Ανατροφή παιδιού: Πώς βοηθώ το παιδί μου να μεγαλώσει «σωστά»;

Ειρήνη Χριστοφόρου, Συμβουλευτική Ψυχολόγος

Ανατροφή παιδιού: Πώς βοηθώ το παιδί μου να μεγαλώσει «σωστά»;

«Δεν υπάρχει πιο σημαντική εργασία σε οποιαδήποτε κοινωνία από την ανατροφή των παιδιών, και καμία σημαντικότερη επιρροή στο πώς θα εξελιχθούν τα παιδιά, από τους γονείς τους»
Laurence Steinberg, Ψυχολόγος

Το μεγάλωμα των παιδιών μπορεί να είναι ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα που θα κάνετε στη ζωή σας. Είναι όμως ταυτόχρονα ένας τομέας μέσα από τον οποίο μπορείτε να λάβετε τεράστια χαρά και ικανοποίηση. Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να δουν τα παιδιά τους ευτυχισμένα, επιτυχημένα και ισορροπημένα γι’αυτό και τους ενδιαφέρει να τα μεγαλώσουν «σωστά». Πράγματι, σύμφωνα με τον ψυχολόγο Laurence Steinberg, η καλή ανατροφή των παιδιών βοηθά στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, της ειλικρίνειας, της αυτοδυναμίας, του αυτo - έλεγχου, της ευγένειας , της συνεργασίας και της χαράς. Προωθεί επίσης την πνευματική περιέργεια, το κίνητρο και την επιθυμία να επιτευχθούν οι στόχοι και τα «θέλω» τους. Η καλή ανατροφή προστατεύει τα παιδιά από το να αναπτύξουν άγχος, κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές, αντικοινωνική συμπεριφορά, κατάχρηση αλκοόλ και χρήση ναρκωτικών ουσιών. Παρά το σημαντικό αυτό ρόλο που γνωρίζουμε ότι παίζει η ανατροφή των παιδιών στη μετέπειτα εξέλιξή τους, συχνά αισθανόμαστε εντελώς απροετοίμαστοι και γνωρίζουμε πολύ λίγα για το πώς να είμαστε «καλοί» γονείς.  Πιο κάτω παραθέτω κάποιες γενικές κατευθυντήριες γραμμές που ο κάθε γονέας μπορεί να χρησιμοποιήσει, με το δικό του τρόπο, για να βοηθήσει το παιδί του να «ανθίσει».

 

Θέστε έξυπνα όρια

Είναι μύθος ότι οι κανόνες οδηγούν σε επανάσταση και η ανεκτικότητα των γονιών οδηγεί στη καλύτερη συμπεριφορά των παιδιών. Τα περισσότερα παιδιά που παρεκτρέπονται έχουν γονείς οι οποίοι δεν θέτουν κανόνες και πρότυπα. Ακόμη και όταν οι γονείς δεν θέτουν όρια γιατί αγαπούν και αποδέχονται το παιδί τους ανιδιοτελώς, το ίδιο εισπράττει την αίσθηση ότι δεν ενδιαφέρονται γι’αυτό και ότι δε θέλουν να δρουν ως γονιοί. Έρευνες δείχνουν ότι, αντίθετα με την κοινή γνώμη, οι γονείς οι οποίοι θέτουν όρια είναι και οι πιο ζεστοί και επικοινωνιακοί με τα παιδιά τους.

     Η οριοθέτηση έχει τεράστια σημασία για τη ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Τα παιδιά χρειάζεται να μάθουν να τηρούν ορισμένους κανόνες για να προστατεύονται αλλά και για να μπορούν να συνυπάρχουν με τους άλλους στο κοινωνικό σύνολο. Η έλλειψη ορίων που πολλοί γονείς λανθασμένα αντιλαμβάνονται θετικά ως μια στάση η οποία επιτρέπει στο παιδί την απόλυτη ελευθερία, στην πραγματικότητα επιδρά αρνητικά, προκαλώντας του φόβο, ανασφάλεια, αποσυντονισμό και μπέρδεμα. Με άλλα λόγια, τα όρια παρέχουν στο παιδί ένα ασφαλές πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να αναπτύξει τη δυναμική του. Το παιδί αισθάνεται σιγουριά και ασφάλεια, ξέροντας ότι μπορεί να βασιστεί στους γονείς του για να το προστατεύσουν, να το φροντίσουν και να το καθοδηγήσουν. Ένας από τους λόγους που χρειάζονται κάποια όρια είναι ότι, καθώς το παιδί μεγαλώνει, εξελίσσεται ψυχοσυναισθηματικά και μέσα από τη ματαίωση. Με τον καιρό, αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να έχει πάντα αυτό που θέλει και πως οι πράξεις του έχουν συνέπειες τόσο για το ίδιο όσο και για τους άλλους. Κάποιες μικρές «απογοητεύσεις» λοιπόν είναι απαραίτητες προκειμένου να μάθει το παιδί να ζει στον αληθινό κόσμο και να γίνει πιο προσαρμοστικό. Τα όρια που τίθενται από τους γονείς βοηθούν το παιδί ώστε μεγαλώνοντας να αποκτήσει τα προσωπικά του εσωτερικά όρια, με τα οποία θα μπορεί να ελέγχει τις παρορμήσεις του και να ρυθμίζει τη συμπεριφορά του.

      Πολύ σημαντικό είναι το «πώς» οριοθετούμε ένα παιδί. Για παράδειγμα, η αυταρχική στάση εμποδίζει το παιδί να εκφραστεί και να εξελιχθεί ψυχικά. Όσο πιο αυταρχικοί είναι οι γονείς, τόσο πιο πολύ το παιδί βαριέται, δεν καθοδηγείται από εσωτερικά κίνητρα και ως έφηβος είναι πιο πιθανό να στραφεί στο αλκοόλ και σε ναρκωτικές ουσίες. Αντίθετα, η οριοθέτηση συνιστά βασική φροντίδα προς το παιδί όταν εφαρμόζεται με σεβασμό στις ανάγκες του, και όχι ως τιμωρία. Η σωστή οριοθέτηση απαιτεί να είμαστε συνεπείς στους κανόνες που βάζουμε, να εξηγούμε στο παιδί γιατί υπάρχουν αυτοί οι κανόνες και γιατί είναι σημαντικοί, αλλά σε πολλές άλλες πτυχές της ζωής να επιτρέπουμε στο παιδί να λειτουργεί ελεύθερα και αυτόνομα και να παίρνει τις δικές του αποφάσεις. Τα παιδιά αποδέχονται και κατανοών τα όρια μόνο όταν αυτά είναι σαφή, σταθερά και προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους. Άρα οι γονείς χρειάζεται να είναι σοβαροί, να εκφράζονται με σιγουριά, ηρεμία, να κοιτούν το παιδί στα μάτια, να μιλούν απλά και κατανοητά και να αφιερώνουν χρόνο στην οριοθέτηση. Από τη νηπιακή ακόμη ηλικία, όπου ξεκινά η νοητική και γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού, είναι καλό να ξεκινήσει η οριοθέτηση. Τα όρια πρέπει φυσικά να συμβαδίζουν με το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού και να προσαρμόζονται στην ιδιαίτερη προσωπικότητά του. Δεν κρίνουμε ποτέ το ίδιο το παιδί ούτε και τα συναισθήματά του, τα οποία αναγνωρίζουμε, σεβόμαστε και αποδεχόμαστε, απλώς του εξηγούμε ότι δεν αποδεχόμαστε όλες τις συμπεριφορές π.χ. «Μπορείς να νιώθεις θυμωμένος ή στενοχωρημένος αλλά όχι να χτυπάς άλλα παιδάκια». Καλό είναι επίσης να εστιαζόμαστε πάντοτε στο τώρα και στη συγκεκριμένη κατάσταση, χωρίς να αναφερόμαστε στο παρελθόν (αυτά έκανες από μωρό..) ή να καταφεύγουμε σε προφητείες του μέλλοντος (ποτέ δε θα αλλάξεις συμπεριφορά..) οι οποίες μειώνουν και πληγώνουν το παιδί. Όσον αφορά τις τιμωρίες, αυτές έχουν νόημα μόνο όταν είναι άμεσες και σχετικές με ότι έγινε. Αντίθετα, οι άσκοπες απειλές που απλώς εκφοβίζουν το παιδί μπορεί να οδηγήσουν σε άγχος και φοβίες.

 

Αποφύγετε τη σκληρή πειθαρχία
 Η οριοθέτηση δεν απαιτεί βία. Αποφύγετε την λοιπόν σε οποιεσδήποτε συνθήκες. Όταν χτυπάμε τα παιδιά μας, αυτό το βίωμα δημιουργεί μεγαλύτερες πιθανότητες για τσακωμούς με άλλα παιδιά. Το βίωμα αυτό μπορεί να οδηγήσει τα ίδια παιδιά που δέχτηκαν βία να γίνουν εκφοβιστές. Υπάρχουν πολλοί άλλοι καλύτεροι τρόποι για να πειθαρχήσουμε ένα παιδί που είναι αποτελεσματικότεροι και δεν απαιτούν τη χρήση βίας, όπως το να δώσουμε χρόνο σε μια κατάσταση να ξεθυμάνει. Πάντοτε είναι καλό να θέτουμε τα όρια εξαρχής και να μην περιμένουμε η κατάσταση να βγει εκτός ελέγχου π.χ. εάν το παιδί συχνά αντιδρά εκσφενδονίζοντας παιχνίδια, καλό είναι να του μιλήσουμε όταν θα είναι ήρεμο έτσι ώστε να μπορέσει να ακούσει αυτά που θα πούμε. Εάν η κατάσταση έχει ξεφύγει, αντί να έρθουμε εκείνη τη στιγμή σε μια μη βοηθητική αντιπαράθεση, καλό είναι να αναζητήσουμε τρόπους εκτόνωσης της έντασης π.χ. να απομακρύνουμε το παιδί από το πεδίο έντασης ή να εμπλακούμε σε μια άλλη δραστηριότητα, και να δούμε την κατάσταση με χιούμορ. Όπως με κάθε δυσκολία η οποία είναι έντονη, επαναλαμβανόμενη και αδυνατούμε να την ελέγξουμε, καλό είναι να ζητάμε τη βοήθεια κάποιου ειδικού.

 

Συμπεριφερθείτε με σεβασμό

Μην απαιτείτε το σεβασμό ενώ μειώνετε το παιδί σας. Ο καλύτερος τρόπος για να σας σέβεται το παιδί σας είναι να του συμπεριφέρεστε εσείς οι ίδιοι με σεβασμό. Μιλήστε του με ευγένεια, σεβαστείτε τη γνώμη του, συμπεριφερθείτε του με καλοσύνη, προσπαθήστε να το ευχαριστήσετε όταν αυτό είναι εφικτό.  Ένα παιδί μαθαίνει από τη συμπεριφορά των γονιών του και είναι πιο πιθανό να συμπεριφερθεί στους άλλους όπως του συμπεριφέρθηκαν. Η σχέση λοιπόν με το παιδί σας είναι ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω στον οποίο θα βασιστούν οι μετέπειτα σχέσεις του.

 

Δημιουργείστε «φιλική» σχέση

Ο γονιός δεν είναι φίλος με τη κλασική έννοια, σίγουρα δεν είναι ο μοναδικός του ρόλος. Εντούτοις η σχέση γονιού-παιδιού καλό είναι να χαρακτηρίζεται από πολλά στοιχεία μιας φιλίας. Αντί να προβάλλετε τον εαυτό σας ως έχοντας το αλάθητο επιβάλλοντας στο παιδί τι πρέπει να κάνει, επενδύστε στο χτίσιμο μιας δυνατής φιλίας. Λειτουργώντας μέσα από ένα τέτοιο δέσιμο, το παιδί σας θα αισθάνεται άνετα να συζητά μαζί σας και η δίοδος επικοινωνίας θα είναι πάντα ανοιχτή, επιτρέποντάς σας να το οριοθετείτε, να το καθοδηγείτε και να το προστατεύετε με τη συγκατάθεσή του και χωρίς προστριβές.

     Να θυμάστε ότι όσο πιο χαρούμενοι, ήρεμοι, ενθουσιώδεις για τη ζωή, επικοινωνιακοί και ερευνητικοί είστε τόσο πιο ελκυστικοί θα είστε για το παιδί σας. Έτσι, το ίδιο θα αναζητά την επαφή μαζί σας.

 

Ενισχύστε την αυτονομία

Και όμως, τα όρια και η αυτονομία πάνε μαζί σε ένα υγιές μεγάλωμα.

" O καθορισμός ορίων βοηθά το παιδί σας να αναπτύξει μια αίσθηση αυτο-ελέγχου. Η ενθάρρυνση της ανεξαρτησίας βοηθά να αναπτύξει μια αίσθηση αυτο - κατεύθυνσης. Για να είναι επιτυχής στη ζωή, θα χρειαστεί και τα δύο. "

Είναι απόλυτα φυσικό τα παιδιά να ζητούν αυτονομία. Συχνά οι γονείς λανθασμένα θεωρούν ότι η ανεξαρτησία που ζητά το παιδί τους είναι συνώνυμη με επαναστατικότητα ή ανυπακοή. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι είναι στην ανθρώπινη φύση μας να αποζητάμε να έχουμε τον έλεγχο και να μη θέλουμε να αισθανόμαστε ότι μας ελέγχει κάποιος άλλος. Αναμφίβολα η διαρκής επαναστατικότητα δεν είναι σημάδι υγιούς ανάπτυξης, ωστόσο, η υπερβολική παθητικότητα σε ηλικίες όπου τα παιδιά συνήθως εκφράζουν τις απόψεις τους, μπορεί να δείχνει ανωριμότητα.

     Η αυτονομία είναι απαραίτητη ; ένα παιδί που έχει μάθει στο σπίτι μόνο να υπακούει, θα δυσκολευτεί να υπερασπίζεται την άποψή του σε οποιονδήποτε, ακόμη και άλλα παιδιά. Είναι λοιπόν σημαντικό να δίνετε «χώρο» στο παιδί σας, έτσι ώστε να μπορέσει να χτίσει αυτοπεποίθηση. Μην προσπαθείτε πάντα να το «σώσετε» από αρνητικά συναισθήματα, η να διαχειριστείτε κάθε πτυχή της ζωής του.  Προστατέψτε εκεί που πρέπει, αλλά επιτρέψτε όπου μπορείτε. Κάντε στον εαυτό σας τις εξής ερωτήσεις: Αυτό που θέλει να κάνει το παιδί μου είναι επικίνδυνο; Είναι ανθυγιεινό; Παράνομο ή ανήθικο; Είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσει σε προβλήματα; Αν κάτι πάει στραβά, είναι οι συνέπειες ανεπανόρθωτες ή δύσκολο να αναιρεθούν; Σε περιπτώσεις που δεν διακινδυνεύεται η υγεία, η ευεξία ή το μέλλον του παιδιού, και η απόφαση δεν είναι ξεκάθαρη, προσπαθήστε να ενισχύσετε την αυτονομία του παιδιού. Βοηθήστε το να σκεφτεί διεξοδικά δύσκολες αποφάσεις, στηρίξτε το μονοπάτι που διάλεξε να ακολουθήσει, και κάποιες φορές αφήστε το να μάθει μέσα από «κακές» αποφάσεις.

 

Αφιερώστε ποιοτικό χρόνο

Παίξτε με τα παιδιά σας. Διασκεδάστε. Αφήστε τα ίδια να επιλέξουν τη δραστηριότητα και αφεθείτε στη ροή του παιχνιδιού. Μέσα από το παιχνίδι όλοι μπορούν να χαλαρώσουν και να συνδεθούν με ένα διαφορετικό τρόπο. Μπορείτε επίσης να διαβάζετε στα παιδιά σας, αρχίζοντας από τη βρεφική ηλικία. Τα παιδιά λατρεύουν τον ήχο της φωνής των γονιών τους και τις ιστορίες. Έχουν την ικανότητα να συναισθάνονται τον περίγυρό τους, και η οποιαδήποτε επαφή μαζί τους ποτέ δεν τα αφήνει ανεπηρέαστα. Δείξτε τους λοιπόν την αγάπη και το ενδιαφέρον σας μέσα από την παρουσία σας και την επικοινωνία σας μαζί τους. Δείτε μια ταινία, πηγαίνετε μια βόλτα στο πάρκο, μαγειρέψτε μαζί κάτι στο σπίτι, φάτε μαζί τουλάχιστον μια φορά τη μέρα ως οικογένεια, μιλήστε ή απλώς καθίστε μαζί. Εάν έχετε πολύ λίγο χρόνο, γράψτε ένα όμορφο σημείωμα  και αφήστε το στη τσάντα ή στο μαξιλάρι τους. Να θυμάστε, σημασία δεν έχει η ποσότητα της επαφής, αλλά η ποιότητα. Πολύ απλά, εμπλακείτε στον κόσμο τους. Ο ποιοτικός χρόνος που περνάτε με τα παιδιά σας τους προσφέρει ευκαιρίες για να μάθουν και για να ακουστούν. Κυρίως, προσφέρει σε εσάς και στα παιδιά σας ευκαιρίες για να συνδεθείτε, και αυτές οι συνδέσεις κάνουν τα παιδιά σας να αισθάνονται ότι τα αγαπάτε. Κάποτε όταν κοιτάξετε πίσω, θα είστε ευγνώμων για τις αναμνήσεις που δημιουργήσατε.

 

Μάθετε τους καλύτερους τρόπους να επαινείτε το παιδί σας

Είναι πολύ θετικό για τον οποιονδήποτε άνθρωπο να αναπτύξει μια υγιή αίσθηση ευταξίας και αυτοπεποίθησης από πολύ νωρίς στη ζωή του. Εμφυτέψτε του την αντίληψη ότι αξίζει απλά και μόνο για αυτό που είναι και είναι ξεχωριστό με το δικό του μοναδικό τρόπο. Έτσι θα μάθει να αποδέχεται τον εαυτό του καθώς και να έλκει και να δέχεται με ευκολία το σεβασμό και την αγάπη των άλλων στη μετέπειτα ζωή του. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να μάθει να κάνει αυτοκριτική και να αντιλαμβάνεται τα λάθη στη συμπεριφορά του. Όταν έχει μια μη επιθυμητή συμπεριφορά, μπορείτε να την επισημαίνετε εξηγώντας τους λόγους που δεν ήταν καλή. Ταυτόχρονα δεν πρέπει να ξεχνάτε να επιβραβεύετε τις θετικές συμπεριφορές, όσο ασήμαντες και αν φαίνονται ή όσο τυπικές και αν είναι για το συγκεκριμένο παιδί. Όταν αντιλαμβάνεστε ότι το παιδί σας κάνει κάτι όμορφο ή βοηθητικό, πείτε του πως νοιώθετε. Αυτός είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να ενισχύσετε τη συμπεριφορά αυτή και να κάνετε το παιδί σας να αισθανθεί την ικανοποίηση που του αξίζει. Γίνετε συγκεκριμένοι; για παράδειγμα, αντί να πείτε απλώς «μπράβο!» στο παιδί, θα μπορούσατε να πείτε «Το ότι περίμενες να τελειώσω τη δουλειά που έκανα πριν να μου ζητήσεις να παίξουμε ήταν δύσκολο, και μου άρεσε πολύ που έδειξες υπομονή». Ταυτόχρονα, οι έπαινοι δεν πρέπει να είναι συνεχείς, αλλά να δίνονται κατά διαστήματα. Έτσι το παιδί θα αναπτύξει επιμονή και η προσπάθειά του για κάτι δε θα εξαρτάται αποκλειστικά από τους επαίνους που λαμβάνει.

Καλό είναι να επαινείτε ένα παιδί για πράγματα τα οποία μπορεί εύκολα να ελέγξει, για την προσπάθεια δηλαδή που βάζει σε κάτι αντί, για παράδειγμα, την έμφυτη νοημοσύνη του. Αυτό του καλλιεργεί την αίσθηση προσωπικού ελέγχου όσον αφορά την επιτυχία του σε οποιονδήποτε τομέα, του διδάσκει την επιμονή και τι γνώση ότι μπορεί να βελτιωθεί εάν το ίδιο το θελήσει.

 

Μην αμελείτε να διδάξετε στο παιδί σας κοινωνικές δεξιότητες

Η τέχνη της συνομιλίας είναι μια σημαντική κοινωνική δεξιότητα, αλλά πολύ συχνά οι γονείς αμελούν να το διδάξουν στα παιδιά τους. Αυτό μπορεί να γίνει πολύ απλά, κάνοντας κάθε μέρα το παιδί σας δυο τρεις ερωτήσεις που έχουν να κάνουν με το ίδιο π.χ. «πώς πέρασες τη μέρα σου σήμερα;» ; «Τι κάνατε στο πάρτι;» ; «Τι θες να κάνουμε το Σαββατοκύριακο;». Αν κάνετε την αρχή με αυτό τον τρόπο, ακόμη και αν το παιδί σας είναι πολύ ντροπαλό, θα μάθει μέσα από αυτή την εμπειρία και θα εξοικειωθεί σιγά σιγά με την επικοινωνία. Μπορείτε να πείτε στο παιδί σας να προσέχει πάντα τι χρώμα έχουν τα μάτια των άλλων. Με αυτό το τρικ θα το βοηθήσετε να έχει πάντα οπτική επαφή και να εκπέμπει περισσότερη σιγουριά και αυτοπεποίθηση, αποτρέποντας το από το να γίνει θύμα εκφοβισμού. Πολύ θετικό θα είναι επίσης να προσπαθήσετε να καλλιεργήσετε στο παιδί σας συναισθηματική νοημοσύνη. Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι η ικανότητα των ατόμων να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα τους καθώς και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων, να διακρίνουν με ορθότητα τα διαφορετικά συναισθήματα και να χρησιμοποιούν συναισθηματικές πληροφορίες για να καθοδηγούν τη σκέψη και τη συμπεριφορά τους. Η υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη (που είναι συνώνυμη με την αυτογνωσία) βοηθά τα άτομα να επικοινωνούν καλύτερα, μειώνει το άγχος και το στρες τους , τους βοηθά να εκτονώνουν τις συγκρούσεις , να βελτιώνουν τις σχέσεις τους, να συμπάσχουν με τους άλλους , και να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα τις προκλήσεις της ζωής. Μπορείτε να διδάξετε αυτή την ικανότητα στο παιδί σας αρχικά αναγνωρίζοντας τα συναισθήματά του, ειδικά όταν αυτά είναι έντονα. Όταν έχει περάσει η κρίση, ρωτήστε το παιδί σας «πώς ένιωσες;» και «τι πιστεύεις ότι θα βοηθούσε;» και μετά ακούστε αυτά που έχει να πει. Με αυτό τον τρόπο το παιδί θα εσωτερικεύσει αυτή τη διαδικασία και θα μάθει πώς να αντιλαμβάνεται τα συναισθήματά του, να στοχάζεται πάνω σε αυτά και να βρίσκει τρόπους αντιμετώπισης των δυσκολιών.

 

Μάθετε στο παιδί σας την ευγνωμοσύνη

Η ευγνωμοσύνη είναι ένας από τους ταχύτερους τρόπους για να αρχίσει κανείς να βιώνει την απόλυτη υγεία στο σώμα και το μυαλό. Βιώνουμε την ευγνωμοσύνη όταν αισθανόμαστε καλά για τα όμορφα πράγματα που έρχονται στο δρόμο μας, και όταν εκτιμάμε τα θετικά που συμβαίνουν γύρω μας χωρίς να τα θεωρούμε δεδομένα. Είναι ένα συναίσθημα που πηγάζει από μέσα μας και στην πραγματικότητα αποτελεί επιλογή και στάση ζωής. Μπορούμε να την εξασκήσουμε και να μάθουμε να τη ζούμε καθημερινά. Έτσι, η μαγική δύναμή της θα αυξάνει τη φυσική ροή της υγείας και της ευημερίας μας. Ένας καλός τρόπος για να βοηθήσετε το παιδί σας να καλλιεργήσει μέσα του το αίσθημα της ευγνωμοσύνης είναι η δημιουργία μιας «λίστας ευγνωμοσύνης». Είτε γραπτώς, είτε νοητά, βοηθήστε το παιδί σας να σκεφτεί πράγματα, ανθρώπους και καταστάσεις τα οποία του δίνουν χαρά και ικανοποίηση. Έτσι, μπορεί να αρχίσει να εκτιμά τον περίγυρό του και να συνδέεται με τους ανθρώπους, τα πράγματα και τις καταστάσεις που το περιβάλλουν μέσα από το πρίσμα της θετικότητας και της αγάπης.

 

Διδάξτε την υπευθυνότητα, την προσφορά και τις ηθικές αξίες

Όταν συμπεριφέρεται κανείς με καλοσύνη, και χαρακτηρίζεται από γενναιοδωρία, ειλικρίνεια και σεβασμό, οι άλλοι γύρω του αισθάνονται όμορφα. Κυρίως, ο ίδιος αισθάνεται όμορφα. Γι’αυτό και είναι σημαντικό να έχει κανείς αξίες και να λειτουργεί μέσα από αυτές. Από πολύ νωρίς, μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να στοχάζεται πάνω σε συμπεριφορές (π.χ. χαρακτήρων παραμυθιών) και να αντιλαμβάνεται τις επιπτώσεις τους , για παράδειγμα, «Αυτό που έκανε η αρκούδα κλέβοντας όλο το μέλι δεν ήταν σωστό γιατί όλα τα αρκουδάκια που το βρήκαν είχαν δικαίωμα να πάρουν από λίγο».

     Μαθαίνοντας από νωρίς την υπευθυνότητα βοηθά το παιδί να μάθει δεξιότητες ζωτικής σημασίας όπως το να αναλαμβάνει την ευθύνη εκεί που πρέπει, να αποκτήσει αυτονομία, να εξασκηθεί στη λήψη αποφάσεων και τη συνεργασία με άλλους. Πάνω απ’όλα η ευθύνη χτίζει αυτοδυναμία και προσφέρει ελευθερία. Μπορείτε σιγά σιγά να βοηθήσετε το παιδί σας παρέχοντάς του κατάλληλες για την ηλικία του ευθύνες π.χ. να ντυθεί μόνο του, να οργανώσει το διάβασμά του, να ξυπνά στην ώρα του, να βοηθά με κάποιες οικογενειακές δραστηριότητες κ.α.  και σαφείς οδηγίες για το πώς να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του.

     Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς για να μάθουμε στο παιδί μας πόσο σημαντικό είναι να βοηθάει και να στηρίζει αυτούς που το έχουν ανάγκη. Η προφορά βοήθειας μας κάνει να νοιώθουμε καλύτερα, ενισχύει την ικανότητα του να μοιραζόμαστε κοινούς στόχους και εμπειρίες, βοηθά στην κοινωνικοποίηση μας και στην ανάπτυξη σημαντικών δεξιοτήτων για τη μετέπειτα προσωπική και επαγγελματική ζωή μας. Επίσης, σύμφωνα με έρευνες όταν προσφέρουμε ενισχύεται σημαντικά η αυτοεκτίμηση μας και βελτιώνεται η υγεία μας. Μιλήστε λοιπόν στα παιδιά σας για τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο, τη σπουδαιότητα της αλληλοβοήθειας και καθιερώστε κάποιες συνήθειες που θα διδάξουν τα παιδιά να προσφέρουν βοήθεια και στήριξη π.χ. προσφορά παλιών παιχνιδιών και ρούχων, επίσκεψη σε ηλικιωμένους συγγενείς, συμμετοχή σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις. Εκφράστε την περηφάνια σας προς τα παιδιά σας για τα όσα κάνουν ως προσφορά στους άλλους.

 

Ενισχύστε τη δύναμη του μυαλού και τη φυσική δραστηριότητα

Έχουμε μέσα μας τεράστια αποθέματα δύναμης και όσο πιο νωρίς το εμπεδώσουμε τόσο πιο ομαλά θα κυλήσει η ζωή μας παρά τα εμπόδια που θα βρεθούν στο δρόμο μας. Δύσκολα μπορεί κανείς να διδάξει τη προσωπική δύναμη εάν δεν την βιώνει ο ίδιος, όμως μπορεί παράλληλα να την καλλιεργεί στον εαυτό του και στο παιδί του. Μάθετε στο παιδί σας να κυνηγά τα όνειρά του και να πιστεύει στη δύναμή του, να μη φοβάται να διεκδικεί και να προσπαθεί για αυτά που ζητά η ψυχή του. Παράλληλα, να μη θεωρεί τίποτα δεδομένο και να αποδέχεται τη ματαίωση και τις «αποτυχίες», γιατί αυτές θα αποτελέσουν σημαντικά μαθήματα ζωής και θα τον κατευθύνουν σε άλλα, καλύτερα μονοπάτια. Φράσεις όπως «μπορείς», «έχεις την ικανότητα να αλλάξεις αυτά που δεν σου αρέσουν σε εσένα και στη ζωή σου», «δούλεψε για αυτά που έχουν σημασία για σένα» και «πώς μπορείς να σκεφτείς γι’αυτό θετικά, τι σου δίδαξε;» θα βοηθήσουν το παιδί σας να χτίσει ψυχική ανθεκτικότητα.

     Τα παιδιά έχουν ενέργεια και διάθεση για ζωή καθώς και τεράστια περιέργεια στα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Όσο μπορείτε, αφήστε τα να εκτονωθούν, να βιώσουν πράγματα, και να ακονίσουν το μυαλό τους. Μην τα αφήνετε να μουδιάζουν μπροστά στην τηλεόραση με τις ώρες απλά επειδή είναι βολικό. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η ανάπτυξη του εγκεφάλου και πολλών δεξιοτήτων εξαρτάται από το επίπεδο δραστηριότητάς τους και από τα ερεθίσματα που θα έχουν στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, άρα κάντε τα πλούσια!

 

Πάντοτε λέτε «Σ’αγαπώ»

     Μη φοβάστε να εκδηλώνετε την αγάπη σας. Κάποιοι φοβούνται ότι η πολλή αγάπη θα «κακομάθει» το παιδί. Ένα παιδί όμως χρειάζεται να μεγαλώσει με πολλή αγάπη και αυτό ποτέ δεν είναι καταστρεπτικό αν παράλληλα υπάρχουν όρια. Κάθε παιδί είναι ένα θαύμα και ένας θησαυρός, και έτσι πρέπει να αισθάνεται, αναπτύσσοντας παράλληλα την ικανότητα αυτοκριτικής και ανάληψης της ευθύνης και αναγνωρίζοντας ότι δεν είναι το κέντρο του κόσμου, ότι ζει δηλαδή σε ένα σύνολο όπου όλοι αξίζουν και χρίζουν σεβασμού. Άλλες φορές οι γονείς φοβούνται να δείξουν την αγάπη τους γιατί θεωρούν ότι έτσι «πνίγουν» το παιδί τους – η αγάπη από μόνη της όμως ποτέ δεν πνίγει το παιδί, αυτό το κάνει το βάρος των προσδοκιών και η προσπάθεια να ελέγξουμε το παιδί μας πολύ περισσότερο από όσο χρειάζεται πραγματικά, πιέζοντάς το να ακολουθήσει τα δικά μας «πρέπει» και «θέλω». Ας θυμόμαστε ότι αν και δικά μας, τα παιδιά δεν είναι κτήμα μας. Είναι μαζί μας για κάποιο χρονικό διάστημα, γι’αυτό ας κάνουμε απλώς ότι καλύτερο μπορούμε για να τα βοηθήσουμε στην εξελικτική πορεία τους.

 

Μην αγχώνεστε για μικροπράγματα

Μερικά πράγματα έχουν πολύ λιγότερη σημασία από άλλα. Μην αγχώνεστε για το καθετί που δε μπορείτε να ελέγξετε ή που θεωρείτε ότι δεν είναι όπως «θα έπρεπε». Για παράδειγμα, αν το παιδί δεν θέλει να φάει κάτι, μην το πιέσετε. Ένα υγιές παιδί γνωρίζει ενστικτωδώς πόσο χρειάζεται να φάει. Αν αρνείται να φάει όλο το φαγητό που υπάρχει στο πιάτο του, αφήστε το. Δεν θα λιμοκτονήσει.

 

Αφήστε τα παιδιά σας να είναι αυτά που είναι

Αφήστε το παιδί σας να γίνει οτιδήποτε χρειάζεται να γίνει. Μη προσπαθήσετε να το διαμορφώσετε σύμφωνα με τις δικές σας αντιλήψεις για τη ζωή. Δε χρειάζεται το παιδί σας να ζήσει όπως ζήσατε εσείς. Ούτε και πρέπει οπωσδήποτε να αποφύγει καταστάσεις που εσείς βιώσατε ως αρνητικές ή να κατακτήσει δικά σας ανεκπλήρωτα όνειρα και επιθυμίες. Απλώς χρειάζεται να του επιτρέψετε να ακολουθήσει τη δική του πορεία. Μην είστε σίγουροι ότι λόγω της εμπειρίας σας από τη ζωή, γνωρίζετε πάντοτε τι είναι καλύτερο. Έχουμε και εμείς πολλά να μάθουμε και να θυμηθούμε για την ανθρώπινη φύση μας παρακολουθώντας τα παιδιά. Εκείνα ξέρουν να παίζουν, να γελούν και να βιώνουν τη χαρά μέσα από τα πιο απλά πράγματα. 

 

Γίνετε καλό πρότυπο

Τα παιδιά μαθαίνουν παρακολουθώντας τους γονείς τους. Στα παιδιά κυρίως εγγράφονται αυτά που κάνουμε παρά αυτά που λέμε, και αυτά τα μοντέλα συμπεριφοράς είναι που θα τους συνοδεύσουν στη μετέπειτα ζωή τους. Έτσι, το να αποτελείτε εσείς οι ίδιοι παράδειγμα σεβασμού και καλής συμπεριφοράς, κατάλληλης για την περίσταση είναι πιο αποτελεσματικό από το να λέτε στα παιδιά σας τι πρέπει να κάνουν.

     Εάν κάνετε λάθη, μη ντραπείτε να απολογηθείτε. Αυτός είναι και ο καλύτερος τρόπος να δείξετε στο παιδί σας πότε και με ποιο τρόπο θα πρέπει να απολογείται. Εάν θέλετε το παιδί σας να μάθει να λέει την αλήθεια, κάντε το ίδιο. Εάν ο σεβασμός προς το περιβάλλον είναι μια αξία που θέλετε να περάσει στο παιδί σας, συμπεριφερθείτε αναλόγως; εξοικονομήστε ενέργεια, ανακυκλώστε, και περιορίστε τα σκουπίδια σας. Η σχέση μεταξύ των δύο γονιών είναι και αυτή που θα αποτελέσει το μοναδικό αρχικό παράδειγμα μιας στενής διαπροσωπικής σχέσης για το παιδί σας. Εκδηλώνοντας το σεβασμό και την αγάπη που μοιράζεστε με τον/την σύντροφό σας μπορείτε να μάθετε στο παιδί σας τι συναίσθημα βγάζει, πώς μοιάζει και πώς ακούγεται μια υγιής και όμορφη διαπροσωπική σχέση. Αυτό είναι ένα πολύτιμο δώρο, καθώς η εμπειρία της σχέσης αυτής θα εγγραφεί επάνω στο παιδί σας επηρεάζοντας θετικά τις μετέπειτα σχέσεις του.

 

Συγχωρέστε τον εαυτό σας που δεν είστε «τέλειος» γονιός

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει η «τέλεια» ανατροφή, και πιστεύοντας κάτι τέτοιο θα επιφέρει μόνο άγχος και απογοήτευση. Δε μπορούμε και δε χρειάζεται να  προσπαθήσουμε να ελέγξουμε τα πάντα και να δημιουργήσουμε το τέλειο περιβάλλον. Είναι προτιμότερο να αποδεχθούμε τον εαυτό μας και τις συνθήκες που υπάρχουν γύρω μας με τα καλά τους και τις αδυναμίες τους, και να κάνουμε ότι καλύτερο μπορούμε κάθε στιγμή. Σίγουρα θα κάνουμε κάποια στιγμή λάθη, ή θα συμβούν γεγονότα που θα επιβαρύνουν το παιδί, η δική μας γενικότερη στάση όμως είναι αυτό που τελικά θα καθορίσει το πόσο «καλά» θα μεγαλώσει και θα αισθάνεται το παιδί μας. Η ίδια η εμπειρία μας διδάσκει, και η διαδικασία αυτή θα είναι πιο ομαλή αν έχουμε την καλή διάθεση να βρίσκουμε λύσεις σε ότι δε δουλεύει και να προσπαθούμε για το καλύτερο. Συγχωρέστε λοιπόν τον εαυτό σας και φερθείτε του με αγάπη. Φροντίστε για τις προσωπικές ανάγκες σας, αφιερώστε χρόνο στη ξεκούρασή σας χωρίς ενοχές και ζητήστε βοήθεια όταν τη χρειάζεστε.  

Μείνετε ενημερωμένοι για την υγεία του παιδιού σας

Εισάγετε την ημερομηνία γέννησης του παιδιού σας

Μείνετε ενημερωμένοι για
το παιδί σας

Η ιστοσελίδα Paidiatros.com θέλει να σας προσφέρει την καλύτερη δυνατή εμπειρία κατά τη χρήση αυτού του ιστότοπου. Προς τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιεί cookies και άλλες τεχνολογίες για να κατανοήσει τα ενδιαφέροντά σας, να προσαρμόσει τον ιστότοπό της στις ανάγκες σας και να διαχειριστεί τις διαφημίσεις της. Πατώντας «Αποδοχή» δίνετε τη συγκατάθεσή σας για τη χρήση αυτή σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο εγχώριο δίκαιο και την Πολιτική μας για τα Cookies. Για να δείτε ολόκληρη τη λίστα των cookies και να μας πείτε αν μπορούν ή όχι να χρησιμοποιηθούν στη συσκευή σας, χρησιμοποιήστε το Εργαλείο Συγκατάθεσης για τα Cookies. Πολιτική Cookies της ιστοσελίδας μας