Εμβόλια για τον ιό HPV (εμβόλια εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων)

Τα εμβόλια εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (εμβόλιο HPV) είναι τα μοναδικά εμβόλια που προσφέρουν πρωτογενή πρόληψη για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, δηλαδή μπορεί να προλάβει τον καρκίνο πριν εμφανιστεί. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση υγείας το εμβόλιο για τον HPV είναι από τα πιο ασφαλή και αποτελεσματικά μέτρα πρωτογενούς πρόληψης. Το πρώτο εμβόλιο για τον ιό HPV κυκλοφόρησε το 2006 και από το 2017 περιλαμβάνεται στον εμβολιασμό ρουτίνας στα εθνικά προγράμματα εμβολιασμού 71 χωρών.

Ο ιός HPV μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή (στοματική, κολπική, πρωκτική).  Ένα άτομο μπορεί να είναι ασυμπτωματικό και να μεταδώσει τον ιό στον ερωτικό του σύντροφο.  Ο ιός HPV αποτελείται από πάνω από 100 στελέχη και η μόλυνση από τον ιό μπορεί να προκαλέσει καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας και στο αιδοίο στις γυναίκες, καρκίνο του πέους στα αγόρια και καρκίνο του φάρυγγα, του στόματος και του πρωκτού.  Επίσης ο ιός HPV ευθύνεται για την πρόκληση κονδυλωμάτων στα αγόρια και κορίτσια.

Ποια είναι τα διαθέσιμα εμβόλια για τον HPV στην Κύπρο και Ελλάδα;

Το μόνο διαθέσιμο εμβόλιο είναι το Gardasil-9.

Το Gardasil-9 βοηθά στην πρόληψη έναντι 9 τύπων του ιού HPV  6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, και 58. Παρέχει προστασία από τους τύπους του ιού που ευθύνονται για το 90% του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Προστατεύει επίσης από τους τύπους του ιού (6,11)  που ευθύνονται για το 90% των κονδυλωμάτων.

Τα προηγούμνα χρόνια κυκλοφορούσαν επίσης τα εμβόλια Silgard και Cervarix.

●   Το Silgard βοηθά στην πρόληψη έναντι 4 τύπων του ιού HPV 6, 11, 16, και 18.  Παρέχει προστασία από τους δύο υψηλού κινδύνου τύπους του ιού (16,18) που ευθύνονται για περίπου 70% των περιπτώσεων του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Προστατεύει επίσης από τους τύπους του ιού (6,11)  που ευθύνονται για το 90% των κονδυλωμάτων.

●   Το Cervarix  βοηθά στην πρόληψη των τύπων 16 και18. Παρέχει προστασία από τους δύο υψηλού κινδύνου τύπους του ιού (16,18) που ευθύνονται για περίπου 70% των περιπτώσεων του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Δεν προστατεύει από τα κονδυλώματα.

Τα εμβόλια για τον HPV προστατεύουν επίσης από τον καρκίνο του πέους, του κόλπου, του πρωκτού, του αιδοίου, του στόματος και του φάρυγγα που προκαλούνται από τους τύπους του ιού που παρέχουν προστασία.

Τι περιέχει το εμβόλιο HPV στη σύνθεσή του;

Το εμβόλιο περιέχει τμήμα του ιού HPV (πρωτεΐνες της κάψας του ιού) που έχει κατασκευαστεί στο εργαστήριο. Επομένως το ίδιο το εμβόλιο δεν προκαλεί ποτέ νόσο από τον ιό HPV.

Όταν το κομμάτι αυτό του ιού, που δεν είναι ενεργό μπει στον οργανισμό με τον εμβολιασμό μιμείται τη φυσική λοίμωξη από τον ιό HPV.  Ο οργανισμός παράγει προστατευτικά αντισώματα έναντι των τύπων του ιού που περιέχονται στο εμβόλιο. Τα αντισώματα αυτά είναι έτοιμα στη φαρέτρα του οργανισμού για να καταπολεμήσουν πραγματική έκθεση στον ιό και να μην τον αφήσουν να εισχωρήσει στο σώμα του παιδιού ή του ενήλικα που έχει εμβολιστεί.

Σε ποια ηλικία είναι καλύτερα να χορηγείται το εμβόλιο HPV;

Οι πλειοψηφία των διεθνών οργανισμών και της Παιδιατρικής εταιρείας Κύπρου συστήνουν τη  χορήγηση του εμβολίου στην ηλικία των 11 με 12 ετών.  

Η χορήγηση σε αυτή την ηλικία είναι καλύτερη για τους εξής λόγους:

• Η έναρξη του εμβολιασμού πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών σε ένα έφηβο επιτρέπει την 100% προστασία που μπορεί να του προσφέρει το εμβόλιο αφού δεν είναι δυνατόν να μολύνθηκε από οποιοδήποτε τύπο του ιού.
• Οι μελέτες έχουν δείξει ότι στην ηλικία αυτή ο έφηβος/η παράγει μεγαλύτερο τίτλο αντισωμάτων επομένως επωφελείται το μέγιστο της προστασίας από το εμβόλιο.

Χηρηγείται το μεβόλιο δωρεάν;

Στην Κύπρο το εμβόλιο παρέχεται δωρεάν σε κορίτσια και αγόρια ηλικίας 11- 13 ετων και 364 ημερών.  Μέχρι 31/12/2023 ισχύει το εκτεταμένο σχήμα δωρεάν εμβολιασμού. Δηλαδή, όλα τα κορίτσια γεννήθηκαν μετά την  01/01/2004 και όλα τα αγόρια που γεννήθηκαν μετά την  01/01/2008 δικαιούνται δωρεάν εμβολιασμού από τον προσωπικό τους ιατρό.

Σε ποιες ηλικίες μπορεί να γίνει το εμβόλιο;

Μπορούν να εμβολιαστούν γυναίκες και άνδρες ηλικίας 9- 45 χρονών. Το ηλικιακό φάσμα αυτό έχει επιλεχθεί μετά από επιδημιολογικές και μελέτες κόστους-αποτελέσματος. Δεν αποτελεί αντένδειξη να γίνει εμβολιασμός μετά την ηλικία των 45 ετών απλά η μεγαλύτερη προστασία από το εμβόλιο παρέχεται εάν γίνει πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Ακόμα και τα άτομα που είναι σεξουαλικά ενεργά μπορούν να εμβολιαστούν, γιατί ακόμα και αν έχουν μολυνθεί από κάποιο στέλεχος του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων είναι απίθανο να έχουν μολυνθεί και από όλα τα στελέχη που προστατεύει το εμβόλιο.

Σε πόσες δόσεις χορηγούνται τα εμβόλια για τον HPV (εμβόλιο εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων);

·      Για τους έφηβους μέχρι την ηλικία των 15 χρόνων, δυο δόσεις με μεσοδιάστημα έξι μηνών ή εναλλακτικά η δεύτερη δόση να γίνεται 5 -13 μήνες μετά τη πρώτη δόση.

·      Για έφηβους>15 χρονών και ενήλικες χρειάζονται τρεις δόσεις. Η δεύτερη δόση γίνεται 1-2 μήνες μετά την πρώτη και η τρίτη δόση έξι μήνες μετά την πρώτη (3 μήνες ελάχιστο διάστημα από τη δεύτερη δόση). Το σχήμα εμβολιασμού για τον HPV είναι ιδανικότερο να ολοκληρώνεται εντός ενός έτους. 

Πώς χορηγούνται τα εμβόλια για τον HPV (εμβόλιο εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων);

Τα εμβόλια για τον HPV χορηγούνται με ενδομυϊκή ένεση στο δελτοειδή μυ  (στο χέρι).

Είναι το εμβόλιο HPV (εμβόλιο εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων) ασφαλές;

Το εμβόλιο είναι πολύ ασφαλές σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει σε παγκόσμιο επίπεδο σε εκατομμύρια παιδιά.

Οι επιπλοκές από το εμβόλιο είναι συνήθως ήπιες.  Οι πιο συχνές είναι (1 στους 10 ασθενείς): ερυθρότητα, πόνος, μικρής διάρκειας μούδιασμα και πρήξιμο στο σημείο της ένεσης.  Σπανιότερα έχουν αναφερθεί τάση για λιποθυμία, πονοκέφαλος, ναυτία, έμετος.

Πότε δε συστήνεται να γίνεται εμβόλιο για τον HPV (εμβόλιο εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων);

Το εμβόλιο δεν χορηγείται σε έγκυες γιατί δεν υπάρχουν αποδεδειγμένα  δεδομένα ασφάλειας για το αναπτυσσόμενο έμβρυο.  Αποφεύγεται να γίνεται κατά τη διάρκεια εμπύρετων νοσημάτων.  Σε άτομα που έχουν παρουσιάσει σοβαρή αλλεργική αντίδραση σε προηγούμενη δόση του εμβολίου ή έχουν αλλεργία στο latex δεν χορηγείται το εμβόλιο HPV. Ο θηλασμός δεν αποτελεί αντένδειξη για τη χορήγηση του εμβολίου για τον HPV.

Πόση είναι η διάρκεια προστασίας από το εμβόλιο εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων;

Τα εμβόλια για τον HPV φαίνεται να έχουν άριστη διάρκεια προστασίας στα χρονικά διαστήματα που μέχρι τώρα έχουν μελετηθεί.  Η διάρκεια προστασίας από το εμβόλιο για την πρόληψη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου, του αιδοίου μετά από αποτελέσματα μελετών σε εμβολιασμένα κορίτσια είναι τουλάχιστον 10 έτη.  Παράλληλα σημαντικά προστατευτικά επίπεδα αντισωμάτων υπάρχουν στον οργανισμό για τουλάχιστον 10 χρόνια μετά τον εμβολιασμό.  Συνεχείς μελέτες τρέχουν στην πορεία του χρόνου για τη διάρκεια προστασίας από το εμβόλιο και την πιθανότητα να χρειάζεται αναμνηστική δόση.

Το εμβόλιο HPV μπορεί να προστατεύσει ένα άτομο που ήδη μολύνθηκε από τον ιό;

Σε αυτή την περίπτωση το εμβόλιο δεν μπορεί να προστατεύσει από τον τύπο του ιού που ήδη μολύνθηκε το άτομο. Μπορεί όμως να προσφέρει πρόληψη από τους άλλους τύπους που προστατεύει και δυνητικά μπορεί να εκτεθεί ένα σεξουαλικά ενεργό άτομο. Το εμβόλιο βοηθά στην πρόληψη και όχι τη θεραπεία.

Ποια είναι σε γενικές γραμμές τα οφέλη από το εμβολιασμό για τον ιό HPV (εμβόλιο εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων);

Σε γενικές γραμμές τα οφέλη που προκύπτουν από τον εμβολιασμό με ένα από τα εμβόλια εναντίον του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (εμβόλιο  HPV) σε διαφορετικό ποσοστό ανάλογα με το είδος του εμβολίου, σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες είναι τα ακόλουθα:

• Το εμβόλιο είναι πολύ αποτελεσματικό στην πρόληψη της λοίμωξης από ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (ιός HPV) και την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας  από τους τύπους του ιού που περιέχονται στο κάθε εμβόλιο ανάλογα με το είδος του εμβολίου.
• Το τετραδύναμο εμβόλιο Silgard και το ενιαδύναμο εμβόλιο Gardasil εκτός από την προστασία εναντίον των διαφόρων μορφών καρκίνου που προκαλούνται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων προστατεύει και από τα κονδυλώματα.
• Ο εμβολιασμός με το εμβόλιο HPV στους άνδρες μειώνει το κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πέους, μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης HPV στις/στους ερωτικές/ερωτικούς τους συντρόφους.
• Ο εμβολιασμός με το εμβόλιο HPV μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πρωκτού και στους άνδρες και στις γυναίκες.
• Ο εμβολιασμός με το εμβόλιο HPV μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος και του ρινοφάρυγγα και στους άνδρες και στις γυναίκες.