Αιματουρία στα παιδιά

Με τον όρο αιματουρία εννοούμε αίμα στα ούρα.  Η πλειοψηφία των γονιών όταν παρατηρήσει ότι τα ούρα του παιδιού τους «κοκκινίζουν» τρομοκρατούνται και πανικοβάλλονται. Στην πραγματικότητα όμως,  η αιματουρία πολύ σπάνια απειλεί τη ζωή ενός παιδιού.

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γίνει όταν οι γονείς παρατηρήσουν ότι τα ούρα έχουν κόκκινο χρώμα είναι να σιγουρευτούμε ότι αυτό πρόκειται για αιματουρία. Η κατανάλωση κάποιων τροφίμων (π.χ παντζάρια, άγρια μούρα κ.τ.λ) ή φαρμάκων (π.χ ριφαμπικίνη ή ακόμα και σκευάσματα σιδήρου, κ.τ.λ) μπορεί να δώσει στα ούρα τη χροιά του κόκκινου χρώματος. Επίσης κάποιες φορές όταν τα ούρα του παιδιού είναι πολύ συμπυκνωμένα μπορεί να μας μπερδέψει και να μας δώσουν την εντύπωση της αιματουρίας.

Ποιος είναι ο τρόπος να σιγουρευτούμε ότι το κόκκινο χρώμα των ούρων οφείλεται σε αιματουρία;

Οι ταινίες που χρησιμοποιούνται για μια ταχεία απάντηση αν τα ούρα περιέχουν αίμα δεν μας κατοχυρώνουν 100%.  Το τεστ αυτό θετικοποιείται εκτός από την αιματουρία και στη μυοσφαιρινουρία και στην αιμοσφαιρινουρία που είναι δυο εντελώς διαφορετικές καταστάσεις. Γι’ αυτό και ο πιο ασφαλής τρόπος να βεβαιωθούμε ότι το παιδί έχει αιματουρία είναι η μικροσκοπική εξέταση ούρων, όπου ο μικροβιολόγος θα δει κάτω από το μικροσκόπιο αν τα ούρα περιέχουν ερυθρά αιμοσφαίρια.  

Πόσων ειδών αιματουρία έχουμε;

Α. Μικροσκοπική αιματουρία.  Στην περίπτωση αυτή το χρώμα των ούρων είναι φυσιολογικό αλλά υπάρχει αυξημένος αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα. Αυτό συνήθως είναι τυχαίο εύρημα και χρειάζεται παρακολούθηση από τον ειδικό.

Β. Μακροσκοπική αιματουρία. Στην περίπτωση αυτή βλέπουμε με γυμνό οφθαλμό ότι το χρώμα των ούρων έχει αλλάξει και είναι ουσιαστικά με αυτή την αιματουρία που θα ασχοληθούμε στο άρθρο αυτό.

Τι προκαλεί την αιματουρία;

Οποιαδήποτε βλάβη από το σημείο παραγωγής των ούρων (νεφρά) μέχρι και την έξοδο τους από την ουρήθρα (ουρητήρες, οι σωλήνες που μεταφέρουν τα ούρα από τα νεφρά στη κύστη - κύστη, όπου τα ούρα αποθηκεύονται -  ουρήθρα, η σωλήνα από την οποία μεταφέρονται τα ούρα από τη κύστη στην τουαλέτα) μπορεί να προκαλέσει αιματουρία.

Υπάρχει ένας τεράστιος κατάλογος ασθενειών που μπορεί να προκαλέσει αιματουρία και στόχος του παρόντος άρθρου δεν είναι να μετατρέψει τους γονείς σε παιδιάτρους αλλά απλά να τους ευαισθητοποιήσει. Γι’ αυτό και επιγραμματικά θα αναφερθούν οι πιο συχνές ασθένειες:

1. Ουρολοιμώξεις
2. Πέτρες στα νεφρά
3. Ερεθισμός στην ουρήθρα
4. Τραύμα στα έξω γεννητικά όργανα
5. Έντονη άσκηση
6. Νοσήματα των νεφρών όπως η σπειραματονεφρίτιδα.
7. Δρεπανοκυταρική αναιμία
8. Όγκος στα νεφρά
9. Κληρονομικές ασθένειες, όπως το σύνδρομο Alport κ.λ.π

Προκαλεί κάποια συμπτώματα η αιματουρία;

Καταρχήν να πούμε ότι η αιματουρία είναι ένα σημάδι το οποίο πιθανό να είναι η εκδήλωση κάποιας ασθένειας. Ανάλογα με το ποια αρρώστια κρύβεται πίσω από αυτό το σημάδι θα έχουμε και την ανάλογη συμπτωματολογία. Παρατίθενται πιο κάτω οι πιο συχνές αρρώστιες και τα πιθανά συμπτώματα που μπορεί να τη συνοδεύουν.

1. Ουρολοιμώξεις. Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού θα έχουμε και τα ανάλογα συμπτώματα. Τα μικρά βρέφη και νεογέννητα συνήθως παρουσιάζουν ανορεξία, ανησυχία, εμετούς ή διάρροια ή και πυρετό. Τα μεγαλύτερα παιδιά έχουν την κλασσική συμπτωματολογία της ουρολοίμωξης που περιλαμβάνει την συχνουρία, δυσουρία (πόνος την ώρα που ουρεί), κτλ.
2. Πέτρες στα νεφρά. Τα παιδιά μπορεί να παραπονιούνται για πόνο στη κοιλία ή πίσω στην πλάτη.  
3. Η συμπτωματολογία των παιδιών που η αιματουρία τους προέρχεται από τα νεφρά ποικίλει. Μπορεί να μην παρουσιάζουν κανένα άλλο σύμπτωμα ή να έχουν ένα ή περισσότερα από τα εξής συμπτώματα: Οιδήματα στα μάτια ή στα πόδια, εξάνθημα στο σώμα, αυξημένη αρτηριακή πίεση, κακουχία, αδυναμία, πόνο στη κοιλιά, οίδημα στις αρθρώσεις, ωχρότητα δέρματος, σπασμοί.

Ποιες εξετάσεις θα πρέπει να διενεργηθούν στο παιδί με αιματουρία;

Αυτή είναι μια δύσκολη απάντηση και εξαρτάται από τους εξής παράγοντες:

1. Μακροσκοπική ή μικροσκοπική αιματουρία.
2. Τι θα αναφέρει ο ασθενής από το δικό του ιστορικό αλλά και από το ιστορικό ολόκληρης της οικογένειας
3. Τι θα βρει ο παιδίατρος στην εξέταση του παιδιού.

Ο γιατρός θα συνεκτιμήσει τα πιο πάνω και ανάλογα με το που κατευθύνει το μυαλό του για την πιθανή διάγνωση θα ζητήσει και τις σχετικές εξετάσεις.

Για παράδειγμα:

• Αν σκέφτεται τη ουρολοίμωξη θα ζητήσει καλλιέργεια ούρων.
• Αν σκέφτεται τις πέτρες στα νεφρά θα ζητήσει οπωσδήποτε υπερηχογράφημα νεφρών (αυτό γίνεται σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις αιματουρίας) και επίσης συλλογή ούρων για 24 ώρες για να μετρηθούν κάποιες ουσίες στα ούρα όπως το ασβέστιο.
• Αν το παιδί έχει και πρωτεϊνουρία τότε η πιθανότητα να έχει κάποιο πρόβλημα από τα νεφρά είναι μεγάλη οπότε πιθανότατα να στείλει το παιδί σε παιδονεφρολόγο.
• Κ.τ.λ.

Ποια η θεραπεία του παιδιού με αιματουρία

Όπως καταλαβαίνετε αυτή εξαρτάται από την αιτία που προκαλεί την αιματουρία.

Για παράδειγμα:

• Αν είναι ουρολοίμωξη θα δοθεί αντιβίοση.
• Αν το παιδί έχει πρόβλημα από τα νεφρά θα πάρει ανάλογα με τη συγκεκριμένη διάγνωση και την ανάλογη θεραπεία.
• Πολλές αιτίες δεν χρειάζονται καμία θεραπεία, όπως για παράδειγμα η μικροσκοπική αιματουρία μετά από άθληση.