Σεξουαλική συμπεριφορά και ανθρώπινη εξέλιξη

Ανδρέας Πατσαλίδης, Γυναικολόγος

Σεξουαλική συμπεριφορά και ανθρώπινη εξέλιξη

Τι είναι ο άνθρωπος, πότε κι από πού προήλθε;
Γιατί το σεξουαλικό ένστικτο του ανθρώπου είναι τόσο έντονο ;
Γιατί ο άνθρωπος ντρέπεται τόσο πολύ για το σώμα του και θεωρεί ταμπού κάποιες από τις φυσιολογικές του λειτουργίες ;
Τι θεωρείται φυσιολογική ανθρώπινη σεξουαλικότητα ;
Πως ζευγαρώνουν τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου ;
Αυτά τα ερωτήματα, και πολλά άλλα παρόμοια, με βασανίζουν από τότε που ήμουν παιδί, και πάντοτε προσπαθούσα να βρω απαντήσεις στις απορίες μου, απαντήσεις που να άντεχαν στη δύνη της λογικής και της επιστήμης.


Δημιουργία ή Εξέλιξη;
Το ερώτημα «Δημιουργία ή Εξέλιξη» είναι διαχρονικό, η διαμάχη μεταξύ των επιστημόνων συνεχίζεται και κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τη σωστή απάντηση, και ούτε γνωρίζουμε αν θα μάθουμε ποτέ την αλήθεια. Οι αρχαίοι λαοί, παίρνοντας αφορμή την απορία τους και το θαυμασμό τους για τον κόσμο, θέλησαν να δώσουν μια εξήγηση για τη δημιουργία του. Οι περισσότερες θεωρίες που αναπτύχθηκαν στηρίζονταν σε θρησκευτικούς λόγους και αντιλήψεις εκείνης της εποχής. Μόνο σ' ελάχιστες περιπτώσεις η κοσμογονία των αρχαίων λαών στηριζόταν σ’ ορισμένες παρατηρήσεις σοφών της εποχής, που δεν είχαν όμως στη διάθεσή τους τ' απαραίτητα όργανα.


Το έτος 4004 π.Χ, στις εννέα ακριβώς το πρωϊ της 23ης Οκτωβρίου, «εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπο, κατ’ εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν, άρρεν και θήλυ εποίησεν αυτούς», Το έτος, η ημέρα και η ώρα της Δημιουργίας, μονολότι δεν αναφέρονται στη Βίβλο, υπολογίστηκαν από δύο λογίους του 17ου αιώνα, ύστερα από συστηματική χρονολογική μελέτη της Παλαιάς Διαθήκης, και η πλειονότητα των συγχρόνων τους, που ήταν συνηθισμένοι να θεωρούν τη Βίβλο ως την αυθεντική πηγή κάθε αλήθειας, αποδέχτηκαν ευμενώς την πληροφορία. Η ακριβής τοποθέτηση της Δημιουργίας μέσα στο χρόνο, της προσέδωσε μια παρήγορη υπόσταση.


Διακόσια χρόνια αργότερα, με την πρόοδο της τεχνολογίας και την αύξηση της γνώσης, η επιστήμη άρχισε να εντοπίζει τις ανακρίβειες των γραφών και να τις ανασκευάζει. Το 1859 δημοσιεύτηκε το έργο του Δαρβίνου «Η καταγωγή των ειδών μέσω φυσικής επιλογής » και άρχισε να γίνεται αποδεκτή η θεωρία της εξέλιξης. Ο επίσκοπος του Φουόρτσεστερ, στη Αγγλία, ακούοντας για τη θεωρία αυτή και τη καταγωγή του ανθρώπου από τον πίθηκο, αναφώνησε «Ας ελπίσουμε ότι δεν είναι αλήθεια, αν όμως είναι, ας προσευχηθούμε να μη διαδοθεί ».
Η προσευχή του ευτυχώς δεν εισακούστηκε, και σήμερα όλοι γνωρίζουμε για τη θεωρία της εξέλιξης. Η σημερινή γνώση και τεχνολογία της γενετικής και της μοριακής βιολογίας τεκμηριώνουν ακόμη περισσότερο αυτή τη θεωρία. Ο πίθηκος είναι ο πιο κοντινός μας συγγενής στο ζωικό βασίλειο, ξάδελφος ίσως, του δε χιμπατζή το γονίδωμα μοιάζει με το γονίδωμα του ανθρώπου κατά 97–98%.


Έστω ότι η ζωή είναι αποτέλεσμα Δημιουργίας, το σίγουρο πάντως είναι πως δεν ήταν μια αυτοτελής πράξη. Ο άνθρωπος, όπως και τα άλλα είδη στον κόσμο, ήταν αποτέλεσμα της εξέλιξης κάποιων κατώτερων μορφών ζωής.

Η Επιστήμη έχει υπολογίσει την ηλικία του πλανήτη Γή στα 5 δισεκατομμύρια χρόνια. Οι συνθήκες όμως για να υπάρξει ζωή ωρίμασαν 1 δισεκατομμύριο χρόνια αργότερα. Τα πρώτα ίχνη ζωής εμφανίσθηκαν στη θάλασσα, για να ακολουθήσουν αργότερα και στη ξηρά. Τα διάφορα είδη ζωής, του ζωικού και του φυτικού βασιλείου πάλευαν για προσαρμογή, επιβίωση και επικράτηση. Σ’ αυτό τον δύσκολο αγώνα πολλά είδη ζωής ενεφανίσθησαν, και άλλα εμφανίστηκαν σ’ αυτό το συνεχές παιχνίδι της εξέλιξης.

Η φυσική επιλογή είναι η διαδικασία εξέλιξης των ειδών μέσω της οποίας οι οργανισμοί που είναι καλύτερα προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον αφήνουν περισσότερους απογόνους από εκείνους που είναι λιγότερο προσαρμοσμένοι. Η θεωρία της φυσικής επιλογής δεν απέδειξε απλώς την ύπαρξη της εξέλιξης, αλλά υπέδειξε και ένα πειστικό μηχανισμό για το πώς έχει συμβεί η διαδικασία. Πρόκειται για τις γονιδιακές μεταλλάξεις, τις αργές αλλά σταθερές, που συμβαίνουν χωρίς ανάπαυλα στο γονίδωμα από την έναρξη της ζωής. Χάρη σ’ αυτές, τα ζωντανά είδη κατάφεραν να μετεξελιχτούν, να προσαρμοστούν στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον και να επιβιώσουν.

Ο προ-άνθρωπος εμφανίστηκε πριν περίπου 1,5 – 2 δισεκατομμύρια χρόνια, όχι στη σημερινή του μορφή βέβαια, αλλά σε πιο πρωτόγονα είδη. Η κατώτερη μορφή ζωής για τον άνθρωπο, πολύ πριν τον αυστραλιπόθηκο, προσδιορίστηκε σε ένα τριχωτό τετράποδο ζώο που ζούσε στα δένδρα πριν 20 εκατ. χρόνια και ήταν φυτοφάγο. Ο πρόγονος αυτός μετεξελίχτηκε στο παραπίθηκο που εξελικτικά μέσα από διαδοχικές μορφές όπως δρυοπίθηκο, ραμαπίθηκο και κατέληξε στον αυστραλοπίθηκο. Από τα πιθηκοειδή και ανθρωποειδή στάδια κατέληξε στη σημερινή του μορφή, του homo sapiens sapiens πριν 60,000 περίπου χρόνια, περνώντας από τα στάδια του homo habilis, homo ergaster, homo erectus, Heidelbergensis και homo sapiens.

 

Ποια η εξελικτική πορεία του ανθρώπου;
Γενικά, η σύγχρονη άποψη όσον αφορά τη μετάβαση από τον πίθηκο στον άνθρωπο είναι πως η διαδικασία ξεκίνησε πριν από δεκαπέντε έως είκοσι εκατομμύρια χρόνια, όταν η εξέλιξη των απογόνων ενός πιθήκου παρουσίασε τριπλή απόκλιση σε σχέση με το γενεαλογικό τους δένδρο. Μια ομάδα εξελίχτηκε σε πρόγονο του γορίλα, του χιμπαντζή και του ουραγκοτάγκου, μια άλλη σε έναν εύσωμο πρόγονο του πιθήκου – παρόμοιου με τον μπαμπουίνο- που ζούσε στο έδαφος και για μια απροσδιόριστα μεγάλη περίοδο περιπλανιόταν στην Ασία προτού εξαφανιστεί, και τέλος, μια τρίτη εξελίχτηκε στον άμεσο αν και μακρινό, εφόσον ζει ακόμη στα δέντρα, πρόγονο του ανθρώπου. Τριάμισυ εκατομμύρια (3,500,000) χρόνια πρίν, ένα εξαιρετικό είδος πιθήκου εμφανίζεται στη γή. Ο Αυστραλοπίθηκος κάνει τα πρώτα βήματα προς τη δημιουργία του ανθρώπου περπατώντας όρθιος και ανοίγοντας το δρόμο για μιά σειρά δεξιοτήτων και ικανοτήτων που θα αλλάξουν για πάντα τη ζωή του.


Στη συνέχεια, δύο εκατομμύρια (2,000,000) χρόνια πρίν, οι διαφορετικοί τρόποι ζωής των Paranthropus Bosei και των Homo habilis, θα επιτρέψουν μόνο στο ένα είδος να επιβιώσει μετά τις μαζικές γεωλογικές αλλαγές.
Ενάμιση εκατομμύριο (1,500,000) χρόνια πριν, ο Homo Ergaster κάνει ένα άλμα στο δρόμο της εξέλιξης που καταλήγει στον άνθρωπο. Αποκτά πιο ανθρώπινη μορφή αλλά κυρίως αναπτύσσει εγκέφαλο ίσο με ⅔ του δικού μας. Ακόμα όμως διαφέρει πολύ. Θα χρειαστεί άλλο ένα εκατομμύριο χρόνια στασιμότητας μέχρι να ανακαλύψει τη φωτιά, την οποίαν χρησιμοποίησε σαν άμυνα και μέσο προστασίας, και σαν μέσο για να κυνηγήσει. Το γεγονός αυτό θα αλλάξει δραστικά τον τρόπο ζωής του και θα του δώσει την ασφάλεια, τη ζεστασιά και το χρόνο για να εξελίξει και τη σκέψη του.


Η φωτιά στάθηκε σημαντικός παράγοντας στη κοινωνική εξέλιξη του ανθρώπου. Αρχίζει να δημιουργεί οικογένεια που αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό τρόπο οργάνωσης για επιβίωση. Πεντακόσιες χιλιάδες (500,000) χρόνια πριν, συναντάμε τον Homo Heidelbergensis το τελευταίο κομμάτι του ταξιδιού προς το σημερινό άνθρωπο. Στη διάρκεια 200 χιλιάδων ετών θα εξελιχθεί σε δύο διαφορετικά είδη – Στο Homo Neanderthalensis του βορρά, που διαθέτει φυσική δύναμη και προσαρμοστικότητα, και το Homo Sapiens του νότου που αναπτύσσει τη σκέψη και τη φαντασία.
Οι άνθρωποι του Neanderthal παραμένουν ανίκητοι για 250,000 χρόνια, αλλά μια μικρή ομάδα επιζώντων στο νότο, ίσως μερικές δεκάδες χιλιάδες, θα κυριεύσουν τελικά τον κόσμο, οι γνωστοί homo sapiens, δηλαδή εμείς, οι σημερινοί άνθρωποι. Ο homo sapiens ξεκίνησε σαν τροφοσυλλέκτης-κυνηγός, όμως περισσότερο εγκεφαλικός από τις προηγούμενες μορφές. Κυριάρχησε στη γή αφού επικράτησε του άμεσου ανταγωνιστή του, του ανθρώπου του Νεάντερταλ, στο θέμα της τροφής και του χώρου. Σχετικός είναι και ο νόμος του G. Gause και του Grombie, ότι στο ίδιο οικοσύστημα δεν μπορούν να συνυπάρξουν δύο συγγενικά είδη, που πιάνουν την ίδια οικολογική φωλιά. Αναγκαστικά το ένα είδος, το πιο προσαρμοστικό, θα εξαφανίσει το άλλο χάρις στο μηχανισμό της φυσικής επιλογής.
Αυτονομάστηκε homo sapiens sapiens γιατί επικράτησε του άλλου homo sapiens του neanderthalensis. Τίποτα δεν τον σταμάτησε στην προσπάθεια του να κυριαρχήσει πάνω στη γη. Επινόησε τα πάντα προκειμένου να τιθασεύσει όλες τις δυνάμεις της φύσης και να κατακτήσει όλους τους βιότοπους. Στην αρχή για να βρει τροφή και ζωτικό χώρο. Και μετά για να μάθει τι κρύβεται πίσω από τα φυσικά φαινόμενα, να τα ερμηνεύσει και να επεκτείνει την κυριαρχία του. Αγώνας που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.


Μετά τον homo sapiens τι ; Είναι δύσκολο έως αδύνατο να προβλέψει κανείς το μέλλον της ανθρώπινης εξέλιξης καθώς αυτή επηρεάζεται από μια σειρά παράγοντες που ξεφεύγουν της σημερινής μας αντίληψης για τα πράγματα. Τα σενάρια τα οποία «παίζουν» είναι δύο με όλες φυσικά τις ενδιάμεσες παραλλαγές τους.
Το πρώτο σενάριο, ή μαύρο σενάριο λέει ότι θα είμαστε το πρώτο είδος που θα εξαφανιστεί οικειοθελώς από προσώπου γης. Διαθέτουμε όλες τις τεχνικές δυνατότητες και την ανοησία να το κάνουμε.
Σύμφωνα με το δεύτερο, σύντομα θα σπάσουμε τα όρια της μικρής γαλάζιας μπίλιας και θα επεκτείνουμε τον πολιτισμό μας στο διάστημα ωθούμενοι από τις ίδιες δυνάμεις που οδήγησαν τους μακρινούς προγόνους μας να κατακτήσουν νέες ηπείρους και να κατοικήσουν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες η εξέλιξη του homo sapiens θα «σπάσει» σε τρία κυρίως κλαδιά: το ένα θα είναι τα Ανθρωποειδή (Humanoids) που θα αποτελούν τη φυσική βιολογικά και μορφολογικά εξέλιξη του σημερινού ανθρώπου, το δεύτερο θα είναι οι Υβριδικοί Άνθρωποι (Cyborgs ή Hybridus) και το τρίτο θα είναι τα Ρομποτοειδή (Andoids).
Ας επιστρέψουμε τώρα στις πιο σημαντικές καμπές της εξέλιξης του ανθρώπου.

Η όρθια στάση
Σημαντικός σταθμός στην εξέλιξη του ανθρώπου ήταν η όρθια στάση η οποία συνέβηκε κατά το στάδιο του homo habilis και γενικεύτηκε κατά το στάδιο του homo erectus. Ένα εύλογο ερώτημα είναι γιατί ο πιθηκάνθρωπος στάθηκε όρθιος. Είναι γνωστό σήμερα πως ο προ-πρόγονος του ανθρώπου ζούσε στα δέντρα. Εκεί εξασφάλιζε την ασφάλεια και τη τροφή του. Μερικά εκατομμύρια χρόνια αργότερα μετατοπίστηκαν οι γεωλογικές πλάκες, γεγονός που προκάλεσε κλιματολογικές αλλαγές και δυσκολία στην εξασφάλιση της τροφής του. Γι’ αυτό αναγκάστηκε να κατέβει στο έδαφος και να εξετάσει προσεκτικά τις δυνατότητες ανεύρεσης τροφής που του πρόσφεραν οι βοσκότοποι.
Ο πρωτο-άνθρωπος έπρεπε να είναι εύρωστος, εφόσον για την ανεύρεση της τροφής του είχε τώρα να συναγωνιστεί ταχύτερα, δυνατότερα και πιο επικίνδυνα από αυτόν ζώα. Τελικά, συνειδητοποίησε πως το να χρησιμοποιεί δυο πόδια και δυο χέρια – από τα οποία το ένα μπορούσε να το χρησιμοποιεί για να εκσφενδονίζει «βλήματα» κατά των εχθρών του ήταν πολύ πιο λειτουργικό από το να χρησιμοποιεί τέσσερα πόδια. Το αποτέλεσμα ήταν η μετάβαση σε αυτό που ονομάζουμε δίποδη κίνηση ή όρθια στάση.


Έμαθε να αιχμαλωτίζει και να τρώει σκουλήκια και έντομα, και στη συνέχεια μικρά ζώα, και ίσως η προσθήκη της πρωτεΐνης στη διατροφή του να επιτάχυνε σε αρκετά σημαντικό βαθμό την παραπέρα εξέλιξη του. Η μετέπειτα ιστορία απέδειξε πως οι άνθρωποι που καταναλώνουν υψηλές ποσότητες ζωικών πρωτεϊνών είναι πιο ρωμαλέοι σε σχέση με τους χορτοφάγους. Παρέχουν επίσης ψηλές ποσότητες λιπιδίων που είναι απαραίτητες για τη κατασκευή του εγκεφάλου. Η στροφή του προ-ανθρώπου προς την κρεατοφαγία ήταν μια αλλαγή που σχετίζεται κατά αιτιατό τρόπο με τη αύξηση του όγκου του εγκεφάλου του.
Όταν σηκώθηκε όρθιος ο πιθηκάνθρωπος αφύπνισε και ερέθισε το σύνολο του εγκεφάλου του. Οι μετωπιαίοι θόλοι επεκτάθηκαν και παρείχαν ζωτικό χώρο για ανάπτυξη του όγκου του εγκεφάλου. Ο όγκος του εγκεφάλου, από 650 cm³ που ήταν στη περίπτωση του αυστραλοπίθηκου έγινε 1500 cm³ στο στάδιο του homo sapiens. Η λογική χρήση του χεριού στο να κατασκευάζει εργαλεία όξυναν το μυαλό του και τις ικανότητες του.

Από εξελικτική σκοπιά μπορεί να υποστηριχτεί ότι οι πρω-άνθρωποι παρεξέκλιναν από το πρότυπο ανάπτυξης των ανθρωποειδών πιθήκων, όταν ο εγκέφαλος τους έφθασε πάνω από τα 770 cm³. Ο homo habilis βρίσκεται στη διαχωριστική γραμμή ενώ ο homo erectus επήρε τον ξεκάθαρο δρόμο προς την κατεύθυνση του ανθρώπου.


Όρθια στάση – Πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα
Πέραν της επίδρασης στο όγκο του εγκεφάλου, η όρθια στάση του πρόσφερε και κάποια άλλα πλεονεκτήματα, συνάμα όμως και μειονεκτήματα. Από τις θετικές επιπτώσεις της όρθιας στάσης αναφέρουμε το μεγαλύτερο οπτικό πεδίο (ορίζοντα όρασης), την απελευθέρωση των χεριών, την ανάπτυξη της κρίσης και της λογικής σαν αποτέλεσμα της συχνής χρήσης των χεριών και τη διεύρυνση του θώρακα.
Από τις αρνητικές επιπτώσεις αναφέρουμε την μικρότερη δυνατότητα διαφυγής, (έγινε πιό ορατός και πιό τρωτός στους εχθρούς του), την εμφάνιση πλατυποδίας, την καταπόνηση των σπονδύλων, τη δυσκολία κατά τη γέννα και τις δυσχέρειες στην κυκλοφορία του αίματος γιατί καταπονείται η καρδιά με την άντληση).

 

Όρθια στάση – Επίδραση στη σεξουαλικότητα
Ας δούμε όμως την επίδραση της όρθιας στάσης στο θέμα της αναπαραγωγής του. Μέχρι τότε, ο προ-άνθρωπος ζευγάρωνε με την ίδια στάση που ζευγαρώνουν όλα τα μεγάλα θηλαστικά. Στη συνήθη στάση ζευγαρώματος των πρωτευόντων ζώων, το θηλυκό προτείνει στο αρσενικό τα οπίσθιά του. Η βίαιη και συνάμα σύντομη σεξουαλική επαφή εξυπηρετεί μια συγκεκριμένη σκοπιμότητα, την αναπαραγωγή.


Όταν σηκώθηκε όρθιος ο πιθηκάνθρωπος αφύπνισε και ερέθισε το σύνολο του εγκεφάλου του, έτσι ώστε τα ειδικά κέντρα ηδονής, που βρίσκονται στο πίσω μέρος του κρανίου του, απελευθερώθησαν από τη δύναμη της βαρύτητας.
Καταφέρνοντας να σταθεί όρθιος στα πίσω του πέλματα που έγιναν πόδια, μπόρεσε επίσης να κοιτάξει την σύντροφο του πρόσωπο με πρόσωπο. Η όρθια στάση του σώματος επέτρεψε στον άνθρωπο να αναθεωρήσει την παραδοσιακή στάση ζευγαρώματος των πρωτευόντων θηλαστικών και, αργότερα, να εκτιμήσει την ομορφιά με διαφορετικό τρόπο.
Αυτή ακριβώς η αλλαγή της στάσης είναι που βοήθησε τις γυναίκες να γνωρίσουν την ηδονή. Καθώς η κοιλιά της γυναίκας άλλαξε θέση και μετατοπίστηκε μπροστά όπως και ο κόλπος της, η συνουσία σε στάση πρόσωπο με πρόσωπο υπήρξε αναμφισβήτητα ο προάγγελος της πασίγνωστης στάσης του ιεραπόστολου κατά την προϊστορική περίοδο.


Και καθώς οι πρόγονοι μας εξανθρωπίζονται, η στάση πρόσωπο με πρόσωπο γίνεται ο κανόνας, και από αναγκαίο για λόγους αναπαραγωγής, και βιαστικό, το ζευγάρωμα γίνεται ερωτικό.
Πρέπει να προσθέσουμε εδώ, για χάρη της επιστημονικής αλήθειας, πως ο άνδρας και η γυναίκα δεν είναι οι μόνοι που ζευγαρώνουν πρόσωπο με πρόσωπο, αλλά πως, όταν οι περιστάσεις και οι μετεωρολογικές συνθήκες είναι ευνοϊκές, και άλλα ζώα, όπως οι γορίλλες, οι ουραγκοτάγκοι και οι μπαμπουίνοι, όπως επίσης οι φάλαινες και οι φώκες δεν περιφρονούν αυτή τη στάση.


Με την ανακάλυψη της νέας στάσης ζευγαρώματος και το ταυτόχρονο βαθύ διεισδυτικό φιλί που του επιτρέπει η νέα στάση, ο άνδρας δεν χάνει μόνο τις τρίχες του αλλά και τα μυαλά του, αποκτά ενδιαφέρον για το στήθος και την κοιλιά της γυναίκας, και παρατηρεί επιτέλους την ομορφιά της συντρόφου του.
Όταν οι ερωτικοί σύντροφοι βρίσκονται ο ένας απέναντι στον άλλο, ο χαρακτήρας της επαφής διαφέρει. Οι μύες, οι απολήξεις των νεύρων, οι ευαισθητοποιημένοι ιστοί και η γωνία διείσδυσης συμβάλλουν σε μια αισθησιακή εμπειρία, η οποία είναι αδύνατη για τα μη ανθρώπινα πρωτεύοντα – ή τουλάχιστον, για το θηλυκό. Σύμφωνα μάλιστα με μια θεωρία, ο γυναικείος οργασμός, τον οποίον δεν βιώνουν τα πρωτεύοντα ζώα, προήλθε από αυτή τη νέα στάση συνουσίας. Όπως και νάχει, η σεξουαλική επαφή, εκτός από ενστικτώδης ανάγκη γίνεται τώρα και μια ευχάριστη δραστηριότητα. Η επιδίωξη της ηδονής και η εκπλήρωση της ανάγκης επηρέασαν, άλλοτε εμφανή και άλλοτε ολιγότερο ευδιάκριτα, την πορεία της ανθρώπινης εξέλιξης. Μέχρι να υιοθετηθεί γενικά η μετωπική στάση, οι πρώτοι άνθρωποι είχαν αποβάλει το μεγαλύτερο μέρος του τριχωτού των προγόνων τους.


Είναι επίσης παραδεκτό πως η όρθια στάση και η μετωπική σεξουαλική επαφή κατέστησε τη γυναίκα ευάλωτη σε κάτι που είναι φυσιολογικά αδύνατο για τα υπόλοιπα πρωτεύοντα ζώα, στον βιασμό. Στο ζωικό βασίλειο, μόνο ένα είδος αράχνης φαίνεται να μοιράζεται με τον άνθρωπο την δυνατότητα και την ικανότητα να ζευγαρώνει παρά τη θέληση του θηλυκού, δηλαδή ασκώντας εξαναγκασμό ή βιασμό.


Όσον καιρό οι άνθρωποι έμειναν προσκολλημένοι στην παλιά στάση του πρωτόγονου ζευγαρώματος, ο άντρας έβλεπε την ερωτική του σύντροφο μόνο από πίσω και φαίνεται πως αισθητικά τον ικανοποιούσαν οι τροφαντοί και στρογγυλοί γλουτοί. Η γυναίκα δεν μπορούσε να δει τίποτα. Από τότε όμως που άλλαξαν τα πράγματα, ο ενθουσιασμός του άντρα για τους γλουτούς υποχώρησε μπροστά στην ευχαρίστηση για τους εύκαμπτους μαστούς και την κοιλιά. Το πρόσωπο, επίσης, άρχισε να αποκτά σημασία και για τα δυο φύλα.
Χρειάστηκε βέβαια μεγάλο χρονικό διάστημα για να οξυνθεί το πνεύμα του και να αλλάξει η διάπλαση της οδοντοστοιχίας του (καθώς δεν ήταν πια γι’ αυτόν το βασικό όπλο), ώστε να καταστεί δυνατή η ανθρώπινη ομιλία αλλά και το βαθύ, διεισδυτικό ανθρώπινο φιλί που πρόσθεσε ηδονή στη ερωτική πράξη. Στο μεταξύ, ο εγκέφαλος του Homo δεν άλλαζε μόνο σε όγκο και χωρητικότητα, αλλά και σε ποιότητα αναπτύσσοντας εξειδικευμένα κέντρα, που σε κάποια σημεία διαφέρουν μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού.

 

Γυναικείος και αντρικός εγκέφαλος
Από τα αποτελέσματα ερευνών γνωρίζουμε σήμερα ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στη δομή και την οργάνωση του τυπικού γυναικείου εγκεφάλου και του αντίστοιχου αντρικού. Πριν από τριάντα χρόνια, ο ψυχολόγος Χέρμπερυ Λάντσελ, ερευνώντας επιληπτικούς, από τους οποίους είχαν αφαιρεθεί μέρη των εγκεφάλων τους, παρατήρησε ότι:
(α) Άντρες των οποίων είχε καταστραφεί το δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου είχαν πολύ κακές επιδόσεις σε δοκιμασίες που σχετίζονταν με την αίσθηση του χώρου, ενώ οι επιδόσεις των γυναικών με αντίστοιχα προβλήματα δεν παρουσίαζαν αξιοσημείωτες διαφορές.
(β) Άντρες των οποίων είχε καταστραφεί το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου εμφάνιζαν σημαντική απώλεια της ικανότητας ομιλίας, ενώ οι γυναίκες με αντίστοιχα προβλήματα διατηρούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ικανότητας της ομιλίας.

Έτσι, το συμπέρασμα του Λάντσελ ήταν ότι ο αντρικός εγκέφαλος διαθέτει εξειδικευμένες περιοχές υπεύθυνες για την ικανότητα ομιλίας και την αίσθηση του χώρου, ενώ στο γυναικείο εγκέφαλο η ικανότητα της ομιλίας και η αίσθηση του χώρου εντοπίζονται και στα δύο ημισφαίρια. Από τότε κατέστη σαφές ότι ο τυπικός αντρικός εγκέφαλος είναι πιο εξειδικευμένος, ενώ ο τυπικός γυναικείος εγκέφαλος έχει πιο διάχυτες λειτουργίες.


Αυτό σημαίνει ότι οι άντρες διαθέτουν ειδικά κέντρα για την εκτέλεση συγκεκριμένων λειτουργιών, όπως η αναγνώριση λέξεων, οι μαθηματικοί υπολογισμοί, η όραση και τα συναισθήματα. Στον τυπικό γυναικείο εγκέφαλο αυτές οι ίδιες λειτουργίες εντοπίζονται σε έναν αριθμό κέντρων που βρίσκονται συχνά και στα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Στο απλούστερο επίπεδο, σημαίνει ότι οι γυναίκες και οι άντρες ενεργούν και σκέφτονται με διαφορετικό τρόπο. Σε άλλα επίπεδα, μπορεί να σημαίνει ότι οι γυναίκες και οι άντρες διαθέτουν πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα σε διαφορετικούς τομείς. Για παράδειγμα:


1/ Οι γυναίκες έχουν πολύ περισσότερες ινώδεις συνδέσεις απ’ ό,τι οι άντρες στον ιστό που συνδέει το αριστερό και το δεξιό ημισφαίριο. Το γεγονός αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι γυναίκες μπορούν να επεξεργαστούν ταχύτερα και να χρησιμοποιήσουν πληροφορίες και από τα δύο ημισφαίρια.
2/ Οι γυναίκες είναι συνήθως καλύτερες από τους άντρες στην αναγνώριση του νοήματος των αποχρώσεων της φωνής, των εκφράσεων του προσώπου, καθώς και στην αντίληψη ενός μεγάλου μέρους πληροφοριών που σχετίζονται με τις αισθήσεις (αντιληπτική ικανότητα).
3/ Τα κορίτσια αναπτύσσουν συνήθως την ικανότητα της ομιλίας νωρίτερα από τα αγόρια και κατά τη διάρκεια της ζωής τους μπορούν να επικοινωνούν με μεγαλύτερη ευκολία.
4/ Οι γυναίκες μπορούν να εκφράζουν και να απελευθερώνουν τα συναισθήματα ευκολότερα απ’ ό,τι οι άντρες.
5/ Οι γυναίκες συνήθως θεωρούν τις δραστηριότητες που αφορούν τη χρήση της γλώσσας, όπως τη γραμματική, την ορθογραφία και το γράψιμο, ευκολότερες απ’ ό,τι οι άντρες.
6/ Οι άντρες είναι γρηγορότεροι από τις γυναίκες στην επεξεργασία των οπτικών και χωροταξικών πληροφοριών. 7/ Οι άντρες έχουν επίσης πιο ανεπτυγμένη την ικανότητα της μαθηματικής επεξεργασίας.
8/ Τυπικά οι άντρες μπορούν να εστιάζουν σε ένα συγκεκριμένο στόχο ή πρόβλημα ευκολότερα απ’ ό,τι οι γυναίκες.
Πρέπει να τονιστεί ότι αυτά τα χαρακτηριστικά ισχύουν για τους «τυπικούς» αντρικούς και γυναικείους εγκεφάλους.


Διαφυλικές σχέσεις στον πρωτόγονο άνθρωπο
Πριν από το έτος 3,000 π.Χ., την αρχή δηλαδή της γραπτής ιστορίας, ελάχιστες μαρτυρίες και αδιαφιλονίκητα στοιχεία υπάρχουν όσον αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα. Οι πρωτόγονοι ζούσαν σε ομάδες των δώδεκα περίπου ανθρώπων μαζί και μοιράζονταν το ίδιο κυνήγι και το ίδιο καταφύγιο. Σε άλλες περιπτώσεις, η κοινή διαβίωση αφορούσε 30–40 άτομα του είδους homo sapiens. Υπήρξαν μακρές περίοδοι στην ιστορία, όταν ομάδες – όχι μεγαλύτερες των σαράντα ή πενήντα ατόμων – περνούσαν όλη τους τη ζωή μαζί, χωρίς να έχουν δει ποτέ άλλο ανθρώπινο πλάσμα.


Η προϊστορική οικογένεια είχε ως κέντρο αναφοράς τη γυναίκα, επειδή η μητρική σχέση ήταν η μόνη που διέφερε σε σύγκριση με όλες τις άλλες σχέσεις. Οι ομάδες αυτές ήταν οργανωμένες με το σύστημα του γένους, που σημαίνει την καταγωγή από την ίδια μητέρα, και κύρια δομή της οργάνωσης ήταν η μητριαρχία.
Οι άνθρωποι ήταν, αρχικά, σεξουαλικά αχαλιναγώγητοι. Υπήρχε πολυγαμία, δηλαδή, ένα άτομο είχε μερικούς συζυγικούς συντρόφους με τους οποίους η σεξουαλική και συναισθηματική συντροφιά ήταν περιστασιακή και κάθε τόσο άλλαζε. Η ζωή ήταν αβέβαιη, με πλήθος ανασφάλειες και κινδύνους, και μία μοναχική οικογένεια ήταν αδύνατο να επιβιώσει. Όταν όμως η ζωή στα σπήλαια έγινε κοινός τόπος, πριν από διακόσιες πενήντα περίπου χιλιάδες χρόνια, άρχισαν να αναπτύσσονται στενότεροι οικογενειακοί δεσμοί.


Για χιλιάδες χρόνια, οι πρώτοι άνθρωποι δεν καταλάβαιναν τη σχέση ανάμεσα στη σεξουαλική επαφή και τη γέννηση. Αυτό σημαίνει ότι ο ρόλος του άντρα στη διαδικασία της αναπαραγωγής ήταν άγνωστος. Οι άντρες που γίνονταν πατέρες δεν είχαν σαφή απόδειξη ότι αυτό αποτελούσε συνέπεια της σεξουαλικής επαφής.
Οι άνθρωποι έμαθαν για το ρόλο του αρσενικού στην αναπαραγωγή με το πέρασμα στην αγροτική κοινωνία, λίγο μετά το 9,000 π.Χ, όταν με την εξημέρωση των ζώων οι άνθρωποι παρατήρησαν πως, κρατώντας μαζί μόνο θηλυκά, αυτά δεν μπορούσαν να αναπαραχθούν. Έτσι, το συμπέρασμα βγήκε αναπόφευκτα: τα αρσενικά ήταν απαραίτητα για τη γέννηση των παιδιών. Ο ρόλος του άντρα στην αναπαραγωγή έγινε πλέον γνωστός.
Αυτό επέδρασε ευεργετικά στο εγώ του αρσενικού, αλλά και αποκρυστάλλωσε τη γνώμη του περί κτητικότητας. Στο εξής, δε θα μιλούσαν μόνο οι γυναίκες για τα παιδιά τους, αλλά και οι άντρες για τους γιούς και τις κόρες τους. Κατά συνέπεια, ο άντρας, που μέχρι τότε βρισκόταν στην αφάνεια, απέκτησε μεγαλύτερο κύρος μετά την ανακάλυψη του ζωτικού του ρόλου στη γέννηση.


Κατά τη νεολιθική επανάσταση, εξαιτίας μιας σειράς συμπτώσεων – το μυαλό του άντρα στράφηκε προς την κατεύθυνση της τεχνολογικής προόδου και των ανακαλύψεων, ενώ η γυναίκα παρέμεινε δέσμια της καθημερινής πραγματικότητας. Ως αποτέλεσμα, ακολούθησαν γενετικές ρυθμίσεις που ενθάρρυναν την πνευματική διαφοροποίηση των δυο φύλων. Πριν από τη νεολιθική επανάσταση φαίνεται πως ο άντρας και η γυναίκα είχαν, λίγο ως πολύ, την ίδια κοινωνική θέση. Κατά τη διάρκεια όμως αυτής της επανάστασης διογκώθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό η αυτοπεποίθηση του άντρα, ο οποίος βεβαιώθηκε για την ανωτερότητά του. Μετά τη νεολιθική επανάσταση, όταν η ανθρωπότητα αναδύθηκε στο φως της γραπτής ιστορίας, δεν υπήρχε πια αμφιβολία πως «αφεντικό» ήταν ο άντρας.
Οι διάφορες πρωτόγονες κοινωνίες και πολιτισμοί που δημιούργησε ο άνθρωπος προσπάθησαν να οργανώσουν τη ζωή τους σε μια πιο μόνιμη βάση κατοικίας και να εγκαταλείψουν τη νομαδική ζωή και τη συνεχή περιπλάνηση αναζητώντας τροφή.


Ωστόσο, ξεπερνώντας τις υλικές ανάγκες, οι πρωτόγονοι απολάμβαναν μια απόλυτη ελευθερία στο θέμα του σεξ. Δεν γνώριζαν ακόμα ούτε τους φιλοσόφους, ούτε τους γιατρούς, ούτε την θρησκεία, δηλαδή όλους αυτούς που επενέβησαν από τις απαρχές του πολιτισμού μέχρι σήμερα και έβαλαν στόχο να ασχοληθούν με ότι πιο προσωπικό έχει ο άνθρωπος, τη σεξουαλικότητα, προσπαθώντας αυθαίρετα να την ρυθμίσουν.
Στη συνέχεια οι πολιτισμοί έπεσαν στα δίχτυα των φιλοσόφων, των γιατρών και των συγγραφέων που προσπάθησαν με κάθε τρόπο να βάλουν τον άνθρωπο σε καλούπια, δημιουργώντας κανόνες και περιορισμούς στις διάφορες δραστηριότητες του. Η ικανοποίηση της ανάγκης για σεξουαλική δραστηριότητα, της φυσικής αυτής ανάγκης γίνεται μια διαδρομή συχνά πολύπλοκη ανάμεσα στις σοφιστείες της ηθικής, της θρησκείας, της ιστορίας και τα λόγια του κόσμου.


Η σεξουαλική καταπίεση συμβαδίζει συχνά με την επιθυμία εξουσίας. Η σεξουαλικότητα, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη λειτουργία, αναπτύσσεται και διαμορφώνεται σε σχέση με έναν πολιτισμό και ένα ισχύον πρότυπο.
Η ιστορία των διαφυλετικών σχέσεων είναι η ιστορία μιας αδιάκοπης ταλάντευσης ανάμεσα σε ελευθερία και καταπίεση, φανερού έρωτα και καλυμμένης υποκρισίας. Αν το σεξ συνεπάγεται τόσους κινδύνους, είναι γιατί το καταδίκασαν για πολύ μεγάλο διάστημα σε σιωπή όπως πολύ έξυπνα παρατήρησε ο μεγάλος φιλόσοφος του 20ου αιώνα Μισέλ Φουκώ.


Οι διαφυλικές σχέσεις που ανέπτυξαν οι άνθρωποι στο πέρασμα της ιστορίας και της εξέλιξης τους, μπορούν να χαρακτηρισθούν ως ακολούθως:
1/ Mονογαμία: Ενώ αρσενικό και ένα θηλυκό έχουν μια αποκλειστική σχέση ζευγαρώματος.
2/ Πολυγαμία: Ένα ή περισσότερα αρσενικά έχουν μια αποκλειστική σχέση με ένα ή περισσότερα θηλυκά
3/ Μίξις άνευ διακρίσεως: (Σύσμιξη, Promiscuity). Οποιοδήποτε αρσενικό μπορεί να σμίξει με οποιοδήποτε θηλυκό μέσα στη κοινωνική ομάδα.


Η πολυγαμία είναι τριών ειδών:
(α) Πολυγυνία Είναι ο πιο συχνός τύπος που συναντάται στα σπονδυλωτά. Ένα αρσενικό έχει μια αποκλειστική σχέση με δύο ή περισσότερα θηλυκά.
(β) Πολυανδρία: Ένα θηλυκό έχει μια αποκλειστική σχέση με δύο ή περισσότερα αρσενικά.
(γ) Πολυγυνανδρία: Δύο ή περισσότερα αρσενικά έχουν μια αποκλειστική σχέση με δύο ή περισσότερα θηλυκά.; ο αριθμός των αρσενικών και θηλυκών δεν είναι απαραίτητο να είναι ο ίδιος, και στα σπονδυλωτά είδη ο αριθμός των αρσενικών είναι συνήθως μικρότερος.


Μονογαμία ή Πολυγαμία
Είναι ο άνθρωπος ζώο μονογαμικό ή πολυγαμικό;
Πριν απαντήσουμε την ερώτηση ας κοιτάξουμε τι γίνεται στα άλλα ζώα του ζωικού βασιλείου και κυρίως στους πιο κοντινούς μας συγγενείς, τους πιθήκους.
Τα πρωτεύοντα ζώα ζουν σε μεικτές ομάδες, όπου πολλές φορές υπερέχει το ένα φύλο και δεν υπάρχουν «ζευγάρια».
Από όλους τους πιθήκους, μόνο ο γίβονας έχει γυναίκα. Η χιμπαντζίνα ζευγαρώνει με αρκετούς αρσενικούς, τον έναν ευθύς μετά τον άλλο, χωρίς όμως να έχει ιδιαίτερους δεσμούς με κανέναν.


Τις περισσότερες φορές η μονογαμική συνήθεια του γίβονα αποδίδεται στο γεγονός ότι το θηλυκό- όπως και η γυναίκα, αλλά όχι τα άλλα πρωτεύοντα- δεν έχει κύκλο οίστρου, τον αναπαραγωγικό δηλαδή κύκλο που εξασφαλίζει την ερωτική διαθεσιμότητα μόνο κατά τη μία ή τις δυο ημέρες το πολύ της ωορρηξίας, όταν η γονιμότητα αγγίζει τα υψηλότερα όρια. Η θεωρία εξηγεί πως, εφόσον ο θηλυκός γίβονας είναι διαθέσιμος ανά πάσα στιγμή, το αρσενικό μπορεί να ικανοποιεί τις σεξουαλικές του ορμές όσο συχνά επιθυμεί, με έναν μόνο ερωτικό σύντροφο- συνεπώς, ένας σύντροφος είναι ό,τι ακριβώς χρειάζεται. Θα ήταν ίσως ακόμη πιο ρεαλιστικό αν υποθέταμε πως ένας ερωτικός σύντροφος είναι ό,τι ακριβώς θέλει. Η μονογαμία πρέπει να είναι πιο ξεκούραστη συγκριτικά με την κατάσταση του χιμπαντζή, του γορίλα και του μπαμπουίνου, που βρίσκονται συνεχώς σε ετοιμότητα για να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις κάθε ερεθισμένου θηλυκού μες στο κοπάδι.


Ένας από τους λόγους της μονογαμίας είναι και ο έμμηνος κύκλος της γυναίκας που αντικατέστησε σταδιακά τον κύκλο οίστρου των πρωτεύοντων ζώων, μια μεταβολή με μακροπρόθεσμα αποτελέσματα για τη γυναικεία σεξουαλικότητα καθώς και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις όσον αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες.
Όμως κατά τη διάρκεια των πέντε χιλιάδων ετών της γραπτής ιστορίας του ανθρώπου, η πολυγαμία ήταν ευρύτατα διαδεδομένη – πολύ περισσότερο από την μονογαμία.


Τι ανάγκη εξυπηρετεί το ένστικτο της πολυγαμίας;
Ο πρωταρχικός αγώνας της ζωής ήταν ο αγώνας για την επιβίωση και την αναπαραγωγή, και σε αυτόν τον αγώνα δεν παίρνουν μέρος οι άνθρωποι αλλά τα γονίδια. Αυτά τα απειροελάχιστα μέρη του χρωμοσώματος παρακινούνται από ένα ένστικτο επιβίωσης. Πολλές από τις ανεξήγητες έως σήμερα πράξεις και συμπεριφορές του ανθρώπου, απορρέουν από την αποφασιστικότητα των γονιδίων να αναπαραχθούν. Αυτή η θεωρία υποστηρίζει πως, κατά την παλαιολιθική εποχή, όταν οι συνθήκες ζωής ήταν δυσχερείς, φαινόμενο πολύ συνηθισμένο, οι δυο γονείς συνεργάζονταν όχι τόσο για την εξασφάλιση της επιβίωσης των νεογέννητων όσον των γονιδίων που τους μεταβίβαζαν, με φυσική συνέπεια τη μονογαμία, ανεξάρτητα από ποιο προγονικό έθιμο μπορεί να προερχόταν.

 

Οπωσδήποτε σε πιο ευνοϊκές συνθήκες, όταν τα παιδιά μπορούσαν να επιβιώσουν μόνο με τη μητρική φροντίδα, οι άντρες είχαν την τάση να είναι ασυγκράτητοι, καθώς με αυτόν τον τρόπο πολλαπλασίαζαν τα γονίδιά τους. Πράγματι, αυτό που παρακινούσε τον Καζανόβα της λίθινης εποχής δεν ήταν η ερωτική επιθυμία στα σκέλη του, αλλά το DNA στα χρωματοσώματά του. Το γυναικείο φύλο δεν είχε παρόμοια βιολογική carte blanche. Μοναδικός τρόπος για να πολλαπλασιάσει η γυναίκα τα γονίδιά της παρέμενε η γέννηση των παιδιών της, το αποτέλεσμα, ασχέτως κλιματολογικών συνθηκών, ήταν ένα ακατανίκητο ένστικτο προστατευτικότητας.


Δεν υπάρχει λόγος να υποθέσουμε ότι κατά την παλαιολιθική εποχή ο «κανόνας» ήταν η μονογαμία ή η πολυγαμία. Η έλλειψη κύκλου οίστρου στη γυναίκα, κατέστησε ενδεχομένως εφικτή τη μονογαμία. Επίσης, οι ανθρώπινες ορμές ευνόησαν, πιθανότατα, άλλοτε μονογαμία και άλλοτε την πολυγαμία, αλλά δεν ευθύνονται γι’ αυτό μόνο τα γονίδια. Σε τελική ανάλυση, η πιο λογική υπόθεση είναι πως, αρχικά, το ανθρώπινο γένος ίσως έμοιαζε με τον χιμπαντζή ως προς την ασυγκράτητη σεξουαλικότητα, αλλά όταν η «ανθρώπινη φύση» - αυτή η αναπόφευκτη σύνθεση κληρονομικότητας και περιβάλλοντος – άρχισε να εξελίσσεται, άλλαζε σταδιακά και ο τρόπος ζωής. Σε όλη σχεδόν τη διάρκεια της γραπτής ιστορίας, η ανθρώπινη φύση ωθούσε τα άτομα να προσκολλώνται σε άλλα άτομα, όταν η ζωή ήταν αβέβαιη, και τα έκανε πιο εξωστρεφή, όταν βελτιώνονταν οι συνθήκες του φυσικού περιβάλλοντος. Καθώς λοιπόν οι συνθήκες, καθ’ όλη τη διάρκεια των παγωμένων χιλιετιών της προϊστορικής περιόδου, κυμαίνονταν από καλές έως αδιάφορες ή κακές, ο άνθρωπος ίσως ταλαντευόταν σαν αργό εκκρεμές πάνω στη λεπτή γραμμή που διαχωρίζει αλλά και προσεγγίζει&

Μείνετε ενημερωμένοι για την υγεία του παιδιού σας

Εισάγετε την ημερομηνία γέννησης του παιδιού σας

Μείνετε ενημερωμένοι για
το παιδί σας

Η ιστοσελίδα Paidiatros.com θέλει να σας προσφέρει την καλύτερη δυνατή εμπειρία κατά τη χρήση αυτού του ιστότοπου. Προς τον σκοπό αυτό, χρησιμοποιεί cookies και άλλες τεχνολογίες για να κατανοήσει τα ενδιαφέροντά σας, να προσαρμόσει τον ιστότοπό της στις ανάγκες σας και να διαχειριστεί τις διαφημίσεις της. Πατώντας «Αποδοχή» δίνετε τη συγκατάθεσή σας για τη χρήση αυτή σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο εγχώριο δίκαιο και την Πολιτική μας για τα Cookies. Για να δείτε ολόκληρη τη λίστα των cookies και να μας πείτε αν μπορούν ή όχι να χρησιμοποιηθούν στη συσκευή σας, χρησιμοποιήστε το Εργαλείο Συγκατάθεσης για τα Cookies. Πολιτική Cookies της ιστοσελίδας μας