Τι είναι η ενδομητρίωση
Η ενδομητρίωση είναι μια πάθηση η οποία προκαλεί χρόνιο πυελικό πόνο και πιθανό να επηρεάζει την γονιμότητα μιας γυναίκας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι το 10% του γυναικείου πληθυσμού που βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία έχει ενδομητρίωση. Η σχετικά συχνή αυτή πάθηση συμβαίνει όταν ιστός, παρόμοιος με τον βλεννογόνο της μήτρας αναπτύσσεται σε μέρη εκτός της μήτρας. Τα πιο συχνά σημεία που επηρεάζονται είναι οι ωοθήκες, οι σάλπιγγες, το έντερο και κάποιες φορές άλλα όργανα που βρίσκονται μέσα στη κοιλιά. Συνήθως η διάγνωση γίνεται στην ηλικία των 30-40 χρονών είτε γιατί η γυναίκα παρουσιάζει συμπτώματα που σχετίζονται με την ενδομητρίωση είτε γιατί προσπαθεί να μείνει έγκυος χωρίς επιτυχία. Η πάθηση όμως μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα και κατά την εφηβεία.
Μπορούν οι έφηβες να έχουν ενδομητρίωση;
Βεβαίως μπορούν. Η ενδομητρίωση είναι μια προοδευτική πάθηση, που μπορεί να ξεκινήσει θεωρητικά από την πρώτη περίοδο. Άρα υπάρχει το ενδεχόμενο μια έφηβη να έχει ενδομητρίωση. Ο πυελικός πόνος, που είναι το κυρίως σύμπτωμα της ενδομητρίωσης, είναι κάποιες φορές δύσκολο να εντοπιστεί και οι γιατροί μπορεί να μην αξιολογήσουν τις επώδυνες περιόδους μιας έφηβης. Υπάρχουν επίσης γυναίκες με πολύ ήπια συμπτώματα. Άρα και πάλι είναι δύσκολο να υποψιαστεί κάποιος της ενδομητρίωση. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2002 και περιέλαβε 1000 έφηβες με πυελικό πόνο έδειξε ότι το 64% έπασχε από ενδομητρίωση. Επιπλέον, μια έρευνα του 2015 έδειξε ότι το 66% των γυναικών που διαγνώστηκαν με ενδομητρίωση, παρουσίαζαν συμπτώματα κατά την εφηβεία.
Ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα ενδομητρίωσης στις έφηβες:
Τι προκαλεί την ενδομητρίωση;
Η ενδομητρίωση είναι μια πολυσύνθετη πάθηση και μπορεί να προκαλείται από συνδυασμό παραγόντων. Η πιθανότητες μια έφηβη να έχει ενδομητρίωση αυξάνονται όταν υπάρχει ένα ή περισσότερα από τα πιο κάτω:
Μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί τι ακριβώς προκαλεί την ενδομητρίωση. Υπάρχουν όμως οι ακόλουθες υποθέσεις:
Ανάδρομη εμμηνορρυσία: Συμβαίνει όταν αίμα που περιέχει κύτταρα του ενδομήτριου επιστρέφει πίσω μέσω των σαλπίγγων προς την κοιλιακή χώρα κατά τη διάρκεια της περιόδου. Αυτά τα κύτταρα μπορούν να προσκολληθούν στις σάλπιγγες, ωοθήκες, έξω από την μήτρα ή σε άλλα όργανα της κοιλιακής χώρας και να πολλαπλασιαστούν εκεί.
Μια άλλη υπόθεση είναι η κυτταρική μετάπλαση, όπου κύτταρα άλλων οργάνων μεταλλάσσονται σε κύτταρα όμοια του ενδομήτριου και πολλαπλασιάζονται.
Υπάρχει επίσης η υπόθεση ότι κάποια βλαστοκύτταρα είναι υπεύθυνα για την πρόκληση της ενδομητρίωσης που έπειτα εξαπλώνονται μέσω των αιμοφόρων και λεμφικών αγγείων.
Πως τίθεται η διάγνωση της ενδομητρίωσης
Σε γενικές γραμμές, η διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι μια χρονοβόρα διαδικασία. Εάν μια έφηβη παρουσιάζει κάποια από τα προαναφερόμενα συμπτώματα, συστήνεται να ενημερώσει το γιατρό της. Ο γιατρός με τη σειρά του θα πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό που σχετίζεται με την συχνότητα, την ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων. Για να έχετε μια πιο ακριβή εικόνα της κατάστασης, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μια από τις πολλές εφαρμογές για κινητά και να καταγράφετε τα συμπτώματα κατά τη διάρκεια του κύκλου. Ο γιατρός αφού αξιολογήσει τα συμπτώματα σας θα αποφασίσει κατά πόσο χρειάζεται να προχωρήσετε σε μια ή περισσότερες από τις ακόλουθες εξετάσεις:
Κολπική δακτυλική εξέταση: Κατά τη διάρκεια της κολπικής δακτυλικής εξέτασης, ο γιατρός ανιχνεύει κύστεις ή ουλές πίσω από τη μήτρα. Ωστόσο, η ανίχνευση μικρότερων κύστεων ή ουλών είναι πολύ δύσκολη. Σημειώστε ότι ενδεχομένως οι έφηβες να αισθάνονται άβολα με αυτού του είδους την εξέταση και να την αρνηθούν.
Απεικονιστική εξέταση: Η συνηθέστερη απεικονιστική εξέταση είναι το υπερηχογράφημα της πυέλου όπου ελέγχονται όλα τα εσωτερικά αναπαραγωγικά όργανα για την παρουσία κύστεων. Ο υπέρηχος μπορεί να είναι κοιλιακός ή κολπικός, αν και στις νεαρές ηλικίες αποφεύγεται ο κολπικός υπέρηχος. Σπανιότατα, ο γιατρός μπορεί να συστήσει μαγνητική τομογραφία για να ληφθούν πιο λεπτομερείς εικόνες της κοιλιακής χώρας.
Δοκιμαστική φαρμακευτική αγωγή: Υπάρχει το ενδεχόμενο, οι πιο πάνω εξετάσεις να μην εντοπίσουν την ενδομητρίωση και ο γιατρός να αποφασίσει να συνταγογραφήσει δοκιμαστικά κάποιο ορμονικό αντισυλληπτικό για τη μείωση του πυελικού πόνου και τη ρύθμιση της περιόδου. Μια εναλλακτική επιλογή είναι να χρησιμοποιηθούν αγωνιστές της ορμόνης απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης, οι οποίες σταματούν τον εμμηνορροϊκό κύκλο ενός ατόμου, ανακουφίζοντας τον πόνο. Εάν ο πόνος βελτιώνεται με αυτά τα ορμονικά φάρμακα, αυτό δείχνει ότι πιθανότατα η έφηβη / γυναίκα έχει ενδομητρίωση.
Λαπαροσκόπηση: Η λαπαροσκόπηση είναι μια χειρουργική επέμβαση όπου ένα φωτιζόμενο μικροσκόπιο εισάγεται μέσω μιας μικρής τομής στην κοιλιά ή την πύελο και είναι ο μόνος τρόπος για να δοθεί οριστική διάγνωση της ενδομητρίωσης. Με αυτό τον τρόπο, ο γιατρός μπορεί να δει τις ουλές/κύστες με περισσότερες λεπτομέρειες και να πάρει δείγμα για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση.
Τρόποι αντιμετώπισης της ενδομητρίωσης
Αν και δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για την ενδομητρίωση, η θεραπεία περιστρέφεται γύρω από τους τρόπους αντιμετώπισης των έντονων συμπτωμάτων. Σε πρώτο στάδιο μπορούν να χορηγηθούν παυσίπονα για τους έντονους πόνους. Έρευνες δείχνουν ότι σε κάποιες γυναίκες ο πόνος μειώνεται όταν ακολουθούν μια υγιεινή διατροφή, αφαιρώντας τα γαλακτοκομικά ή/και τη γλουτένη από την δίαιτά τους και όταν γυμνάζονται. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου τα παυσίπονα και η διατροφή δεν προσφέρουν πλήρη ανακούφιση. Σε σοβαρές περιπτώσεις και όπου τα έντονα συμπτώματα δεν μπορούν να ανακουφιστούν με άλλο τρόπο, ενδέχεται να γίνει λαπαροσκοπική επέμβαση για να αφαιρεθεί ενδομητριακός ιστός. Έπειτα, υπάρχει η δυνατότητα ορμονικής αγωγής με στόχο να καθυστερήσει την ανάπτυξη καινούριου ενδομητριακού ιστού.
Όπως καταλαβαίνεται, η ενδομητρίωση είναι μια πολύπλοκη πάθηση, όπου σημαντικό ρόλο παίζει η λεπτομερής καταγραφή των συμπτωμάτων. Η μέθοδος διάγνωσης και ο τρόπος αντιμετώπισης εξαρτάται από την ένταση και τη συχνότητα των συμπτωμάτων, την ηλικία του ατόμου αλλά και την επιθυμία για τεκνοποίηση. Η έγκαιρη διάγνωση της ενδομητρίωσης επιτρέπει στους γιατρούς να κάνουν προσπάθειες στο να αποτρέψουν τη γρήγορη ανάπτυξη της πάθησης. Επίσης βοηθά τη γυναίκα να κατανοήσει καλύτερα το σώμα της, να αποφασίζει πιο ενημερωμένα για το μέλλον της, ιδιαίτερα στο θέμα της τεκνοποίησης και να διαχειρίζεται τα συμπτώματα της με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε η καθημερινότητά της να επηρεάζεται όσο το δυνατό πιο λίγο.
Ενθαρρυντικό σημείο είναι ότι οι επιστήμονες συνεχίζουν τις έρευνες γύρω από την ενδομητρίωση και δεν αποκλείεται ότι στα επόμενα χρόνια θα υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για το τι προκαλεί την ενδομητρίωση, λιγότερο επεμβατικοί τρόποι διάγνωσης και περισσότερες θεραπευτικές επιλογές.