Διαγνωστικό εργαλείο για τη δυσλεξία και άλλες μαθησιακές δυσκολίες - Rapid Assessment for Dyslexia and Abnormalities in Reading (RADAR)

Το RADAR είναι ένα εργαλείο που αξιολογεί και ανιχνεύει πιθανές αναγνωστικές δυσκολίες του παιδιού.

Γιατί ένα παιδί είναι σημαντικό να ξέρει να διαβάζει;

Αρχικά, μέσα από την ανάγνωση τα παιδιά κρατάνε ενεργό τον εγκέφαλο τους. Είναι ένα είδος άσκησης του εγκεφάλου, βοηθώντας τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα στην εξέλιξη του. Ακόμη, μέσα από το διάβασμα διευρύνουν το λεξιλόγιο τους και αποκτούν πολύτιμες γνώσεις. Το διάβασμα συνεισφέρει στη βελτίωση του προσανατολισμού και εστιάσεων, καθώς και στη συγκέντρωση και μνήμη του ατόμου. Βελτιώνει τις επικοινωνιακές του δεξιότητες και ενδυναμώνει την κριτική του σκέψη. Τελευταίο όφελος, αλλά όχι ασήμαντο, το άτομο που διαβάζει σωστά, έχει καλύτερες δεξιότητες γραφής.

Μαθησιακές δυσκολίες και Δυσλεξία.

Μία νευρολογική πάθηση που προκαλεί δυσκολία στα άτομα να μάθουν ανάγνωση, γραφή και ορθογραφία είναι η δυσλεξία. Η δυσλεξία είναι είτε εξελικτική, είτε επίκτητη. Εξελικτική δυσλεξία σημαίνει ότι υπάρχει από τη γέννηση του παιδιού και ανιχνεύεται την περίοδο όπου το παιδί μαθαίνει να διαβάζει και να γράφει. Από την άλλη, επίκτητη δυσλεξία σημαίνει ότι είναι συνέπεια κάποιου τραυματισμού του εγκεφάλου ή νευρολογικής ασθένειας, ανεξαρτήτως ηλικίας.

Μελετώντας την υπάρχουσα βιβλιογραφία, έρευνες έχουν δείξει ότι το 5-17% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει δυσλεξία ή κάποια αναγνωστική δυσκολία. Τα ποσοστά ανάλογα με την χώρα αλλάζουν. Αυτό γιατί, σε αρκετές περιπτώσεις τα παιδιά που έχουν ειδικές μαθησιακές δυσκολίες δεν διαγιγνώσκονται. Λόγο της ελλιπείς ενημέρωσης για την δυσλεξία και τις άλλες μαθησιακές δυσκολίες οι γονείς αδυνατούν να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα και να αποδεχτούν ότι το παιδί τους δυσκολεύεται. Η ηλικιακή ομάδα που επηρεάζεται περισσότερο είναι μαθητές ηλικίας 5-14 χρονών. Την περίοδο αυτή οι μαθητές μαθαίνουν να γράφουν και να διαβάζουν. Έτσι η έγκαιρη εκτίμηση της δυσκολίας είναι πολύ σημαντική, ώστε ο μαθητής να λάβει την απαραίτητη βοήθεια όσο το δυνατό νωρίτερα.

Σε περίπτωση ύπαρξης μαθησιακών δυσκολιών, δεν σημαίνει ότι είναι και το τέλος τους κόσμου! Πολλοί είναι δυσλεκτικοί και έχουν διαπρέψει ανά το παγκόσμιο, όπως ο Tom Cruise (ηθοποιός), ο Pablo Picasso (καλλιτέχνης) και οAlbert Einstein (επιστήμονας).

Το θετικό είναι ότι υπάρχει ένα επιστημονικά αποδεδειγμένο εργαλείο με το οποίο μπορείς να αξιολογήσεις την αναγνωστική ευχέρεια του μαθητή.

EyeRADAR: Ίδρυση, Λειτουργία & Ανάλυση Δεδομένων

Το εργαλείο ονομάζεται RADAR - Rapid Assessment for Dyslexia and Abnormalities in Reading. Δημιουργήθηκε από τον Δρ. Ιωάννη Ασλανίδη (οφθαλμίατρο στη Κρήτη) και την πολύ-επιστημονική του ομάδα το 2010. Είναι μια πλατφόρμα που αξιολογεί και ανιχνεύει αναγνωστικές δυσκολίες σε παιδιά, που χωρίς το εργαλείο πιθανών να διαγιγνώσκονταν πολύ αργά ή και ποτέ. Το RADAR βασίζεται σε 10ετή έρευνα στη δυσλεξία και τις μαθησιακές δυσκολίες.

Ο αναγνώστης-μαθητής κάθεται αναπαυτικά μπροστά από την οθόνη του Ηλεκτρονικού Υπολογιστή και διαβάζει σιωπηρά κείμενα. Η δυσκολία των κειμένων στηρίζεται στο ηλικιακό του επίπεδο. Κατά τη διάρκεια του διαβάσματος γίνεται παρακολούθηση της κίνησης των ματιών μέσω eye-tracking, που υπάρχει ενσωματωμένο στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή. Μιλώντας για eye-tracking, αναφερόμαστε σε μια τεχνολογία που ανιχνεύει την παρουσία του ατόμου και παρακολουθεί τι κοιτάει το άτομο σε πραγματικό χρόνο. Η τεχνολογία μετατρέπει τις κινήσεις των ματιών σε δεδομένα, τα οποία παρέχουν μια σειρά από πληροφορίες, όπως τη θέση της κόρης του ματιού, τις κινήσεις κάθε ματιού και το σημείο που πέφτει το βλέμμα. Πιο συγκεκριμένα, η τεχνολογία αποκωδικοποιεί τις κινήσεις των ματιών και τις μετατρέπει σε δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών.

Τα δεδομένα βγαίνουν σε μία λεπτομερή αναφορά αποτελεσμάτων που περιλαμβάνει 25+ παραμέτρους ανάγνωσης. Οι τιμές του αναγνώστη-μαθητή συγκρίνονται με αυτές των τυπικών αναγνωστών. Μερικές από τις παραμέτρους ανάγνωσης που περιλαμβάνονται είναι: (1) ο αριθμός εστιάσεων, πόσες φορές δηλαδή το παιδί εστίασε στο κείμενο και λάμβανε πληροφορίες, (2) η μέση ταχύτητα ανάγνωσης και (3) ο συνολικός χρόνος ανάγνωσης. Επίσης, περιλαμβάνονται οι παράμετροι: (4) ικανότητας πρόβλεψης λέξεων, (5) λέξεων που προκαλούν δυσκολία, δηλαδή αν υπάρχουν συγκεκριμένες λέξεις που προκαλούν δυσκολία στον αναγνώστη-μαθητή, βάσει των αριθμό των γραμμάτων τους και (6) αναγνωστικής ηλικίας, δηλαδή συγκρίνεται η αναγνωστική ικανότητα του παιδιού με τις προσδοκίες της αναγνωστικής ευχέρειας που θεωρούμε ότι ένα παιδί πρέπει να έχει στην ηλικία του.

Στοχεύοντας τώρα στο κάθε παιδί ξεχωριστά, το RADAR προσφέρει στους ειδικούς χρήσιμες πληροφορίες για να δημιουργήσουν ένα εξατομικευμένο πλάνο παρέμβασης για τον κάθε μαθητή. Το πλάνο παρέμβασης στηρίζεται στις δυσκολίες και ανάγκες του μαθητή. Καταληκτικά το RADAR δίνει τη δυνατότητα επαναξιολόγησης, ώστε ο ειδικός να εντοπίσει τα σημεία που εξακολουθεί να δυσκολεύεται ο μαθητής, ώστε να αναδιαμορφώσει το πλάνο του.

Πλεονεκτήματα του eyeRADAR

Αρχικά, είναι ένα εύκολο, γρήγορο και ανώδυνο εργαλείο για τον μαθητή-αναγνώστη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί παντού, ανά πάσα στιγμή. Κάνει βαθιά ανάλυση της ανάγνωσης και παραδίδει ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα στηριζόμενα σε αυστηρούς μαθηματικούς αλγορίθμους και τεχνητή νοημοσύνη. Τα αποτελέσματα είναι μετρήσιμα και αντικειμενικά με πάνω από 95% ακρίβεια. Ακόμη, είναι πιστοποιημένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Καταληκτικά, μετά από διάστημα 3-6 μηνών μπορεί να επαναξιολογηθεί ο μαθητής-αναγνώστης για να δούμε πώς ανταποκρίνεται στο πλάνο παρέμβασης.

Πώς μπορούν να αναγνωριστούν οι μαθησιακές δυσκολίες στο παιδί;

Αναφορικά με την αναγνωστική ικανότητα του παιδιού, παρατηρείται ότι διαβάζει αργά, συλλαβίζει κάθε λέξη, δεν έχει ροή και χάνει τη σειρά στο βιβλίο. Επίσης, μπορεί καθώς διαβάζει να μπερδεύει λέξεις, να αντικαθιστά-προσθέτει-παραλείπει γράμματα και συλλαβές. Πιο συγκεκριμένα, σε μικρή ηλικία το παιδί με αναγνωστική δυσχέρεια, καθυστερεί να μάθει τη σχέση μεταξύ ενός γράμματος και του ήχου του σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά. Σε μεγαλύτερη ηλικία (δημοτικό) το παιδί μπορεί να αδυνατεί να αναγνωρίσει προθέματα και ρίζες λέξεων, που είναι βασικά για να κατανοήσει πως λειτουργεί ο γραπτός λόγος και να μην κάνει λάθη στην ανάγνωση και ορθογραφία.

Όσον αφορά τη γραφή, το παιδί παρουσιάζει καθρεπτική γραφή. Δηλαδή, τα γράμματα και οι αριθμοί έχουν αντίθετη κατεύθυνση από τη κανονική. Τα δυσλεκτικά παιδιά μπορεί να μπερδεύουν το γράμμα ε (έψιλον) με τον αριθμό 3. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, παρατηρούμε αρκετά ορθογραφικά λάθη, ακόμη και σε λέξεις που τις έχει διδαχθεί πολλές φορές, και μπορεί να γράφει την ίδια λέξη με διαφορετικούς τρόπους στην ίδια σελίδα. Ακόμη, δείχνει να έχει δυσκολία στον τονισμό λέξεων, δε χρησιμοποιεί σωστά ή ξεχνά τα κεφαλαία γράμματα και τα σημεία στίξης και κάνει αρκετά συντακτικά λάθη. Το γραπτό του είναι δυσανάγνωστο και ακατάστατο, με πολλές μουντζούρες.

Παράλληλα, λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί, αποφεύγει να διαβάσει φωναχτά κείμενα και να συμμετέχει σε σχολικές εργασίες και παρουσιάσεις. Παρατηρείται χαμηλή αυτοπεποίθηση στα μαθήματα και προσπαθεί να διαβάζει και να γράφει όσο το δυνατό λιγότερο. Πιθανόν το παιδί με δυσκολίες να θέλει να προσπαθήσει και να είναι καλός μαθητής, όμως φοβάται την αποτυχία και τα παρατάει πολύ εύκολα.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν το παιδί τους;

Αρχικά, είναι σημαντικό οι γονείς να ενημερωθούν για τις δυσκολίες και τις ανάγκες του παιδιού τους. Σε καμία περίπτωση η αποφυγή δεν θα λύσει το πρόβλημα. Αφού γίνει ενημέρωση επόμενο βήμα είναι η αποδοχή των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί. Δεν διάλεξε το παιδί να έχει δυσκολίες, επομένως το λιγότερο που του οφείλουμε είναι να το αποδεχτούμε και να έχουμε υπομονή. Επίσης, οι γονείς δεν πρέπει να ξεχνάνε ότι οι δυσκολίες είναι μέρος του παιδιού κι όχι το ίδιο το παιδί.

Οι γονείς θα ήταν καλό να μην προσπαθούν να μπουν στο ρόλο του εκπαιδευτικού. Να αφήσουν τους ειδικούς να κάνουν τη δουλειά τους, χωρίς να παρεμβαίνουν στο έργο τους. Ωστόσο, αυτό που μπορούν να κάνουν οι γονείς είναι να δίνουν τον απαραίτητο χρόνο στο παιδί τους να διαβάσει και όταν υπάρχει μεγάλη δυσκολία ή ζητήσει το ίδιο το παιδί βοήθεια να το στηρίζουν. Ακόμη, να θέτουν σαφή και κατανοητά όρια για το χρόνο μελέτης και τη διάρκεια των διαλειμμάτων στο παιδί. Να μεριμνούν για τη διαμόρφωση του χώρου μελέτης, ώστε να είναι κατάλληλη για τη μαθησιακή του ανάπτυξη. Δηλαδή, το παιδί χρειάζεται καθαρό και απομονωμένο περιβάλλον και μόνο τα απαραίτητα (μολύβι, βιβλίο ή τετράδιο) στο οπτικό του πεδίο. Να τονισθεί ότι, η εξάσκηση και ενασχόληση με τα μαθήματα χρειάζεται να είναι συστηματική (καθημερινή) και σταθερή.

Παράλληλα, οι γονείς μπορούν να εντάξουν στο καθημερινό πρόγραμμα του παιδιού μια ευχάριστη συνήθεια, όπως είναι το διάβασμα βιβλίων. Να χρησιμοποιούν βιβλία με πολλές εικόνες για να γίνεται πιο εύκολη η ανάγνωση και πιο κατανοητό το κείμενο. Τέλος, χρειάζεται να αναγνωρίζουν και να επιβραβεύουν την προσπάθεια του παιδιού τους. Έτσι, το παιδί θα αποκτήσει αυτοπεποίθηση, θα αντιμετωπίζει το διάβασμα πιο θετικά και θα αρχίσει να διαβάζει περισσότερο μόνο του.

Και να θυμάστε: Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΑΝ!