Ο πυρετός είναι ένα συχνό σύμπτωμα στα παιδιά και έντρομοι και πανικοβλημένοι οι γονείς σπεύδουν στον παιδίατρο τους ή στο τμήμα επειγόντων περιστατικών, για να «θεραπεύσουν τον πυρετό». Ο πυρετός είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο και αποτελεί απλά ένα σινιάλο ότι το παιδί είναι άρρωστο. Αποτελεί ένα σύμπτωμα. Δεν είναι νόσος. Παράλληλα, είναι ασπίδα προστασίας ενάντια στη λοίμωξη και ένας έμφυτος αμυντικός μηχανισμός. Σημασία έχει η ανεύρεση της αιτίας του πυρετού και όχι η διατήρηση φυσιολογικής της θερμοκρασίας του παιδιού. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων ο πυρετός στα παιδιά οφείλεται σε αυτοπεριοριζόμενες ιογενείς λοιμώξεις και καμία θεραπεία δεν απαιτείται.
Παρά το γεγονός αυτό ο πυρετός προκαλεί πανικό, άγχος, φόβο και έντονη ανησυχία στους γονείς. Η αντίδραση αυτή περιγράφεται ως πυρετοφοβία. O όρος υιοθετήθηκε για πρώτη φορά από τον παιδίατρο Barton Schmitt το 1980, ο οποίος διαπίστωσε σε μελέτη που εκπόνησε ότι οι γονείς είχαν πολλές παρανοήσεις σχετικά με τον πυρετό. Αυτές οι μη ρεαλιστικές ανησυχίες των γονιών για τον πυρετό ονομάστηκαν πυρετοφοβία. Οι γονείς φοβούνται ότι ο πυρετός θα προκαλέσει σπασμούς, βλάβη στον εγκέφαλο, τύφλωση ακόμη και θάνατο στο παιδί τους. Η πυρετοφοβία εκφράζει το σύνολο των παρανοήσεων και των υπερβολικών φόβων που πιστεύουν ενδόμυχα οι γονείς σχετικά με τις επιπτώσεις του πυρετού στα παιδιά τους. Απόρροια αυτής της ανησυχίας και του αδικαιολόγητου φόβου για τον πυρετό είναι η διακαής προσπάθεια των γονιών να ρίξουν τον πυρετό με αντιπυρετικά φάρμακα.
Ποιες καταστάσεις πυροδοτούν την πυρετοφοβία;
Τι είναι ο πυρετός; Γιατί τα παιδιά κάνουν πυρετό;
Πυρετός είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος πάνω από το φυσιολογικό. Η φυσιολογική θερμοκρασία ενός παιδιού παρουσιάζει διακυμάνσεις αναλόγως της ηλικίας, του τρόπου θερμομέτρησης, της ώρας που θερμομετριέται ένα παιδί. Σε ένα υγιές παιδί κυμαίνεται από 36,5 – 37,8° C . Σε γενικές γραμμές ένα παιδί έχει πυρετό εάν:
Ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει ένα εσωτερικό θερμοστάτη που βρίσκεται στον υποθάλαμο.
Σε περίπτωση που εμφανίζει ένα παιδί πυρετό ο θερμοστάτης αυτός επανατοποθετείται προκειμένου να ανεβάσει τη θερμοκρασία του σώματος, για να ανταποκριθεί ο οργανισμός σε ένα βλαπτικό παράγοντα, συνήθως μια λοίμωξη.
Είναι επικίνδυνος ο πυρετός; Είναι δικαιολογημένη η πυρετοφοβία;
Η απάντηση είναι όχι. Ο πυρετός ως σύμπτωμα δεν είναι επικίνδυνος, αλλά η αιτία που τον προκαλεί μπορεί να είναι σοβαρή. Βέβαια, στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο πυρετός προκαλείται από ιογενείς λοιμώξεις που κάνουν τον κύκλο τους και περνούν από μόνες τους. Μάλιστα, η αύξηση της θερμοκρασίας του οργανισμού δρα ως σύμμαχος στην αντιμετώπιση της αιτίας. Ο υποθάλαμος, το θερμορυθμιστικό κέντρο του οργανισμού που βρίσκεται στον εγκέφαλο δεν επιτρέπει τη θερμοκρασία να ανέβει ανεξέλεγκτα. Ο πυρετός δεν προκαλεί βλάβη στον εγκέφαλο και δεν προκαλεί σπασμούς.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι η υπερθερμία είναι μία άλλη οντότητα.
Στην υπερθερμία η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει ανεξέλεγκτα λόγω της υπερβολικής παραγωγής θερμότητας ή λόγω βλάβης του θερμορυθμιστικού κέντρου στον υποθάλαμο. Σε αυτές τις περιπτώσεις η θερμοκρασία ανεβαίνει πάνω από 41,7° C.
Ο πυρετός έχει ευεργετική επίδραση στον οργανισμό;
Ο πυρετός έχει ευεργετική επίδραση στον οργανισμό γεγονός που καταδεικνύεται σε μελέτες που έχουν γίνει σε ζώα και ανθρώπους. Η νοσηρότητα και θνησιμότητα δεν έχει σχέση με τον πυρετό αλλά με το νόσημα που προκαλεί τον πυρετό. Επομένως στόχος είναι η αντιμετώπιση της αιτίας του πυρετού και όχι η επάνοδος της θερμοκρασίας σε φυσιολογικά επίπεδα.
Μια ματιά στην ιστορία και σε λόγια και πειράματα αξιόλογων, ισχυρών προσωπικοτήτων της ιατρικής αποκαλύπτουν τον ευεργετικό ρόλο του πυρετού. Ο Ρούφους της Εφέσου, χειρουργός που έζησε τον 2 αιώνα μ.Χ. δήλωσε ότι ο πυρετός είναι μια καλή θεραπεία σε άτομα που παρουσιάζουν σπασμούς και εάν υπήρχε ένας γιατρός να μπορεί να παράγει τον πυρετό, τότε θα ήταν άχρηστο να αναζητηθεί οποιαδήποτε άλλη θεραπεία κατά της ασθένειας. Ο Thomas Sydenham, ιατρός τον 17ο αιώνα, γνωστός ως ο Άγγλος Ιπποκράτης αναφέρει ότι «Ο πυρετός είναι ένα ισχυρό όπλο που η φύση φέρνει στον κόσμο για να εξολοθρεύσει τους εχθρούς της». Ο Αυστραλός γιατρός Julius Wagner-Jauregg (1857–1940) κέρδισε το Νόμπελ ιατρικής λόγω της θεραπείας της νευροσύφιλης προκαλώντας πυρετό με το πλασμώδιο της ελονοσίας. Το έργο της ζωής του αφιερώθηκε στη θεραπεία των νευρολογικών νόσων προκαλώντας πυρετό, μια διεργασία που ονομάστηκε πυρετοθεραπεία. Ο Liebermeister, Γερμανός γιατρός, μετά από πειράματα σε ανθρώπους με πυρετό διαπίστωσε ότι ο πυρετός είναι απλά επανατοποθέτηση της θερμοκρασίας του σώματος σε υψηλότερο σημείο.
Μια ματιά στη μητέρα φύση καταδεικνύει επίσης τον ευεργετικό ρόλο του πυρετού. Πειράματα και παρατηρήσεις στη φύση καταδεικνύουν ότι αρκετά ασπόνδυλα που δε διαθέτουν ανοσοποιητικό σύστημα χρησιμοποιούν ως όπλο τους ενάντια σε βλαπτικούς παράγοντες τον πυρετό. Παραδείγματα αποτελούν ορισμένα είδη ακρίδας που ανεβάζουν τη θερμοκρασία τους κατά 2-5° C προκειμένου να αναστείλουν την ανάπτυξη διαφόρων ειδών μυκητών. Οι αποικίες μελισσών επάγουν πυρετό για να καταπολεμήσουν συγκεκριμένα απειλητικά παθογόνα όπως μύκητες.
Μελέτες έδειξαν ότι η υψηλότερη θερμοκρασία του σώματος, ο πυρετός :
Μελέτες σε ανθρώπους καταδεικνύουν την ευεργετική επίδραση του πυρετού στην ασθένεια. Αιώνες πριν ο πυρετός αποτελούσε το θεραπευτικό εχέγγυο για την αντιμετώπιση της σύφιλης και της γονόρροιας! Μελέτη στην Ιαπωνία κατέλεξε στο συμπέρασμα ότι στα παιδιά που χορηγείτο αντιπυρετική θεραπεία είχαν χειρότερη πορεία και δυσκολότερη ανάρρωση σε σχέση με τα παιδιά που δεν ελάμβαναν αντιπυρετική θεραπεία. Και δεν είναι μόνο αυτές. Πληθώρα μελετών που είναι αδύνατο να καταγραφούν στο παρόν σύγγραμμα καταδεικνύουν ότι τα παιδιά που δεν ελάμβαναν αντιπυρετική θεραπεία κατά τη διάρκεια μιας λοίμωξης όπως σαλμονέλα, ανεμοβλογιά, ροταϊό είχαν ταχύτερη ανάρρωση. Καναδοί ερευνητές υποστηρίζουν σε άρθρο τους που δημοσιεύτηκε το 2016 πώς η χορήγηση αντιπυρετικών επιταχύνει την εξάπλωση της γρίπης στον πληθυσμό.
Πότε θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας, όταν το παιδί σας έχει πυρετό;
Εξάνθημα
Υπνηλία
Πονοκέφαλο
Σπασμούς
Έντονη ανησυχία
Είναι σε κακή διάθεση παρά τη πτώση του πυρετού
Κάνει εμέτους ή διάρροιες
Παρουσιάζει δυσκολία στην αναπνοή
Είναι σε κακή κατάσταση ακόμη και με τη πτώση του πυρετού
Πρέπει να δίνουμε πάντοτε αντιπυρετική θεραπεία στα παιδιά;
Η απάντηση είναι όχι. Για άλλη μια φορά έρχονται στο προσκήνιο τα λόγια του Ιπποκράτη, του πατέρα της Ιατρικής, που δήλωσε ότι «πολλές φορές το καλύτερο φάρμακο είναι το κανένα φάρμακο». Είναι χρήσιμη η αντιπυρετική θεραπεία στις ακόλουθες καταστάσεις:
Τι πρέπει να κάνετε, όταν το παιδί σας έχει πυρετό;
Μην πανικοβάλλεστε με τον πυρετό. Ο πυρετός είναι σύμμαχος του οργανισμού αρκεί μάθετε να τον αντιμετωπίζετε σωστά χωρίς φόβο και άγχος. Εφόσον είναι γνωστή η αιτία και αντιμετωπίζεται ανάλογα τότε για την αντιμετώπιση του πυρετού να θυμάστε τα ακόλουθα:
Εναλλάξ ή συνδυασμένη χορήγηση αντιπυρετικών για την αντιμετώπιση του πυρετού. Αποτελεί ορθή πρακτική;
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες όλων των διεθνών οργανισμών η πρακτική της συνδυασμένης (χορήγηση μαζί δύο ειδών αντιπυρετικών) ή η εναλλάξ χορήγηση αντιπυρετικών (δύο είδη αντιπυρετικών χορηγούνται σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα) στα παιδιά δε συστήνεται. Αντιπυρετική θεραπεία χορηγείται μόνο απλά για να αισθάνονται καλύτερα και να αποκτήσουν καλύτερη διάθεση. Η πρακτική αυτή μπορεί να οδηγήσει σε υπερδοσολογία χορήγησης φαρμάκων με αποτέλεσμα την εμφάνιση παρενεργειών ενώ παράλληλα ενισχύει την πυρετοφοβία.
Αντιμετωπίζοντας τον πυρετό με αντιπυρετικά φάρμακα θα προλάβουμε τους πυρετικούς σπασμούς; Είναι άραγε ορθή αυτή η πρακτική;
Η πρακτική αυτή δεν είναι ορθή. Η χορήγηση αντιπυρετικών δε διαδραματίζει κανένα ρόλο στην πρόληψη της εμφάνισης ή της υποτροπής των πυρετικών σπασμών σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες. Τα παιδιά που έχουν ιστορικό πυρετικών σπασμών πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως όλα τα παιδιά με πυρετό.
Βασικά συμπεράσματα–μηνύματα για το σπίτι
Η αυξημένη θερμοκρασία του σώματος συμβάλλει θετικά στην αντιμετώπιση των εισβολέων.
Εν κατακλείδι
Αγαπητοί γονείς, μη σας αγχώνει ο πυρετός, αλλά αφιερώστε λίγο χρόνο, για να μάθετε πώς να τον διαχειρίζεστε. Η γνώση και η άντληση ορθών πληροφοριών είναι η χρυσή τομή που θα σας βοηθήσει να εξοστρακίσετε δυσάρεστα αισθήματα, όπως ο φόβος και η ανησυχία που σας περιτριγυρίζουν γύρω από τη σφαίρα του φαινομένου πυρετός. Ο πυρετός είναι μια κατάσταση που σίγουρα θα έχετε να αντιμετωπίσετε μέσα από το ταξίδι για το μεγάλωμα του παιδιού σας.
Στην πραγματικότητα ο πυρετός είναι ένας προστατευτικός προσαρμοστικός μηχανισμός για τον οργανισμό και αναπτύσσεται, για να δημιουργήσει ένα κέλυφος προστασίας για το παιδί και ένα εχθρικό περιβάλλουν για τους εισβολείς. Μάθετε λοιπόν να μην πανικοβάλλεστε στο άκουσμα του πυρετού και εκπαιδευτείτε να τον αντιμετωπίζετε σωστά.