτε τους χώρους όπου παίζουν τα παιδιά. Κρατήστε τα μακριά από φρεσκοψεκασμένους κήπους ή χωράφια και από χώρους που είναι κοντά σε σκουπίδια ή κοντά σε δρόμους με έντονη κυκλοφορία.

Μείνετε ενημερωμένοι για την υγεία του παιδιού σας

Εισάγετε την ημερομηνία γέννησης του παιδιού σας

Μείνετε ενημερωμένοι για
το παιδί σας

Η ιστοσελίδα Paidiatros.com θέλει να σας προσφέρει την καλύτερη δυνατή εμπειρία κατά τη χρήση αυτού του ιστότοπου. Προς τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιεί cookies και άλλες τεχνολογίες για να κατανοήσει τα ενδιαφέροντά σας, να προσαρμόσει τον ιστότοπό της στις ανάγκες σας και να διαχειριστεί τις διαφημίσεις της. Πατώντας «Αποδοχή» δίνετε τη συγκατάθεσή σας για τη χρήση αυτή σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο εγχώριο δίκαιο και την Πολιτική μας για τα Cookies. Για να δείτε ολόκληρη τη λίστα των cookies και να μας πείτε αν μπορούν ή όχι να χρησιμοποιηθούν στη συσκευή σας, χρησιμοποιήστε το Εργαλείο Συγκατάθεσης για τα Cookies. Πολιτική Cookies της ιστοσελίδας μας