Κοιλιοκάκη και παιδιά

Δρ Ελισάβετ Ευσταθίου, Παιδίατρος

Κοιλιοκάκη και παιδιά

«Αυτό που είναι τροφή για έναν άνθρωπο, μπορεί για κάποιον άλλον, να είναι ισχυρό δηλητήριο» Λουκρήτιος

Η κοιλιοκάκη είναι αρρώστια του λεπτού εντέρου και οφείλεται στο ότι ο οργανισμός ορισμένων ανθρώπων και συγκεκριμένα το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά διαφορετικά όταν εκτεθεί στην πρωτεΐνη γλουτένη.  Η γλουτένη είναι πρωτεΐνη που περιέχεται στα δημητριακά σιτάρι, σίκαλη και κριθάρι.  Το λεπτό έντερο είναι υπεύθυνο για την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών και ιχνοστοιχείων που προέρχονται από τη διατροφή.  Η βλάβη του λεπτού εντέρου που προκαλείται στα παιδιά με κοιλιοκάκη οδηγεί σε δυσκολία απορρόφησης διαφόρων συστατικών οδηγώντας σε μία κατάσταση που ονομάζεται δυσαπορρόφηση.

 

Τα άτομα με κοιλιοκάκη παρουσιάζουν συμπτώματα όταν καταναλώνουν δημητριακά (σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι).  Η κοιλιοκάκη περιγράφηκε για πρώτη φορά τον 2ον αιώνα μ.Χ από τον Αρεταίο Καππαδόκη. Η συσχέτισή της με την κατανάλωση δημητριακών έγινε κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου όταν ο Ολλανδός παιδίατρος Dicke παρατήρησε ότι τα παιδιά με κοιλιοκάκη βελτιώθηκαν όταν δεν έτρωγαν δημητριακά και επιδεινώθηκαν μόλις άρχισαν να τρώνε.

 

Ποια είναι η συχνότητα της κοιλιοκάκης;

Η κοιλιοκάκη είναι συχνή αρρώστια.  Η συχνότητά της στην Ευρώπη και την Αμερική κυμαίνεται από 1:80 έως 1:300 παιδιά.  Τα κορίτσια προσβάλλονται δύο φορές συχνότερα από τα αγόρια.  Η συχνότητα της κοιλιοκάκης ολοένα και αυξάνεται τα τελευταία χρόνια λόγω της ευρείας εφαρμογής ειδικών δοκιμασιών (πρόκειται για ειδικές εξετάσεις στο αίμα) που συμβάλλουν στη διάγνωσή της.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης;

Η κοιλιοκάκη εκδηλώνεται διαφορετικά στο κάθε άτομο και μπορεί να εκδηλωθεί στην παιδική ηλικία ή την ενήλικο ζωή.  Τα τελευταία χρόνια λόγω της εφαρμογής ειδικών μεθόδων που μπορούν να διαγνώσουν νωρίς την κοιλιοκάκη τα περισσότερα παιδιά παρουσιάζουν ήπια συμπτώματα ή η διάγνωση γίνεται αργότερα στην ενήλικο ζωή.

Τα παιδιά με κλασική κοιλιοκάκη εμφανίζουν συμπτώματα μεταξύ 6-24 μηνών αμέσως μετά την είσοδο των δημητριακών στη διατροφή τους.  Μπορεί να παρουσιάσουν τα ακόλουθα:

  • Χρόνια διάρροια
  • Πόνο στην κοιλιά και πρήξιμο στην κοιλιά
  • Ανορεξία και απώλεια βάρους
  • Εμέτους
  • Μειωμένη πρόσληψη βάρους

Εάν καθυστερήσει η διάγνωση τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν σοβαρή αφυδάτωση και ηλεκτρολυτικές διαταραχές.  Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να συνοδεύονται από αναιμία, σημαντική απώλεια βάρους, νευρολογικές διαταραχές λόγω έλλειψης βιταμινών Β και διαταραχές στα κόκκαλα τους λόγω έλλειψης ασβεστίου.

 

Επιπρόσθετα η κοιλιοκάκη μπορεί να εκδηλωθεί στα παιδιά ως σιδηροπενική αναιμία που δεν ανταποκρίνεται στη χορήγηση σιδήρου, με κοντό ανάστημα, δυσκοιλιότητα, καθυστέρηση στην εφηβεία, με βλάβες στα δόντια (διαταραχές στην αδαμαντίνη και υποπλασία δοντιών) και με εξάνθημα στο δέρμα (ονομάζεται ερπητόμορφος δερματίτιδα).

 

Πως γίνεται η διάγνωση της κοιλιοκάκης;

Η πρώτη εξέταση που γίνεται σε ένα παιδί με υποψία κοιλιοκάκης είναι εξέταση αίματος που μετρά αντισώματα έναντι τρανσγλουταμινάσης (anti-tTG).  Τα αντισώματα αυτά είναι αυξημένα σε παιδιά με κοιλιοκάκη και σχεδόν ποτέ δεν αυξάνουν σε φυσιολογικά άτομα.  Εάν τα αντισώματα αυτά είναι θετικά ακολουθεί βιοψία του λεπτού εντέρου.  Το υλικό που θα συλλεχθεί από το παιδί για να γίνει βιοψία γίνεται με μια εξέταση (γίνεται από ειδικό γαστρεντερολόγο)  που ονομάζεται ενδοσκόπηση.  Η εξέταση γίνεται με ένα όργανο που ονομάζεται ενδοσκόπιο εισάγεται στο στόμα του παιδιού, στο άκρο του περιέχει κάμερα και επιτρέπει στον γιατρό να πάρει μικρό κομματάκι από το λεπτό έντερο του παιδιού για να γίνει η βιοψία.  Δίνεται αναισθησία στο παιδί και επομένως η εξέταση δε θα προκαλέσει πόνο στο παιδί.  Κατά τη διάρκεια που γίνεται έλεγχος σε ένα παιδί με κοιλιοκάκη να θυμάστε ότι πρέπει να λαμβάνει γλουτένη στη διατροφή του διαφορετικά οι εξετάσεις θα είναι αναξιόπιστες.

 

Σε ποια παιδιά πρέπει να γίνει έλεγχος  για κοιλιοκάκη;

Οι ακόλουθες κατηγορίες παιδιών πρέπει να ελέγχονται για κοιλιοκάκη:

  • Παιδιά που δεν προσλαμβάνουν ικανοποιητικό βάρος
  • Παιδιά με επιμένουσα διάρροια
  • Παιδιά με χρόνια δυσκοιλιότητα, εμέτους και πόνο στην κοιλιά
  • Παιδιά με κοντό ανάστημα
  • Παιδιά που καθυστερούν να μπουν στην εφηβεία
  • Παιδιά που παρουσιάζουν σιδηροπενική αναιμία που δε  βελτιώνεται με τη λήψη σιδήρου και παιδιά με αυξημένες τρανσαμινάσες (ένζυμα του συκωτιού) που δεν ανευρέθει κάποια άλλη αιτία.
  • Παιδιά με σύνδρομο Down, Σακχαρώδη διαβήτη, Εκλεκτική Ανεπάρκεια της ανοσοσφαιρίνης IgA, σύνδρομο Turner, σύνδρομο William και αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα.
  • Παιδιά που έχουν συγγενή πρώτου βαθμού με κοιλιοκάκη.

 

Ποια είναι η θεραπεία της κοιλιοκάκης;

Η υιοθέτηση της αυστηρής δίαιτας χωρίς γλουτένη (gluten free diet) είναι το κλειδί για τη θεραπεία της κοιλιοκάκης. Η γλουτένη περιέχεται στα δημητριακά σιτάρι, σίκαλη και κριθάρι.  Το ρύζι και το καλαμπόκι δεν περιέχουν γλουτένη.  Η γλουτένη είναι κρυμμένη βέβαια σε πολλά τρόφιμα που κυκλοφορούν στην αγορά.  Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί ότι σε ένα τσιπς, μια σοκολάτα περιέχεται γλουτένη!  Για αυτό και οι κατασκευαστές διαφόρων τροφίμων είναι υποχρεωμένοι να αναγράφουν στις ετικέτες εάν ένα προϊόν περιέχει γλουτένη επομένως αυτό που έχετε να κάνετε είναι να το αναζητήσετε.   Ένας αριθμός τροφίμων φέρει την ένδειξη Gluten free ή ένα διεθνές σήμα ειδικό για την αναγνώριση των προϊόντων που δεν περιέχουν γλουτένη.  Τα φρούτα, τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί, οι πατάτες, το κρέας, τα πουλερικά και τα ψάρια δεν περιέχουν γλουτένη.

 

Το παιδί που έχει κοιλιοκάκη μπορεί να τρώει βρώμη;

Η καθαρή βρώμη μπορεί να καταναλώνεται από τα παιδιά που έχουν κοιλιοκάκη.  Υπάρχει όμως το ενδεχόμενο να περιέχει ίχνη σιταριού κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας.  Επομένως καλό θα ήταν να αναζητήσετε στο πακέτο ότι το προϊόν δεν περιέχει γλουτένη.  Στα παιδιά που μόλις διαγνώστηκε κοιλιοκάκη καλό θα ήταν να προστεθεί η βρώμη στη διατροφή τους σταδιακά μετά που θα αναρρώσει το έντερό τους.


Η δίαιτα στα παιδιά με κοιλιοκάκη πρέπει να είναι αυστηρή έστω και εάν δεν έχουν έντονα συμπτώματα;

Η δίαιτα στα παιδιά με κοιλιοκάκη πρέπει να είναι αυστηρή για τους ακόλουθους λόγους:

Παιδιά με κοιλιοκάκη μπορεί να έχουν ελλείψεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων έστω και εάν αισθάνονται καλά όπως η έλλειψη βιταμίνης D που μπορεί να οδηγήσει σε σταδιακή βλάβη στα κόκκαλα με αποτέλεσμα την εμφάνιση οστεοπόρωσης στην ενήλικο ζωή.
Η αυστηρή δίαιτα στα παιδιά με κοιλιοκάκη βοηθά τα παιδιά να είναι πιο ενεργά και να αισθάνονται μεγαλύτερη ευεξία.

 

Πότε αρχίζουν να βελτιώνονται τα συμπτώματα;

Μετά τη διάγνωση της κοιλιοκάκης και την έναρξη δίαιτας χρειάζεται κάποιο χρονικό διάστημα για να αναρρώσει το έντερο από τη ζημιά που έχει υποστεί από την κατανάλωση γλουτένης το προηγούμενο χρονικό διάστημα.  Τα συμπτώματα βελτιώνονται μία ως δύο βδομάδες μετά τη δίαιτα ελεύθερη γλουτένης.

 

Πώς γίνεται η παρακολούθηση των παιδιών με κοιλιοκάκη;

Σε χρονικό διάστημα 6 μηνών μετά τη δίαιτα ελεύθερη γλουτένης γίνεται έλεγχος της τιμής των αντισωμάτων στο αίμα του παιδιού.  Το επίπεδο των αντισωμάτων θα πρέπει να είναι μικρότερο από την αρχική τιμή ή ακόμη και να μηδενιστεί καθώς τα συμπτώματα του παιδιού βελτιώνονται και το παιδί δε λαμβάνει γλουτένη.  Εάν τα συμπτώματα του παιδιού βελτιωθούν και τα επίπεδα των αντισωμάτων πέσουν τότε δε χρειάζεται επαναληπτική βιοψία.  Επαναληπτική βιοψία θα πρέπει να γίνει εάν το παιδί δε βελτιώνεται ή τα επίπεδα των αντισωμάτων παραμένουν αυξημένα.

 

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς των παιδιών με κοιλιοκάκη;

Βασικότερο μέλημα των γονιών των παιδιών με κοιλιοκάκη είναι να γαλουχήσουν στα παιδιά τους το αυστηρό διαιτολόγιο χωρίς γλουτένη και να γίνει τρόπος ζωής.

Παράλληλα θα πρέπει να συμβουλευτούν διαιτολόγο με εμπειρία για τα παιδιά με κοιλιοκάκη για να τους καθοδηγήσει για τη διατροφή του παιδιού τους.  Η ενημέρωση του δασκάλου για την αρρώστια του παιδιού τους καλό θα ήταν να γίνει από τους γονιούς.
Επιπρόσθετα δεν πρέπει να παραλείπουν τους εμβολιασμούς των παιδιών τους. Τα παιδιά με κοιλιοκάκη είναι ευάλωτα στις πνευμονιοκοκκκικές λοιμώξεις για αυτό το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου δεν πρέπει να παραλείπεται στα παιδιά με κοιλιοκάκη.

 

Συμπέρασμα

Να θυμάστε ότι:

Η κοιλιοκάκη δεν είναι μορφή αλλεργίας αλλά είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα δηλαδή ο οργανισμός στρέφεται ενάντια στους ιστούς του σώματος όταν εκτεθεί στη γλουτένη και προκαλούνται βλάβες κυρίως στο λεπτό έντερο.  Η διάγνωση της κοιλιοκάκης μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ηλικία και εκδηλώνεται διαφορετικά σε κάθε άτομο.  Κανείς δεν γεννιέται και έχει κοιλιοκάκη αλλά κουβαλά μαζί του τη γενετική προδιάθεση να εμφανίσει στο μέλλον κοιλιοκάκη.  Η θεραπεία είναι εύκολη αρκεί να γίνει τρόπος ζωής και δεν είναι τίποτε άλλο παρά η δίαιτα χωρίς γλουτένη για ολόκληρη τη ζωή.

Μείνετε ενημερωμένοι για την υγεία του παιδιού σας

Εισάγετε την ημερομηνία γέννησης του παιδιού σας

Μείνετε ενημερωμένοι για
το παιδί σας

Η ιστοσελίδα Paidiatros.com θέλει να σας προσφέρει την καλύτερη δυνατή εμπειρία κατά τη χρήση αυτού του ιστότοπου. Προς τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιεί cookies και άλλες τεχνολογίες για να κατανοήσει τα ενδιαφέροντά σας, να προσαρμόσει τον ιστότοπό της στις ανάγκες σας και να διαχειριστεί τις διαφημίσεις της. Πατώντας «Αποδοχή» δίνετε τη συγκατάθεσή σας για τη χρήση αυτή σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο εγχώριο δίκαιο και την Πολιτική μας για τα Cookies. Για να δείτε ολόκληρη τη λίστα των cookies και να μας πείτε αν μπορούν ή όχι να χρησιμοποιηθούν στη συσκευή σας, χρησιμοποιήστε το Εργαλείο Συγκατάθεσης για τα Cookies. Πολιτική Cookies της ιστοσελίδας μας