Νευρωνικά ελλείμματα σε παιδιά με δυσλεξία μπορούν να βελτιωθούν με συμπεριφορική αποκατάσταση: Στοιχεία από τη λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (fMRI)

Το παρόν άρθρο παρουσιάζει μία ενδιαφέρουσα έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τους Temple  κ.ά. (2003). Η συγκεκριμένη έρευνα εξέτασε αν ένα συμπεριφορικό πρόγραμμα αποκατάστασης μπορεί να βελτιώσει τους δυσλειτουργικούς νευρικούς μηχανισμούς σε παιδιά με δυσλεξία. Λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (fMRI) πραγματοποιήθηκε στην πειραματική ομάδα που αποτελούνταν από 20 παιδιά με δυσλεξία (ηλικίας 8-12 ετών) κατά τη διάρκεια φωνολογικής επεξεργασίας πριν και μετά από ένα συμπεριφορικό πρόγραμμα αποκατάστασης 8 εβδομάδων (Fast ForWord Language), που επικεντρώθηκε στην ακουστική επεξεργασία και στην προφορική γλωσσική εξάσκηση. Επιπλέον, δώδεκα παιδιά με τυπική ανάγνωση υποβλήθηκαν σε δύο fMRI και δοκιμαστικές συνεδρίες σε διάστημα 8 εβδομάδων. Αυτά τα παιδιά δεν υποβλήθηκαν σε αποκατάσταση και χρησίμευσαν ως ομάδα ελέγχου.

Τα παιδιά με δυσλεξία βελτίωσαν σημαντικά την ικανότητα ανάγνωσης, όπως μετράται με δοκιμασίες πραγματικής ανάγνωσης λέξεων, αποκωδικοποίησης ψευδολέξεων και κατανόησης αποσπασμάτων και βελτιώθηκαν επίσης στην ικανότητα της ομιλίας και της ταχείας ονομασίας. Η αυξημένη δραστηριότητα μετά την αποκατάσταση παρατηρήθηκε στο αριστερό ημισφαίριο στον κροταφο-βρεγματικό φλοιό και την κάτω μετωπιαία έλικα, και οι δύο περιοχές που ενεργοποιούνται σε παιδιά τυπικούς αναγνώστες που εκτελούν αυτή την εργασία. Αυξήσεις παρατηρήθηκαν επίσης στις περιοχές του εγκεφάλου που δεν ήταν δραστήριες στα παιδιά με κανονική ανάγνωση που εκτελούσαν αυτή την εργασία, συμπεριλαμβανομένων της δεξιάς κάτω, μεσαίας και άνω μετωπιαίας έλικας και της μεσαίας κροταφικής έλικας. Άλλες περιοχές που παρουσίασαν αυξημένη δραστηριότητα μετά την αποκατάσταση ήταν η έλικα του προσαγωγίου και στα δύο ημισφαίρια, η αριστερή ιπποκάμπια έλικα, η αριστερή κάτω κροταφική έλικα, η αριστερή γλωσσική έλικα, το δεξί προσφηνοειδές λοβίο, η οπίσθια έλικα του προσαγωγίου, η δεξιά βρεγματο-ινιακή αύλακα και ο θάλαμος και στα δύο ημισφαίρια.

Η αυξημένη κροταφο-βρεγματική δραστηριότητα ήταν κοντά, αλλά δεν ήταν η ίδια με την εστία της ενεργοποίησης που παρατηρείται σε παιδιά με κανονική ανάγνωση που κάνουν το ίδιο έργο. Αυτή η αύξηση της αριστερής κροταφο-βρεγματικής δραστηριότητας στους δυσλεξικούς μαθητές, φάνηκε συνεπώς, να αντικατοπτρίζει μία μερική αλλά όχι πλήρη ‘ανακούφιση’ της διαταραγμένης κροταφο-βρεγματικής απόκρισης.

Η μελέτη αυτή παρουσιάζει αρκετά σημαντικά ευρήματα. Πρώτον, το ότι είναι δυνατή η απεικόνιση των αλλαγών στην εγκεφαλική λειτουργία μετά την αποκατάσταση στην ανάγνωση. Δεύτερον, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα αποκατάστασης, είχε ως αποτέλεσμα αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου που περιλάμβαναν γλωσσικές περιοχές του αριστερού ημισφαιρίου, ομόλογες του δεξιού ημισφαιρίου και μια σειρά άλλων περιοχών του εγκεφάλου. Ορισμένες από τις αλλαγές έφεραν τη λειτουργία του εγκεφάλου των παιδιών με δυσλεξία πιο κοντά σε αυτή που παρατηρήθηκε στα παιδιά με κανονική ανάγνωση, ενώ άλλες αλλαγές φάνηκε να έχουν αντισταθμιστικό χαρακτήρα. Τέλος, αυτά τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η συχνή δυσλειτουργία στην αριστερή κροταφο-βρεγματική εγκεφαλική λειτουργία των δυσλεξικών μπορεί να βελτιωθεί τουλάχιστον εν μέρει μέσω συμπεριφορικού προγράμματος αποκατάστασης. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα παιδιά ηλικίας 8 έως 12 ετών με δυσλεξία μπορούν να παρουσιάσουν αυξημένη δραστηριότητα στην περιοχή αυτή μετά από εξάσκηση και ο βαθμός των αυξήσεων που παρατηρούνται σε αυτήν την περιοχή συσχετίζεται με την έκταση της βελτίωσης της γλωσσικής ικανότητας.

Βιβλιογραφική παραπομπή

Temple, E., Deutsch, G. K., Poldrack, R. A., Miller, S. L., Tallal, P., Merzenich, M. M., & Gabrieli, J. D. (2003). Neural deficits in children with dyslexia ameliorated by behavioral remediation: evidence from functional MRI. Proceedings of the National Academy of Sciences, 100(5), 2860-2865.