Ύπνος. Η ώρα του ύπνου για τα παιδιά.

Δεν είναι τυχαίο που οι Αρχαίοι Έλληνες θεοποίησαν τον ύπνο και από τότε πλανάται η φράση «να κοιμηθείς στην αγκαλιά του Μορφέα», του υιού του θεού ύπνου. Ο ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για τα παιδιά και βοηθά στη σωματική, ψυχική και πνευματική τους ευεξία. Κατά τη διάρκεια του ύπνου γίνεται η έκκριση ορμονών που συμβάλλουν στο μεγάλωμα ενός παιδιού. Επομένως η εξασφάλιση ικανοποιητικού ύπνου για ένα παιδί αποτελεί ένα από τους βασικούς άξονες της ανατροφής του. Η ώρα του ύπνου σε συνδυασμό με την ώρα του φαγητού πλαισιώνουν το καθημερινό πρόγραμμα ενός παιδιού.  Η υιοθέτηση σταθερών, σωστών συνηθειών πριν τον ύπνο «ιεροτελεστία του ύπνου» είναι η χρυσή τομή για ένα ποιοτικό και ήρεμο ύπνο για το παιδί αλλά και για τους γονείς.

Προετοιμασία για τον ύπνο

Τα παιδί αν και θεωρεί τον ύπνο μια «υποχρέωση»  που θα το διακόψει από το ξέφρενο και ανέμελο παιγνίδι του εντούτοις ο ύπνος αποτελεί μια αναπόφευκτη ανάγκη του.  Καθώς πλησιάζει η ώρα του ύπνου τα περισσότερα παιδιά αρνούνται να πάνε στο κρεβάτι τους και χρειάζεται να δώσετε μάχη για να τα πείσετε να κοιμηθούν.  Μη ξεχνάτε όμως ότι στη μάχη το ιδανικό όπλο είναι το φρόνημα.  Για αυτό να είστε σταθεροί και τυπικοί στη διαδικασία του ύπνου.  Οι παρακάτω συμβουλές θα σας βοηθήσουν να προσφέρετε στο παιδί σας ένα ποιοτικό και αναζωογονητικό ύπνο.

• Συνδέστε τη διαδικασία του ύπνου με ευχάριστες εμπειρίες

Ζευγαρώστε τον ύπνο με ευχάριστα συναισθήματα και όχι με την τιμωρία.  Εξηγήστε στο παιδί ότι θα ξεκουραστεί, θα χαλαρώσει και θα ξυπνήσει την άλλη μέρα να παίξει με όρεξη και ζωντάνια.  Κάντε το χώρο του δωματίου και του κρεβατιού ελκυστικό με αντικείμενα και σεντόνια που αρέσουν στο παιδί.  Συνδέστε τον ύπνο με ένα χαλαρωτικό νανούρισμα, ένα παραμύθι, μια ιστορία, ένα χάδι τρυφερό.

• Εισάγετε τη σφαίρα της μάθησης μέσα από τη διαδικασία του ύπνου

Βοηθήστε το παιδί μέσα από τις πλαστές  ιστορίες και το παραμύθι να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να απαλλαχτεί από τους φόβους και τις ανασφάλειες. Τα παραμύθια με ήρωες δύσκολο να τα παρακολουθήσουν τα παιδιά κάτω των 2 ετών.   Για αυτό στα μικρότερα παιδιά δημιουργήστε πλαστές ιστορίες μέσα από την καθημερινότητα, τις εικόνες και τα πρόσωπα που είναι οικεία για το παιδί. 

• Κάντε ομαλή τη μετάβαση από το παιγνίδι στον ύπνο

Το παιδί κατά τη διάρκεια της ημέρας τρέχει, σκαρφαλώνει, χορεύει, κυλάει το καρότσι της κούκλας.  Κάντε λοιπόν ομαλή τη μετάβασή του από το παιγνίδι στο κρεβάτι επιβραδύνοντας τους ρυθμούς του παιγνιδιού όταν πλησιάζει η ώρα του ύπνου.  Αφήστε το παιδί να παίξει με παιγνίδια χαλαρά, ήρεμα όπως ένα πάζλ, ζωγραφική ή προετοιμάζοντας τις κούκλες για ύπνο στα κρεβατάκια τους.  Βάλτε χαλαρωτική, ηρεμιστική μουσική που αρέσει στο παιδί.

• Οργανώστε το κατάλληλο περιβάλλον

Δημιουργείστε ένα ήσυχο περιβάλλον, απομακρύνετε θορύβους, χαμηλώστε το φωτισμό, αφήστε την πόρτα του δωματίου ελαφρώς ανοικτή, εξηγήστε στο παιδί ότι νύχτωσε και όλοι κοιμούνται για να ξεκουραστούν.  Εξασφαλίστε την κατάλληλη για την εποχή θερμοκρασία δωματίου. Αφήστε το παιδί να κρατήσει ένα αγαπημένο του αντικείμενο (αρκουδάκι, ειδική κουβερτούλα) στο κρεβάτι αρκεί να είναι ασφαλές για το παιδί..  

• Κάντε το παιδί σας χαλαρωτικό μπάνιο

Το μπάνιο ηρεμεί, ξεκουράζει, χαλαρώνει τα παιδιά και για τα περισσότερα αποτελεί μια απολαυστική τελετουργία.  Ακολούθως ντύστε το παιδί με ελαφριές πιτζάμες.

Ποια είναι η κατάλληλη ώρα του ύπνου για ένα παιδί;

Τα παιδιά δεν είναι όλα τα ίδια, το καθένα έχει τη δική του ιδιοσυγκρασία και υπακούει στους δικούς του βιολογικούς ρυθμούς.  Επομένως δεν υπάρχει η ιδανική ώρα ύπνου για ένα παιδί αρκεί να συμπληρώνει τις ώρες που χρειάζεται για την ηλικία του και να ξυπνά με ενέργεια και κέφι.  Το βασικότερο είναι να είστε σταθεροί στην ώρα του ύπνου.

Επομένως καλό θα ήταν να κάνετε ένα συμβιβασμό ανάμεσα στην ώρα που θα θέλατε να κοιμηθεί το βράδυ το παιδί σας και στην ώρα που το παιδί εκφράζει την ανάγκη για ύπνο μέσα από τις αντιδράσεις και τη συμπεριφορά του (τρίβει τα μάτια του, ζητάει την πιπίλα του, χασμουριέται, τρίβει τους λοβούς των αυτιών του).  Ορισμένα παιδιά όταν αρχίζουν να νυστάζουν δείχνουν εκνευρισμένα, γκρινιάζουν, δεν ξέρουν τι θέλουν ενώ άλλα κάνουν κινήσεις νωχελικές.  Τα σημεία αυτά προειδοποιούν ότι έφτασε η ώρα του ύπνου.  Την στιγμή αυτή μην το καθυστερείτε ξεκινήστε τη διαδικασία του ύπνου γιατί η καθυστέρηση δημιουργεί υπερένταση στο παιδί και στο τέλος δυσκολεύεται να κοιμηθεί.  Εφαρμόζοντας λοιπόν τη σωστή ώρα του ύπνου για το παιδί σας έχετε πετύχει το ιδανικό ξεκίνημα για ένα ποιοτικό ύπνο για το παιδί σας και ξεκούραση για όλη την οικογένεια.

Η «Ιεροτελεστία του ύπνου»

Η εγκατάσταση μιας σταθερής καθημερινής τυπικής διαδικασίας πριν τον ύπνο «ιεροτελεστία του ύπνου» είναι σημαντικός παράγοντας για να έχουν τα παιδιά ένα ποιοτικό ύπνο.  Ο ύπνος είναι μια κυκλική διαδικασία και μπορούμε να πετύχουμε τον ύπνο του παιδιού την ίδια ώρα.  Προετοιμάστε το παιδί λίγο πριν αρχίσει η ρουτίνα του ύπνου λέγοντάς του «σε λίγο θα πάμε για μπάνιο, θα φορέσουμε πυτζάμες, θα πλύνουμε τα δόντια, θα πούμε τραγουδάκι - παραμύθι και μετά θα κοιμηθείς».   Αυτό βοηθά το παιδί να είναι ήρεμο και να μην εκνευριστεί όταν του διακόψετε απότομα το παιγνίδι.  Ακολουθείστε καθημερινά το ίδιο ωράριο, την ίδια διαδικασία του ύπνου.  Να είστε σταθεροί, τυπικοί συστηματικοί  και αποφασιστικοί όταν φτάνει η ώρα του ύπνου.  Τα παιδιά δε λένε να σταματήσουν να παίζουν όσο κουρασμένα και να είναι για αυτό μην τους αφήνετε περιθώρια για άσκοπο βραδινό παιγνίδι.

Η διάρκεια της καθημερινής ρουτίνας πριν τον ύπνο εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού.  Τα παιδιά πριν το πρώτο χρόνο αποκοιμούνται σχετικά εύκολα και δεν νιώθουν έντονο το άγχος αποχωρισμού.  Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν έχουν την ανάγκη να  αφιερώνεται  περισσότερο χρόνο μαζί τους πριν τον ύπνο.

Η ώρα του κρεβατιού

Τα παιδιά καλό θα ήταν να κοιμούνται στο δικό τους δωμάτιο από τον 7^ο με 8^ο μήνα ζωής εφόσον φυσικά υπάρχει δυνατότητα χώρου από πλευράς της οικογένειας.  Όταν εξοικειωθούν στο χώρο του δωματίου τους από μικρή ηλικία μπορούν πιο εύκολα να αισθανθούν ασφάλεια και θαλπωρή στο δικό τους δωμάτιο.  Αν και το κρεβάτι των γονιών για όλα τα παιδιά είναι ένας μικρός παράδεισος που τους προσφέρει σιγουριά, ασφάλεια και τους απαλλάσσει από κάθε φόβο καλό θα ήταν να γίνει από νωρίς αυτός ο αποχωρισμός. Μην επιτρέψετε στο παιδί να κοιμάται στο δικό σας κρεβάτι αλλά εξηγήστε στο παιδί με σοβαρό και αυστηρό ύφος ότι ο καθένας έχει το δικό του κρεβάτι.  Όταν το παιδί έρθει στο κρεβάτι σας καλό θα ήταν να το συνοδέψετε στο δικό του, να του δώσετε ένα φιλί και να το χαϊδέψετε.  Αυτό θα το κάνει να αισθανθεί αγάπη, ασφάλεια και σιγουριά για να συνεχίσει τον ύπνο του.   Εξηγήστε στο παιδί ότι δεν ξημέρωσε ακόμα, όλοι κοιμούνται στα κρεβάτια τους και όταν ξημερώσει θα παίξετε και θα κάνετε πολλές αγκαλιές.  

Καθώς το παιδί προσπαθεί να κοιμηθεί πολύ πιθανό να σηκώνεται από το κρεβάτι.  Μείνετε μαζί του για λίγο στο παιδικό δωμάτιο χαϊδεύοντας το ή κρατώντας το χέρι του μέχρι να αποκοιμηθεί.  

Στο κάλεσμα του παιδιού να πάτε πίσω στο δωμάτιο του μην επιστρέφετε αμέσως αφήστε λίγο χρόνο μήπως μπορέσει και αποκοιμηθεί ξανά από μόνο του.  Επιστρέφοντας στο δωμάτιο του μην ανάψετε το φως, μην αρχίσετε να παίζετε μαζί του και εξηγήστε του ότι είναι ώρα να κοιμηθεί για να ξεκουραστεί.

Εν κατακλείδι….

Ο ποιοτικός ύπνος για ένα παιδί είναι σημαντικός στο μεγάλωμα του και είναι η βασική τροφή για την ορθή ανάπτυξή του.  Η εφαρμογή μιας σταθερής καθημερινής διαδικασίας είναι η σωστή αφετηρία για ποιοτικό ύπνο.  Τα παιδιά προσαρμόζονται εύκολα αρκεί οι γονείς να είναι σταθεροί, αποφασιστικοί και τυπικοί.

Ο δρόμος για να μεγαλώσουν τα παιδιά είναι μακρύς και ο ύπνος είναι o αναντικατάστατος οδηγός. Η αξία του ύπνου πλανάται μέσα από τους παρακάτω στίχους του Μεγάλου μας ποιητή:

Κοιμήσου κοριτσάκι.

Είναι μακρύς ο δρόμος.

Πρέπει να μεγαλώσεις.

Είναι μακρύς ο δρόμος

Μακρύς

Μακρύς ο δρόμος.

[Γιάννης Ρίτσος, Πρωινό Άστρο (απόσπασμα)]